به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،چندین دهه است که همه چیز تغییر کرده ،یادش بخیر روزگاری که فضای ما حقیقی بود و به قول قدیمی ها همه چیز رو بود، البته دهه شصتی ها بخشی از این فضای حقیقی را تجربه کرده اند .
قدیمی ها اوج فضای مجازی شان تلفن های قدیمی با شماره گیر های انگشتی بود که البته در همه ی خانه ها نبود و برای تماس گرفتن گاهی مجبور می شدیم به خانه همسایه برویم ،البته قول و قرار های قدیم که با همین تلفن ها ثابت انجام می شد بسیار دقیق تر از قرار های امروزی با تلفن همراه بود.
در همان روزگار دهه های شصت و هفتاد هنوز نامه نگاری و کارت پستال جایگاه اعتبار خاصی داشت ؛یادش بخیر زمانی نقاشی هایمان را برای برنامه کودک تلویزیون پست می کردیم و آرزو می کردیم که آن را از قاب سیاه و سفید تلویزیون تماشا کنیم.
از نیمه دوم دهه هفتاد کم کم شاهد کمرنگ تر شدن فضای حقیقی بودیم و دیگر خبری از فضای نوستالژی دوست داشتنی گذشته نبود و همه ازحضور در یک دهکده جهانی مجازی صحبت می کردند.
فضای مجازی در دنیا رواج یافته بود و آرام آرام در فرهنگ ما رسوخ کرد، در همان زمان بود که تلفن های همراه و شخصی در بین مردم گسترش یافت ،البته تلفن ها در ابتدا فناوری تلفن های امروزی را نداشت.
کم کم ادارات و نهاد های ما خودکار و کاغذ و کاربن و دست نویسی را کنار گذاشتند و سر و کله ی رایانه ها در ادارات پیدا شد و کاربران از این راه مراودات مردم را انجام می دادند.
رایانه ها مقدمه ای برای ورود به فضای مجازی بودندتا اینکه اینترنت در اوایل دهه 80 فراگیرتر شد ؛در ابتدا برای بسیاری ناشناخته بود خیلی ها ذوق زده بودند و می گفتند همه چیز را می شود در این فضا جستجو کردمثل هر تکنولوژی جدیدی که وارد ایران می شود بسیاری استفاده از آن را بلد نبودند.
طبیعی است که فناوری هایی همچون اینترنت در ابتدای ورود نسل نوجوان و جوان را درگیر خودش می کند و معمولا نوجوان خیلی زودتر از خانواده و بزرگترها از چنین فرصتی مطلع می شوند؛ این ما هستیم که باید مراقب باشیم این فرصت تبدیل به تهدید نشود ، فضای مجازی روز به روز در ایران گسترش پیدا کرد و زندگی سنتی ایرانیان را تحت شعاع قرار داد.
ایمیل جز نخستین راه ارتباطی الکترونیکی بود که صندوق های پست ما را خالی کرد و نامه نگاری سنتی به نامه نگاری الکترونیکی تبدیل شود ، بسیاری از نهادها و ادارات نیز از ایمیل برای ارسال نامه ها و عکس ها و فایل ها استفاده می کردند؛ رایانه ها در ادارات نهاد پیشرفته تر شد و علاوه بر سرعت پردازش آن به صورت شبکه به یک دیگر وصل شدند.
در گذشته استفاده از رایانه در انحصار متخصصان این رشته و گاها افرادی بود که نیاز به این ابزار در راستای حرفه و شغل خود داشتند ،اما امروزه تنوع و جذابیت بازی های رایانه ای به همراه فضای جذاب و گسترده اینترنت کودکان ونوجوانان را نیز مشتاق به استفاده از آن ساخته است.
این اتصال تنها در محدوده استانی محلی شکل نگرفت بلکه به صورت کشوری و حتی جهانی انجام شد و کم کم کاغذ ها و پوشه ها در بایگانی ادارات ماندگار شد و تقریبا همه مدارک در سامانه ها ثبت شد .
از ادارات که فاصله بگیریم در منازل نیز رایانه های شخصی کم کم وارد شد بسیاری از مردم علاقه مند به رایانه ها ثابت بودند خیلی ها هم بدلیل انجام پروژه های تحصیلات دانشگاهی تشخیص می دادند لپ تاپ شخصی خریداری کنند.
کم کم فناوری دقیقه ای پیشرفت کرد و روز به روز رایانه ها شکل و شمایل جدید به خود گرفتند و تبلت ها و گوشی های همه کاره با سرعت پردازش فوق العاده وارد بازار شدند ؛هرکس یک همراه مجازی پیدا کرد و اینترنت هم فراگیرتر از گذشته با سرعت بهتر از قبل در اختیار مردم قرار گرفت.
فضای مجازی به حدی پیشرفت که کنترل آن از دست همه خارج شد و بسیاری از خانواده ها هم نتوانستند این فضا را کنترل کنند ؛این فضا صله رحم و مهمانی ها و دورهمی ها را تحت شعاع قرار داد به طوریکه هرکسی در عین حالی که در دورهمی خانوادگی حضور داشت تمام حواسش به تبدیل اطلاعات و ارتباط با شخص مجازی بود.
اپلیکیشن ها و پیام رسان ها که در دهه 90 این ارتباط مجازی را پررنگتر کرد و حجم انتقال مطالب به حدی زیاد بود که فرد حتی فرصت سر زدن به همه مطالب را ندارد و البته فرصت های شغلی زیادی را در این فضا ایجاد کرد از تبلیغات برندهای مختلف که در ابتدا در سایت ها و تارنماها و الان در کانال های پیام رسان ها صورت می گیرد .
تاکسی آنلاین (لحظه ای) خرید غذا، لباس و انجام کارهای بانکی را می توان از محاسن این فضای مجازی عنوان کرد.
برای بررسی بیشتر فضای مجازی از طاهری جامعه شناس و استاد دانشگاه پرسیدم فراگیری فضای مجازی را در جامعه امروز و به خصوص در ایران چه طور ارزیابی می کنید.
طاهری جامعه شناس با بیان اینکه فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی است افزود: شاید عیب اصلی ارتباط های اینترنتی آن است که ارتباط در فضای مجازی، اساساً بر متن استوار است و بنابراین، از نشانه های بصری و شنیداری در تعامل های رو در رو بی بهره است.
وی می افزاید: افزون بر شبکه‌های ماهواره‌ای ما مواجه با سیل عظیم دی‌وی‌دی‌های سریال‌های خارجی هستیم که بخش عمده این سریال‌ها در مقوله زن و خانواده با ترویج فرهنگ بی‌حیایی و بی‌عفتی و عادی‌سازی مقوله خیانت، عشق‌های ضربدری، مثلثی و… قصد همراه کردن مخاطب با خود را دارد و ممکن است مخاطب با دریافت پیام این سریال‌ها، با محتوای ارائه شده آنها احساس هم‌ذات‌پنداری کند.
طاهری تصریح کرد: گسترش فضای مجازی در حوزه رابطه فرزندان و والدین نیز تغییراتی بوجود آورده است که از جمله آن به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد فناوری ، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را می‌توان نام برد.
وی به سوق دادن و ترویج جوانان به فضاهای مجازی داخلی اشاره کرد و گفت : استفاده از سایت ها و مجموعه های علمی شناخته شده داخلی و بین المللی مرتبط با رشته و علایق علمی، فرهنگی و اجتماعی راهکاری موثر در سلامت روانی افراد جامعه خواهد بود ؛ امروز در دنیا و ازجمله در ایران پایگاه های بسیار ارزشمندی در حوزه های مختلف علمی، اجتماعی و صنفی طراحی و راه اندازی شده که برای سلیقه ها وگرایش های مختلف جامعه قابل استفاده است.
به هر حال استفاده صحیح از این فضا می تواند بسیاری از کارها را راحتتر کند اما جدای از نظارت خانواده ها ،همچنین نظارت قانونی توسط نهاد های مرتبط همچون شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارشاد، خود فرد نیز باید برنامه دقیق و منظمی برای استفاده از این دهکده جهانی داشته باشد تا زندگی روزمره و واقعی اش تحت تاثیر قرار نگیرد.
شاخه‌های نظارت بر جرایم این فضا مقتضی عمل نیروی انتظامی، پلیس فتا و قوه قضاییه است، اما بحث اخلاقی به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در خانواده‌ها و شیوه تربیتی والدین در استفاده از فضای مجازی مرتبط است.
گزارش از سید امیر مهدی ساب چیان
انتهای پیام/م