یادآوری این نکته لازم است که این نمایش تنها اثری از استان بوشهر است که امسال در بخش مسابقه این رویداد بزرگ تئاتری حضور دارد.
نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب روایتگر تلخی نگاه نابرابری است که در جامعه سنتی جنوب نسبت به زنان نازا وجود دارد.
فضل‌الله عمرانی با توجه به اندوخته‌های هنری و با کمک خلاقیت و ایده‌پردازی این قصه را بر اساس نمایشنامه یرما اثر لورکا و نمایشنامه «رقص مادیون‌ها نوشته محمد چرمشیر طراحی، دراماتورژی و کارگردانی کرده است و تراژدی تامل‌برانگیزی آفریده است.
این اثر در جشنواره استانی بوشهر نیز توانست نگاه مخاطبان و داوران را به خود جذب کند و در نهایت به جشنواره بین‌المللی فجر راه یابد. بازی روان و تحسین‌برانگیز زیبا دریاسفر در این اثر غیرقابل چشم‌پوشی است.
او با همذات‌پنداری با نقش اصلی داستان (یرما) مخاطب را غرق قصه می‌کند، به‌گونه‌ای که در برخی از قسمت‌های نمایش مخاطب را با اشک‌ها و حسرت‌های خود همراه می‌کند و آلام و رنج‌های یک زن تنها و رنج‌کشیده را به خوبی به نمایش می‌گذارد.
خوشبختانه اجرای این اثر در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بازخورد بسیار خوبی داشته که این بیانگر رشد و اعتلای هنر تئاتر در استان بوشهر است، اما آنچه در این جشنواره این اثر را افزون بر اجرای خوبش شاخص کرده، موسیقی آن بود.
موسیقی که خالقش محمدجواد ابراهیمیتنها، پیانیست جوان دیّری است به جذابیت و پویایی این نمایش افزود تا آنجا که لوریس چکناواریان، آهنگساز برجسته ایرانی-ارمنی و رهبر ارکستر سمفونی که به تماشای نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب نشسته بود، پس از این اجرا گفت: «خوشحالم که تئاتر بوشهر همچنان پویاست، فکر نمی‌کردم تئاتر بوشهر همچنان پویا مانده باشد. بازی‌های این تئاتر روایتگر خوبی از مردان و زنان جنوبی بود.
البته برایم جالب بود که در بوشهر هنرمندان فقط ساز‌های محلی و بومی را دنبال نمی‌کنند و این استان پیانویست نیز دارد و پیانیست این کار مرا به فکر فرو برد.
پیش از این موسیقی نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب متفاوت‌تر بود، اما ظاهرا کارگردان این اثر، برای اجرای آن در جشنواره فجر تغییراتی را به‌منظور بالا بردن کیفیت کار انجام می‌دهد که انتخاب ساز پیانو برای موسیقی متن که راوی فضای جنوب است، یکی از آنهاست؛ انتخابی متفاوت، اما موثر. فضل‌الله عمرانی گفت: با توجه به شیوه اجرا و فضاى کار که بیشتر شاعرانه است، تصمیم گرفتم از یک ساز موسیقى کلاسیک استفاده کنم، با همفکرى مسوول موسیقى نمایش تصمیم بر این شد، فقط از ساز پیانو که می‌تواند فضاسازى بهترى به کار بدهد، استفاده کنیم.
محمدجواد ابراهیمیتنها، نوازندگی و تنظیم موسیقی نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب را برعهده داشته که، با همه جوانی‌اش توانسته از عهده رسالتش برآید و تحسین دیگران را برانگیزد، به‌گونه‌ای که چکنواریان خیلی کوتاه، اما ساده گفته است که پیانیست این اثر مرا به فکر واداشت.
ابراهیمیتنها آموزش پیانو را زیر نظر احمد حمیدیان استاد و نوازنده پیانو هم‌استانی آغاز کرده، نوازنده‌ای که خود در سی و چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تندیس بهترین موسیقی متن را به‌دلیل آهنگسازی نمایش مجلس قربانی سنمار کاری از شیما جوادپور در بخش بین‌الملل از آن خود کرده است، حال هنرجوی وی در سی و ششمین دوره همین رویداد هنری توانسته نگاه‌ها را به خود جذب کند. در این خصوص گفت‌وگویی را با این هنرمند صورت دادیم که در ادامه می‌آید.
چند سال است که پیانو می‌نوازید، چطور جذب این ساز شدید و استاد شما که بود؟
من موسیقی و در واقع نواختن ساز پیانو را از چهار سال پیش زیر نظر احمد حمیدیان در بوشهر شروع کردم و اینک نوازندگی کلاسیک و آهنگسازی این ساز را به‌صورت خصوصی زیر نظر بصیر فقیه‌نصیری آموزش می‌بینم.
آیا نواختن پیانو ساده است؟ این ساز چه ویژگی‌هایی دارد که دیگر ساز‌ها ندارند؟
ساز‌ها را نباید به سخت یا آسان دسته‌بندی کنیم. من همیشه به چرخه زمان و نتیجه معتقدم، به این صورت که یک هنرمند به‌خصوص یک نوازنده، باید ساعت‌ها به تمرین هنرش بنشیند و در مورد اجرای آن بیندیشد و این چرخه را به نظم و زندگی شخصی‌اش گره بزند، در این صورت است که می‌تواند در هنرش به نتیجه دلخواه برسد. ساز پیانو هم به‌دلیل گستره صدایی وسیعی که دارد به ساز مادر معروف است و از همین‌رو، از دیرباز مورد توجه آهنگسازان بوده است.
آیا پیش از نمایش «آواز ماهی‌ها در مرداب» سابقه نوازندگی برای تئاتر داشتید؟ چگونه شد که با فضل‌الله عمرانی همکاری کردید؟
خیر، نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب اولین تجربه من در حوزه نمایش است. در پاسخ به قسمت دوم پرسش شما باید بگویم سال‌هاست که کار‌های نمایش آقای عمرانی را دنبال می‌کنم، از نزدیک وی را می‌شناسم و با توجه به سطح کاری وی، همکاری با آقای عمرانی را یک تجربه جدید و کاملا مفید دانستم.
آیا تولید موسیقی برای نمایش کار راحتی است؟ چرا؟
من فکر می‌کنم آهنگسازی برای نمایش همیشه کار دشوار و سختی است؛ از این نظر که نمایش یک چارچوب کاملا متفاوت دارد و نوع موسیقی که برایش ساخته یا در آن اجرا می‌شود، باید هارمونی قوی بر اساس ادبیات، صحنه، حرکات و حتی بیان بازیگران داشته باشد.
آیا دوست دارید فعالیتتان (تولید موسیقی برای تئاتر) در این زمینه را ادامه دهید؟
من از کودکی به تئاتر، این هنر چندگانه زنده علاقه‌مند بودم. البته در ابتدا سعی کردم نوازندگی و آهنگسازی کلاسیک را بیاموزم؛ هدفی که سال‌ها به تلاش و پشتکار نیازمند است و از اهداف بلند‌مدت من در عرصه هنر و موسیقی است؛ بنابراین در کنار یادگیری موسیقی، کوشیدم به علاقه دیرینه‌ام که همان تئاتر است، نیز بپردازم و فکر می‌کنم ساختن و نواختن موسیقی، در تئاتر، آزمایشی دشوار است که به‌واسطه آن مهارت موسیقیدان محک زده می‌شود.
فکر می‌کنید موسیقی چقدر در جذابیت قصه یک نمایش تاثیر دارد؟
موسیقی و تئاتر با یکدیگر پیوند دیرینه‌ای دارند؛ ما در تئاتر حرکات و نور را می‌بینیم و دیالوگ‌ها را می‌شنویم، از این‌رو، تمام ذهن ما درگیر فضای بصری است که در این فضای کاملا بصری نباید موسیقی نادیده گرفته شود، چراکه موسیقی تاثیر مستقیمی بر احساس مخاطب دارد و به ابعاد مختلف نمایش قوت و انرژی می‌بخشد و در انتها پیوند این دو باعث به‌وجود آمدن یک ترکیب جذاب و تاثیرگذار می‌شود.
نمایش «آواز ماهی‌ها در مرداب» چه پتانسیلی داشت که پذیرفتید نوازندگی آن را انجام دهید؟
نمایش آواز ماهی‌ها در مرداب برای من بسیار قابل لمس بود. در این نمایش مشکلات یک جامعه مردسالار و اندوه دردناک یک زن به نمایش گذاشته می‌شود که اگرچه مرد را بی‌نقص و قدرت برتر می‌خواند، اما در عمق آن به مخاطب کمک می‌کند که به‌درستی به قضاوت بنشیند و رخنه‌ها را در وجود این نوع ایدئولوژی بیابد.
همچنین در این اثر صحنه‌های متفاوتی مانند رقص مادیان‌ها، آیین زار، نیایش در امامزاده و وجود قاب‌های مختلف باعث می‌شود موسیقی متفاوتی به گوش مخاطب برسد.
فضای نمایش منعکس‌کننده فضای جنوب کشور و سنت‌های این منطقه است، برایتان دشوار نبود که با توجه به این فضا آهنگ تنظیم کنید؟
در این نمایش سعی شد ساختار موسیقی کلاسیک به کار گرفته شود به همین منظور قطعاتی نزدیک به موسیقی شرقی ساخته شد که فکر می‌کنم فضایی قابل لمس برای مخاطب به‌وجود می‌آورد و اگر بخواهم دقیق بگویم، در چند صحنه از ریتم سنج و دمام و موسیقی محلی بوشهری الهام گرفتیم.
نتیجه کار شما چکنواریان را به فکر وا داشته، این نظر وی چه تاثیری در انگیزه و کار شما خواهد گذاشت؟
وجود این آهنگساز برجسته در میان مخاطبان باعث افتخار من بود. دستشان را فشردم و واقعا حضورشان برای من غیرقابل باور بود.
تصور کنید یکی از آهنگسازان مورد علاقه شما بعد از شنیدن اجرائی که خود شما آن را نامتوازن توصیف می‌کنید، شما را تحسین کند و مورد لطف قرار دهد. شب اجرای این نمایش در جشنواره برای من شب به‌یاد ماندنی بود و انگیزه مرا در عرصه زندگی موسیقایی‌ام دوچندان کرد و موجب شد تصمیم بگیرم با تلاش و پشتکار بیشتری برای هدفم و هنرم تلاش کنم.
سخن پایانی؟
تجربه کار در نمایش «آواز ماهی‌ها در مرداب» به کارگردانی فضل‌الله عمرانی برای من تجربه‌ای متفاوت و دوست‌داشتنی بود. خوشحالم که این نمایش ساخته و پرداخته شد و به نتیجه دلخواه رسید. همه اعضای گروه ماه‌ها تلاش کردند که این کار به مدت ۷۰ دقیقه به روی صحنه برود. امیدوارم مخاطبان از این اجرا در سی و ششمین جشنواره فجر که در تالار حافظ برگزار شد، لذت برده باشند.
یادآوری می‌شود، نمایش «آواز ماهی‌ها در مرداب» به طراحی، دراماتورژی و کارگردانی فضل‌الله عمرانی تولید شده و کارى از گروه تئاترآفرینگان بندر دیّر است که تنها نماینده استان بوشهر در بخش صحنه‌اى سى و ششمین جشنواره بین‌المللى تئاتر فجر بود و خوشبختانه اجرای آن‌ها با اقبال خوبی روبه‌رو شد.
انتهای پیام/م