ماخونیک،سرزمین لی لی پوت های ایران

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان است  به دلیل معماری،آداب و رسوم و فرهنگ خاص مردمانش به یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان معروف است.

ماخونیک روستایی محصور شده در کوه‌هایی بدون علف در شرقی‌ترین بخش استان خراسان جنوبی واقع شده است و در شهرستان سربیشه بخش درح قرار گرفته است.

چیزی که در نگاه اول گردشگران را شگفت زده می کند سبک معماری این روستا است.خانه های سنگی و خاکی بسیار کوچک و پوشیده شده از شاخ و برگ درختان که اغلب به جز یک "در" ورودی کوتاه،هیچ منفذی رو به بیرون ندارند و به زحمت می توان وارد خانه شد به گونه ای که درب منازل شان 30 سانتی متر است.

بسیاری از کارشناسان ایجاد امنیت و جلوگیری از اتلاف گرما و سرما در زمستان و تابستان را از دلایل شیوه ساخت این خانه ها بیان می کنند.

برای آشنایی بیشتر با آداب و رسوم و جاذبه های این منطقه به سراغ رییس شورای روستای ماخونیک رفتیم.

مزدور رییس شورای روستای ماخونیک در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ،گفت: این روستا در گذشته هیچ راه دسترسی به بیرون نداشته به طوریکه در سال های اخیر برای رفت و آمد به این روستا، قسمتی از کوه را شکاف داده تا جاده ای بسازند.

وی مهمترین ویژگی روستای ماخونیک را بافت قدیم روستا عنوان کرد و گفت: در بافت قدیم روستا خانه های کوچک خشتی گلی بدون حیاط، ایوان و پنجره که کیپ تا کیپ هم ساخته شده اند و هنوز پس از گذشت سال ها برخی از اهالی این روستا در این خانه ها زندگی می کنند.

مزدور با اشاره به اینکه ماخونیک به روستای لی لی پوتی های ایران معروف است،بیان کرد:بر اساس تحقیقاتی که از پدرها و پدربزرگ ها شده است به این نتیجه رسیده اند که مردم ماخونیک در زمان قدیم به دلیل نداشتن وسیله و یا قاطر،همه چیز را با کول پشت  حمل می کردند و در اثر کار و فشار زیاد قد آنها رشد نکرده است.

رییس شورای روستای لی لی پوت ها ادامه داد:علاوه بر سبک معماری خانه ها،نداشتن تغذیه و آب نامناسب نیز می توانست در کوتاهی قد اهالی این روستا تأثیر گذار باشد.

مزدور با اشاره به اینکه روستای ماخونیک 400 سال قدمت دارد،گفت:در حال حاضر مردمان این روستا دارای قد متوسط به بالا هستند و قد های زیر ۱۶۰ در این روستا کمتر دیده می شود و اکنون عبدالله ماخونیکی و نجمه الدین بهارمست دو طایفه باقی مانده لی لی پوت ها در این روستا هستند.

لباس های رنگین محلی همچنان بر تن لی لی پوت ها

مزدور رییس شورای روستای ماخونیک ادامه داد: مردم این روستا به دلیل دسترسی نداشتن به جاده، ملزومات زندگی خود را از طبیعت تهیه می کردند،به طوریکه کفش های خود را از چوب بنه می ساختند که کتراک نام داشت، همچنین لباس خود را نیز با ریسیدن پنبه آماده می کردند.

وی با اشاره به نوع پوشش اهالی روستای ماخونیک گفت:لباس مردم روستای ماخونیک بسیار ژنده و مندرس است اما اهالی،از پوشیدن آن در شهر ابا ندارند.

مزدور با اشاره به اینکه طراحی لباس های زنان و مردان ماخونیکی در گذشته خیلی متفاوت بوده است،بیان کرد:در لباس های آنها رنگ سبز و قرمز و آبی به کار رفته است.به طوریکه موقع زمستان از رنگ های زرد و قرمز و موقع بهار رنگای شاد و در تابستان نیز از رنگ آبی استفاده می کنند.

شلغم، تنها غذای کوتوله های ماخونیکی

تا 15 سال پیش،تنها منبع غذایی مردم این روستا شلغم و چغندری بوده که در اطراف روستا کاشت می شده که به شکل آب پز طبخ  می کردند گاهی نیز با آرد مخلوط و چیزی شبیه آش درست می کردند که در اصطلاح محلی به آن پختیک می گویند.

در بناهای مخصوصی که در حال حاضر نیز موجود است روزگار می گذارند و در فصل هایی که شلغم نیست چون آش درست می کنند که به آن کاچی قلیه می گویند.

وی ادامه داد: خوراک مردم این روستا اوایل انقلاب تنها نان جو بوده است و خانواده های پولدار از گوشت و برنج تا چند سال پیش می خوردند.

اهالی روستای ماخونیک  تا ۴۰ سال پیش به ابتدایی ترین شکل ممکن و به دور از کوچکترین تکنولوژی و با اعتقادات بسیار عجیب خود می زیستند به گونه ای که در این دوران مردم ماخونیک، چای نمی نوشیدند و آن را یک ماده مخدر می دانستند، سیگار نمی کشیدند و گوشت نیز نمی خوردند و تمام این اعمال را گناه می دانستند و همچنین ورود تلویزیون به روستا به منزله ورود شیطان بود و به کودکان اجازه نمی دادند پای تلویزیون بنشینند.

مردم ماخونیک در جشن هایشان از تار و دو تار استفاده می کنند و آنها را با آواها و ترانه های محلی همراه می سازند. در نوروز و اعیاد مذهبی فطر و قربان نیز برنامه های ویژه ای دارند، لباس نو می پوشند، خوراکی های مخصوص تهیه می کنند و به دیدار بزرگان و فامیل می روند.

عروسی های آنها به صورت سنتی اداره می شود به عنوان مثال یک حوض دارند که داماد را در آن آب می شویند و یک نفر قرآن می خواند و سپس داماد را در سرشانه هایشان می گذارند و به خانه عروس می برند و تا سه شب عروس خانه مادرش نمی رود.جوانان و فامیل به خانه داماد می روند و به رقص می پردازند و شیرینی می خورند.

زندگی نسل قدیم ماخونیکی ها در خانه هایی با معماری کهن

در گذشته شکل معماری داخل خانه های روستای ماخونیک شکل منظمی نداشته است و این خانه ها درب  به معنی امروزی نداشته برای ایجاد درب،اهالی این روستا از تنه درختان استفاده می کردند و هنور نسل قدیم روستای ماخونیک در این نوع خانه ها زندگی می کنند.

برآبادی مسئول حوزه پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛به بافت کلی روستای ماخونیک اشاره کرد و گفت: روستای ماخونیک از نظر بافت کلی روستایی مجتمع و توده ای است که در دامنه کوه ماخونیک شکل گرفته است.

وی عنوان کرد:بافت قدیم روستای ماخونیک در دامنه تپه و خانه ها به طور فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده به طوری که روستا از داخل رودخانه که سابق محل عبور و مرور بوده به هیچ عنوان دیده نمی شود.

 برآبادی به مواد غذایی استفاده شده در روستای ماخونیک خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: متدوال ترین غذاهای اهالی  روستا کشک، قلور، کورگی و کاچی است که در این میان کاچی از مهمترین و متداولترین غذاهای این منطقه است که بیشتر از شغلم درست می شود.

مسئول حوزه پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی آب قروت، کشک، قلورشیر، قلور ترش، گندم کله، سوزی، اشکنه زن کاهل، آب دوغ، گرماس، آب ماست، کاچی شلغم، اشترغاز، تلخو و پختیک را از مهمترین غذاهای مرسوم روستای ماخونیک در گذشته عنوان کرد.

 وی افزود:پختیک یکی از مهمترین و عمده ترین مواد غذایی مردم بوده و معمولا برای نهار آن را مصرف می کنند که این وعده غذایی را در گویش محلی به آن نیم روز می گویند.

برآبادی مسئول حوزه پژوهش و مطالعات میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی گفت:روستای ماخونیک جزء روستاهای ویژه مردم شناسی است که در بخش های مختلف ویژگی های خاصی دارد و به لحاظ میراث معنوی مردم شناسی نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه افزود:روستای ماخونیک به لحاظ ابتدایی بودن،سادگی معماری و بافت تاریخی متمایز حائز اهمیت است و با سبک و شکل زندگی بسیار متفاوتی که با سایر نقاط استان دارد مورد توجه محققان قرار گرفته است.

برآبادی گفت:روستای ماخونیک آثار تاریخی نیز در خود دارد که از بین آن ها می توان به سنگ نگاره ی ماخونیک،بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی و نادر مرده اشاره کرد.

مسئول حوزه پژوهش و مطالعات میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی افزود: وجود سنگ نگاره هایی در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته است، گواهی بر قدمت این روستای تاریخی شگفت انگیز خراسان جنوبی دارد.

وی بیان کرد:عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم،سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.

برآبادی مهمترین صنایع دستی ماخونیک را فرش بافی،سبدبافی،توربافی،پلاس بافی و تولید ظروف سفالی عنوان کرد.ماخونیک سرزمین لی لی پوت های ایران نگینی در میان هفت روستای شگفت انگیز جهان است که برای گردشگران جایی بسیار جالب است.

در این روستا با کمال شگفتی به واقعیت پیوستن داستان افسانه ای گالیور از قعر تاریخ را شاهد شدیم.

گزارش از فاطمه غلامی

انتهای پیام/غ