استقبال از نوروز در مازندران با خانه تکانی سنتی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، مردم مازندران از دیرباز به علت شرایط متفاوت آب و هوایی و نمناکی زیاد منطقه در روز‌های پایانی اسفندماه، با خانه تکانی که یکی از رسومات دیرینه و نشان دهنده رسیدن بهار است به استقبال نوروز می‌روند و معتقدند با این پاکی با زیبایی و طراوت بهار عجین شده و روح شادابی و سرزندگی به آنان می‌بخشد.

خانه تکانی یادگاری کهن از دیروز تا به امروز

منازل روستایی مازندران در گذشته‌ای نه چندان دور با چوب ساخته می‌شد و برای پوشاندن دیوار از گل استفاده می‌کردند این معماری اگرچه مدتی است جای خود را به بلوک‌های سیمانی داده، اما هنوز در برخی روستا‌های کوهستانی استان خانه‌هایی به چشم می‌خورند با سقف‌های چوبی و دیوار‌های گلی.

روش‌های متداول قدیمی در خانه تکانی روستا‌های مازندران، خِنِه بِننوسِن یا گل مالی کردن خانه‌های روستایی بود.

زنان روستایی در این روش برای آنکه خانه‌های زیبایی داشته باشند دیوار خانه را با مخلوطی از خاک نرم و فضولات گاو می‌اندودند.

گل مالی دیوار‌های خانه عموما به دو صورت انجام می‌شود یا همه دیوارخانه با همان مخلوط گل پوشانده می‌شود یا بانوان خوش ذوق برای اینکه خانه‌ای زیباتر داشته باشند کمی سلیقه به خرج می‌دهند و دیوار خانه را به دو قسمت تقسیم می‌کنند قسمت پایین دیوار را گل مالی و قسمت بالای آن را با نوعی گل سفید می‌می پوشانند تا ترکیب دو رنگ تیره و روشن، زیبایی خاصی به دیوار‌ها بدهد.

گل مالی کردن خانه‌های روستایی در منطقه موسی کلای شهرستان میاندورود

روستای موسی کلا شهرستان میاندورود هم همانند دیگر نقاط روستای مازندران، سنت دیرینه خانه تکانی با شور خاصی برگزار می‌شود.

صورت معمول خانه تکانی در این روستا به این صورت است که معمولا افراد یک خانواده و یا زنان همسایه و یا هم محلی‌ها گردهم می‌آیند و برای پاکسازی خانه‌ها و گردوغبار روبی همدیگر را یاری می‌رسانند.

لیلا که از اهالی روستای موسی کلا شهرستان میاندورود است در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: خانه‌های روستا‌های موسی کلا در گذشته‌های نه چندان دور از چوب و برای پوشاندن دیوار از گل استفاده می‌کردند.

وی افزود: زنان پرتلاش و زیبا پسند منطقه برای آنکه خانه‌های زیبایی داشته باشند دیوار خانه‌ها را با مخلوطی از خاک نرم و فضولات گاو که به آن گل گویی می‌گفتند، می‌اندوند.

لیلا گفت: استفاده از این نوع مصالح علاوه بر زیبا کردن فضای بیرون خانه‌ها، درون خانه را نیز در زمستان گرم و در تابستان خنک نگه می‌دارد.

این زنان هنرمند گل مالی دیوار‌های خانه را عموما به دو صورت انجام می‌دادند یا اینکه کل دیوار با همان مخلوط گل گویی می‌اندوند و دیگر آنکه آنان که خوش ذوق‌تر بودند دیوار خانه را به دو قسمت تقسیم می‌کردند؛ قسمت پایین دیوار را گل مالی می‌کردند و قسمت بالای آن را با نوعی گل سفید می‌اندودند.

به این روش اندودن دیوار‌ها کمر بُر می‌گویند و دلیل این کار آن بود که این گل‌های سفید عموما رنگ پس می‌دادند.

خانم دیگر از این روستا که در حال کمک کردن به همسایه و فامیل‌های در حال تمیز کردن خانه‌های روستایی است در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: دلیل این کار آن بود که این گل‌های سفید عموما رنگ پس می‌دادند؛ بنابراین تا آن قسمتی از دیوار که هنگام نشستن و تکیه دادن تا حدود سر آن‌ها را تشکیل می‌داد با گل گویی می‌اندوند؛ هم اینکه گل گویی رنگ پس نمی‌داد و هم با ترکیب رنگ‌ها زیبایی خاصی به دیوار‌ها داده می‌شد.

خانه تکانی در روستا‌ها بعد از خِنِه بِننوسِن (گل مالی)

خانه تکانی کدبانو‌های روستای موسی کلای شهرستان میاندورود تنها به اندودن خانه‌ها خلاصه نمی‌شود آن‌ها یک هفته مانده به عید، فرش‌ها، لحاف، پرده‌ها و هر چیز قابل شستشو را از خانه‌های خود خارج می‌کنند و آن‌ها را می‌شویند و از غبار سال گذشته می‌زدایند و به استقبال سالی پر از خوشی و شادی گام برمی دارند.

اهالی روستای موسی کلا با انجام آیین‌های مختلفی همچون گردگیری منازل، گل مالی کردن دیوار خانه ها، پخت شیرینی‌ها و خوراکی‌های محلی همچون کماج بادونه و حلوا که تمام مواد اولیه آن‌ها در داخل روستا تهیه میشود به استقبال نوروز می‌روند.

زبیده یکی از روستاییان منطقه موسی کلای شهرستان میاندورود در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: مردم علاوه بر پاک کرن گردوغبار منازل، سعی می‌کنند کینه‌ها و ناراحتی‌های درونی خود را نیز بیرون ریزند.

زودون گردو غبار از خانه‌های روستا با همدلی و همبستگی

طوبی اوصانلو مسئول واحد مردم شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: خانه تکانی در مازندران همانند سایر استان ها، نخستین نشانه فرارسیدن سالی نو و تلاش کدبانوی مازندرانی برای پاک کردن گرد وغبار از منازل است، رسمی که به گفته محققان ریشه در جشن فروردگان دارد.

وی افزود: خانه تکانی از رسوم کهن ایرانیان و سنت‌های پسندیده دین اسلام نیز است که با برنامه ریزی و کوشش دسته جمعی اهالی خانواده انجام می‌شود.

مسئول واحد مردم شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: خانه تکانی و زدودن آلودگی‌ها از فضای خانه و کاشانه در آخر سال، مظهر و نمادی از پاک کردن سیاهی و مرگ از خانه و آماده کردن فضایی پاک و پاکیزه در آستانه نوروز برای استقبال از روشنایی‌ها، خوبی‌ها و فصل بهار است.

اوصانلو افزود: روستاییان معتقدند روح درگذشتگان روز‌های آخر سال به خانه باز می‌گردد، بنابراین خانه‌ها را رفت و روب می‌کنند، لباس نو می‌پوشند.

وی گفت:این سنت اگرچه امروزه با وجود فراونی مصالح ساختمانی جدید و تغییر معماری در حال فراموشی است، اما بانوان برخی روستا‌های کوهستانی همچون چهاردانگه ساری، میاندورود هزار جریب بهشهر و نکا، بند پی شرقی بابل، کجور و نوشهر به این سنت قدیمی هنوز پایبند هستند.

گزارش از آتنا رستمی آله خیلی

انتهای پیام/آ