به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،امروز دسترسی فرزندان به اطلاعات به واسطه جهانی شدن ارتباطات، بسیار وسیع تر از والدین است و در همین راستا باید آموزش‌ها واصول تربیتی والدین بسیار به روز باشد و با بهره‌مندی از ابزار جذاب انتقال داده شود تا بتوانند در امر تربیت فرزندان در زمینه های مختلف تربیتی موفق و تاثیر گذار باشند.
در جامعه امروزی که دنیای فناوری و سرعت است ، سرمایه فرهنگی والدین آگاهی و اطلاعات بالا و مجهز شدن به بهترین و جذاب ترین ابزار برای انتقال مطالب و تعلیم و تربیت فرزندان به شمار می رود.
اگر والدین به سبک زمان کودکی خود و رفتار والدینشان با فرزند خود رفتار کنند و از مقتضیات زمانی و شرایط روحی وی بی خبر باشند بدون شک نمی توانند به انرژی عاطفی مطلوبی که پایه و اساس یک ارتباط موفق است دست پیدا کنند.
حضرت علی (ع) نیز در این زمینه می فرمایند : فرزند زمانه خویش باشید.
حجت الاسلام گرجی کارشناس مسائل تربیتی و مذهبی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، درباره تربیت فرزندان در جامعه امروزی به نکات زیر اشاره کرد :
به گفته وی تربیت فرزند در واقع قبل از ازدواج آغاز می شودو اولین قدم ها برای انتخاب همسر مناسب اولین نکته برای تربیت صحیح فرزندان به شمار می رود.
تربیت زمینه ساز شکوفا شدن استعداد های فرزندان است و باید به این نکته توجه شود که پدر و مادر زمینه ساز تربیت هستند و باید محیط خانواده را طوری آماده کنند که فرزندان در زمینه های مختلف شکوفا شوند.
به گفته گرجی پدر و مادر مانند باغبان هستند و نمی توانند به اجبار از درخت شکوفه و میوه دریافت کنند بلکه باید زمینه رشد درخت و به ثمر نشستن آن رامحیا کنند، در واقع کسانی در تربیت فرزندان موفقند که فرزند خود را بشناسند و با توجه به خصوصیات فرزند خودزمینه شکفتن او را محیا کنند.
این کارشناس مسائل تربیتی در ادامه به را هکار هایی برای برخورد مناسب با کودک اشاره کرد و افزود : سعی کنید در برخورد با کودکان با ثبات باشید ،ثبات داشتن در رابطه با کودک يکی از اصول مهم فرزندداری است ،اگر هنگامی که کودک کاری را انجام می دهد به او لبخند بزنيد و در زمان ديگری که همان کار يا شبيه آن را انجام دهد به او سخت بگيريد کودک به شدت دچار سردرگمي مي شود، در واقع هنگامي که اجازه مي دهيد حالات خلقي شما عکس العمل هايتان را نسبت به کودک تحت تاثير قرار دهد، قرار گرفتن در اين بي ثباتي آسان مي شود.
مواظب باشيد کودک خود را به علت رفتار مثبتی که انجام داده تشويق و به علت رفتار منفي تنبيه نماييد، نه اينکه ملاک تشويق يا تنبيه شما حالات خلقي شما باشد.
گرجی گفت : نکته بعدی در تربیت کودکان هماهنگ بودن پدر و مادر است ، شما بعنوان پدر و مادر لازم است اصول يکساني برای رشد و تربیت کودکتان داشته باشيد حداقل در جلوي کودکان وانمود کنيد که در تربيت آنان هماهنگید.
براساس گفته ی او نکته ی مهم بعدی برای تربیت موفق فرزند ، رعایت ادب در تمام شرایط زندگی است ،سعی کنید همیشه در برخورد با فرزند خود مودب باشيد، صحبت مودبانه درهنگام خشم و ناراحتي، معلم خوبي براي کودک و نوجوان است و او می آموزد که حتي در هنگام خشم به طور صحيحي رفتار کند.
گرجی افزود :سعی کنید زمان خاصی را براي توجه بدون قيد و شرط به بچه ها اختصاص دهيد، منظور از توجه بدون قيد و شرط، يعني بدون توجه به رفتار کودک زمان خاصي را با وي صحبت و درد دل کنيد و یا برعکس به صحبت ها و درد دل اوگوش دهید تااحساس کند که نقش مهمی در خانواده دارد .
وی در ادامه به برقراری رابطه سالم با کودک اشاره کرد و گفت :تلاش کنید رابطه ای سالم با کودکتان برقرار کنید،براي ايجاد رابطه اي سالم از شيوه گوش دادن فعال استفاده کنيد، وقتي فرزندتان چيزي مي گويد به خوبي به سخنانش گوش دهيد، حتي اگر با کودک موافق نيستيد اجازه دهيد صحبتهايش تمام شود، تماس چشمي مناسب و انجام ندادن کاري ديگر در هنگام صحبت با کودک، به وي مي فهماند که براي صحبت هایش ارزش قائليد و عقايد او براي شما مهم است.
این کارشناس امور تربیتی تصریح کرد : اول خودتان را تربیت کنید تا کودکتان از شما الگو برداری کند ، هر چه را به او امر مي کنيد، بهتر است در ابتدا خودتان آن کار را انجام دهيد و از هر چه فرزندتان را باز مي داريد خودتان هم انجام ندهيد، بچه ها بيشتر از آنکه از کلام ما آموزش ببينند، از رفتار ما آموزش مي بينند، پس ابتدا از خود شروع کنيم.
در مواقع مناسب به کودکتان دستور انجام امور را دهید ،اگر دستوري که به کودک مي دهيد درحد توانايي اش نيست يا اينکه فعلا سرگرم کار ديگري است و دستورش را اجرا نمي کند، به هيچ وجه به وي دستور ندهيد زيرا اين کار وي را نافرمان بار مي آورد.
گرجی در باره خواسته ها و وظایف کودکان اینچنین گفت : لازم نیست همه ی خواسته های کودک شما برآورده شود ،در اين مورد سعی کنید تا حد امکان منطقي عمل کنيد و بلافاصله بعد از اين که کودک چيزي خواست برايش تهيه نکنيد، البته زياد هم او را ناکام نگذاريد ولي به خاطر داشته باشید که عمل کردن به همه خواسته هاي او باعث مي شود در آينده از کنترل شما خارج شود.
لازم نيست همه کارهاي فرزندتان را شما انجام دهيد و کودک در منزل فقط مصرف کننده باشد، دقت کنید همچنان که کودک شما رشد مي کند مي تواند بسياري از کارهاي خود و خانه را انجام دهد، چنين استقلالي را به کودک بدهيد، در غير اين صورت کاملا متکي به ديگران تربيت مي شود.
وی افزود : در مورد موفقیت ها و شکست های کودکتان منطقی رفتار کنید ،برخورد منطقي با شکستها و موفقيتها باعث مي شود انگيزه براي کارهاي بعدي در کودک از بين نرود، بزرگ کردن موفقيت و زياد منفي جلوه دادن شکست هيچ کدام صحيح نيست، اگر فرزندتان در يک مسابقه ورزشي مدال مي آورد، آن را زياده از حد بزرگ و با اهميت جلوه ندهيد، زيرا اگر دوباره نتوانست مدال بياورد شديدا احساس بي ارزشي مي کند و اگر هم شکست خورد آن را زياد مهم تلقي نکنيد تا بتواند باز تلاش خود را از سر گيرد.
حجت الاسلام گرجی در ادامه به تربیت دینی فرزندان اشاره کرد و گفت : عامل بودن والدین به اخلاقیات و آموزه های دینی یکی از مهم ترین عوامل تأثیرپذیری فرزندان است ،در برخی موارد مشاهده می‌شود که خانواده مقید به آموزه‌های دینی از فرزندانی برخوردار است که وابستگی و باور عمیقی نسبت به آموزه‌های دین پیدا نکرده‌اند، دلیل این مهم را باید در نوع پذیریش دینی والدین یافت.
پدر و مادر در جايگاه محوري ترين عنصر تعاملات خانوادگی، وقتی التزام اساسی به آموزه های اخلاقی، ارزشی، دينی و عاطفی در روابط همسری داشته باشند، مي توانند الگوی مقبول و ارزنده ای برای انتقال مفاهيم و آموزه های انسانی، و دینی به فرزندان خويش باشند و شخصيت و هويت وجودی آنان را پايه ريزی كنند.
به گفته ی وی برای نيل به اين كار مهم، والدينی موفق اند كه بتوانند به امور زیر بپردازند:
بينش ها و باورهای دينی، تربيتی، سياسی، اجتماعی و اقتصادی خودتان را همسو كنید.
در ارتباط متقابل خود با همسر، همواره احترام همديگر را حفظ كنید.
هنگام سخن گفتن، با لحنى محبت آميز و با نيتى خيرخواهانه وارد شوید.
اشكال ها و انتقادها را دور از حضور فرزندان بازگو و حل و فصل كنید ، به گونه ای كه شخصيت و عزت نفس فرد، همواره حفظ شود.
همديگر را به بهترين نام و لقب خطاب كنید.
اوقات خوش خانه را صرف سخنان و گفتارى کنید كه سبب رشد و تعالى شخصيت خود و فرزندان شود.
حقوق يكديگر را كاملاً رعايت كنید تا امنيت روانی برايشان فراهم شود.
از اسوه بودن خودتان برای فرزندان، با ارائه رفتارهای سالم و منطبق با معيارهای دينی محافظت كنید.
از به کار گیری مفاهیم منفی دینی پرهیز کنید و به جای آن از زیبایی های دین بگویید.
و در پایان از اجبار و سخت گیری برای رعایت مسائل مذهبی پرهیز کنید.
در ادامه ی بررسی تربیت صحیح فرزندان سری به زندگی و سیره ی حضرت علی (ع) زدم و نحوه ی تربیت و برخورد آن حضرت با فرزندانشان را در گفتگو با ایمان صفیان کارشناس تربیت دینی بررسی کردم .
صفیان گفت : تربیت از حیاتی ترین ابعاد زندگی انسان است و در پرتو آن ، انسان به سعادت مطلوب می رسد ، بزرگ مربی اسلام، علی علیه السلام در سخنان خود بارهاوبارها از این امر مهمّ پرده برداشته و آثار و نتائج مثبت تربیت فرزند و پیامدهای منفی بيتوجهی به آن را بیان داشتهاندامّا پیش از بیان دیدگاههای حضرت در این زمینه، به نوع نگرش و برداشت آن حضرت را از فرزند اشاره می کنم.
بر خلاف برداشت و نگرش برخی افراد كه از فرزند بیشتر به عنوان ابزاری برای پاسخگویی به نیاز عاطفی والدین و نیز عضوی برای تأمین و خدمت به خانواده و مایه فخر و مباهات والدین استفاده می کنند ، امام علی علیه السلام به فرزند فراتر از این می نگریست و آن را عطیهای الهی می دانست كه در پرتو توجه و تربیت والدین به رشد كافی رسیده است.
وی ادامه داد : در نهج البلاغه آمده است كه در حضور امام علی علیه السلام مردی به دیگری تولد پسرش را این چنین تبریك گفت:گوارایت باد رزمجویی سواركار! آن حضرت نوع تبریك گفتن او را نهی کرد و تبریك گفتن این چنین رابه او توصیه کرد: امید كه بخشندهاش را سپاسگزار باشی و این عطیه الهی مباركت باد، او به رشد دلپذیر برسد و تونیز ازنیكی و خیرش بهرهمند شوی.
صفیان اذعان داشت :معمولاً با در گذشت انسان، فرزندان او نگهبان میراث و هستند امّا از دیدگاه امام علی علیه السلام ، میراثی مانند ادب و تربیت وجود نداردو هرگز املاك و دارایيهای باقیمانده مادّی، قابل مقایسه با میراث گرانبهای ادب و تربیت صحیح برای فرزندان نیست.
علی علیه السلام ثمره و محصول تربیت صحیح را پرورش فرزند صالح و پیامد بيتوجهی به امر مهم تربیت را رشد یافتن فرزند ناصالح برشمرده و برای هریك از این دو، آثار و نتائج مثبت و منفی بیان نمودهاند، از دیدگاه آن حضرت فرزند صالح مایه انس و آرامش والدین و از سویی دیگر فرزند ناصالح مایه نابودی شرف و بلندی مرتبه پدران خود و عیبناك كننده پیشینیان خود است.
وی در ادامه گفت :تربیت دینی به یك معنا بسیار عام و گسترده است و شامل همه ابعاد وجودی انسان مي شود که من در اینجا حوزه مربوط به عقاید و احكام عبادی از دین را بررسی و به نمونه هایی از مهمترین نکات تربیت دینی در سیره تربیتی امامعلی علیه السلام اشاره می کنم :
این کارشناس تربیت دینی افزود : یكی از بارزترین مصادیق تربیت دینی و مهمترین نمود آن در حوزه احكام و عبادات، نماز است، نماز بزرگترین فریضه الهی وپیش درآمد قبولی سایر اعمال و عبادات است.
علی علیه السلام در طول عمر با بركتشان زیباترین جلوهها را در نماز بهنمایش گذاشت، در حالت جنگ و صلح، بیماری و سلامت،در خانه و مزرعه، برمسند حكومت و خانهنشینی 25 ساله و در همه حالات و شرایط، نماز مهمترین عمل او بود و فرزندانش رابه آن سفارش مينمود ، او نه تنها فرزندانش را به نماز دعوت می کرد بلکه همواره همه پیروان وشیعیان خود را به تعلیم نماز به فرزندان و سعی در تشویق آنان به ایستادگی بر آن، فرا می خواند.
آن حضرت فرمود : "علّموا صیسانكم الصلوة و خذوهم بها اذا بلغوا الحلم" "در كودكی به فرزندانتان نماز راتعلیم دهیدو هنگام بلوغ، آنان را به نماز وا دارید.
صفیان گفت : قرآن كتاب آسمانی و مهمترین منبع اسلامی و سرچشمه معارف الهی است و در تربیت دینی جایگاهی ویژه دارد.
علی علیه السلام در نامه تربیتی خود به فرزندش امامحسن علیه السلام بعد از آنكه براهمیت تربیت و تسریع در آن تأكید مينمایند، نخستین اقدام خود را تعلیم و آموزش قرآن و معارف و احكام حلال وحرام آن بیان ميكند.
آن حضرت در توصیه به فرزندش محمدبن حنیفه، فرمود: "...برتو باد به خواندن قرآن و عمل كردن به آنچه در آن است و اینكه به مقررات و دستورات حلال و حرام آن و امر و نهی آن پایبند باشی و همچنین خواندن قرآن رادر شب و روز و هنگام تهجّد برخود لازم بدانی چرا كه قرآن عهدنامه اي است از سوی خداوند تبارك و تعالی به خلق خود، پس واجب است بر هر مسلمانی كه در هر روز به عهدنامه خود بنگرد ولو پنجاه آیه باشد.
تعلیم دعا
وی ادامه داد: در تربیت دینی، دعا و درخواست از خداوند جایگاه ویژهای داردو ابزاری است كه بنده را به خالق پیوند ميدهد و از طریق آن، نیازهای فردی و درونی خویش را با خداوند قادر متعال در میان ميگذارد و در پرتو آن به سكون و آرامش می رسد.
علی علیه السلام در سیره تربیتی خویش به عنصر دعا اهمیت زیادی قائل شدهاند ،آن حضرت هم دعاهایی را به فرزندان خود تعلیم ميدادند و هم آنان را به مدومت بر آن توصیه می کردند.
امّا علی علیه السلام در سیره تربیتی خود هر فرصت مناسب را مغتنم شمرده و به تعلیم دعا به فرزندانش پرداخته، برای نمونه در هنگام غذا خوردن فرزندش امام مجتبی علیه السلام را به خواندن دعایی همیشگی سفارش می نمود و در کنار آن به نقش تغذیه و سلامتی جسمانی برای انجام عبادات و نیز وسیله بودن غذا برای توان عبادت بیشتر، اشاره می کرد.
آشنایی با علوم اهل بیت علیهمالسلام
وی گفت : آشنا نمودن فرزندان با علوم اهلبیت علیهمالسلام و سخنان و عقاید مربوط به آنان، از جمله عناصر مهم تربیت دینی در فرهنگ شیعی و علوی است، والدین باید ضمن آشنا نمودن اجمالی فرزندان با اهل بیت ، سخنان و نگرش امامان و بزرگان دین را به آنان تعلیم دهند و بذر محبت اهلبیت علیهمالسلام را در دلهای آنان بکارند و آنان را با معارف غنی و روشنگر اهلبیت علیهمالسلام آشنا نمایند.
تعلیم معارف و محاسن دانش ناب اهلبیت علیهمالسلام به فرزندان آنها را در حریم امن عقیده قرار داده و از آثار شوم هجوم عقاید و اندیشههای ناپاك مصون ميدارد.
به گفته ی این کارشناس تربیت دینی ، برای این که بتوانید فرزندان خود را به نماز و مسایل دینی علاقه مند سازید، قبل از هر چیز باید بدانید که برقراری ارتباط با کودک ، نوجوان و جوان بسیار حساس است و در شیوه دعوت او به مسائل دینی باید بسیار دقیق باشید ، هرگز آنان را با کسی قیاس نکنید و در مسایل دینی از در خشونت وارد نشوید که این امر آنان را به دفاع باز می دارد و از شنیدن کلام شما بیزار می کند.
به طور کلی برای تربیت فرزندان لازم است از زبان دل کمک گرفت و با « محبت » که زمینه ساز تربیت اخلاقی است وارد میدان شد، در دعوت فرزندان به کار های خوب و رفتار مطلوب باید به آن ها فهماند که پدر و مادر عاشق و دوستدار آنها هستند و نمی خواهند و نمی توانند ضرری را (چه دنیوی و چه اخروی) در مورد عزیزانشان تصور کنند.
اگر پدر و مادر هردو دیندار باشند و به تکالیف دینی خود عمل کنند و با کودکان از همان سنین ابتدایی با اتکا به روش های صحیح تربیت رفتار کنند، بدون شک فرزندانی صالح و موفق خواهند داشت .
شكوفاسازی توانمندی های عاطفی در ميان همسران، نه تنها ارتباط ميان آن دو را در سطوح مختلف سامان می دهد، بلكه به ارتقاء و سالم سازی روابط با ديگران، از جمله خدا و نيز جوّ خانوادگی سالم تر برای دوری از تنش و درگيری نیز کمک می کند.
با توجه به جامعه امروز و پیشرفت عظیم دنیای فناوری و ارتباطات ، مهمترین اقدام والدین بروزرسانی اطلاعات خود و عقب نماندن از جامعه برای تربیت موفقیت آمیز فرزندان به شمار می رود .
به نظر می رسد خلاصه ی تمام مطالب و مقالات نوشته شده پیرامون تربیت به سخن امام علی (ع) ختم شود که می فرمایند :اگر می خواهید دیگران را تربیت کنید ،ابتدا باید خود را تربیت کنید.
گزارش از فاطمه نادری
انتهای پیام/م