احادیثی در رابطه با جوانان

به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ جوانان همواره به عنوان قشری تأثیر گذار از صدر اسلام تا کنون در جامعه اسلامی حضور داشته‌اند و ائمه اطهار (ع) این گروه را به غنیمت شمردن فرصت و بهره بردن از این دوره زندگی سفارش نموده‌اند که احادیثی در رابطه با جوانان را در این مطلب بخوانید:

احادیثی در رابطه با جوانان آمده است که بیان می‌شود جوانان زودتر به کار خیر روی می‌آورند و به حق می‌گرایند:

1- امام صادق (ع): «عَلَيكَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلى كُلِّ خَيرٍ»

 جوانان را درياب، زيرا كه آنان سريع تر به كارهاى خير روى مى آورند. (کافی، جلد8، ص93)

2- پيامبر (ص): «اوصيكُمْ بِالشُّبّانِ خَيْرا فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفـْئِدَةً اِنَّ اللّه َ بَعَثَنى بَشيرا وَ نَذيرافَحالَـفَنِى الشُّبّانُ وَ خالَفَنِى الشُّيوخُ، ثُمَّ قَرَاَ «فَطالَ عَلَيْهِمُ الاَْمَدُ فَقَسَتْ قُلوبُهُمْ»

شما را به نيكى با جوانان سفارش مى‌كنم، چرا كه آنان، دل‌هاى رقيق‌ترى دارند، به‌راستى كه خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگيخت، جوانان با من هم‌پيمان شدند و پيران با من به مخالفت برخاستند. آن گاه اين آيه را خواندند: «و عمر آنانبه درازا كشيد و دل هايشان سخت گرديد». (سفینه البحار، جلد2، ص176)        

3- امام علی (ع): «إِنَّما قَلبُ الحَدَثِ كَالارضِ الخاليَةِ ما اُلقىَ فيها مِن شَىْ ءٍ قَبِلَتهُ»

دل نوجوان مانند زمين آماده است كه هر بذرى در آن افشانده شود، مى پذيرد. (نهج البلاغه، ص393، نامه31)

ائمه اطهار (ع) جوانان را به علم اندوزی پیش از رسیدن پیری سفارش نموده‌اند که در این رابطه احادیثی مطرح شده است:

4- پيامبر (ص): «مَنْ تَعَلَّمَ فى شَبابِهِ كانَ بِمَنْزِلَةِ الْوَشْمِ فِى الْحَجَرِ وَ مَن تَعَلَّمَ وَ هُوَ كَبيرٌكانَ بِمَنْزِلَةِ الْكِتابِ عَلى وَجْهِ الْماءِ»

هر كس در جوانى اش بياموزد ، آموخته اش مانند نقش بر سنگ است و هر كس دربزرگ سالى بياموزد، مانند نوشتن بر روى آب است. (نوادر راوندی،ص132)

5-  امام باقر (ع): «كانَ اَبى زَيْنُ الْعابِدينَ عليه السلام اِذا نَظَرَ اِلَى الشَّبابِ الَّذينَ يَطْـلُبونَ الْعِلْمَاَدْناهُمْ اِلَيْهِ وَ قالَ : مَرحَبا بِكُمْ اَ نْتُمْ وَدائِعُ الْعِلْمِ وَ يوشِكُ اِذْ اَ نْتُمْ صِغارُ قَوْمٍ اَنْ تَـكونواكِبارَ آخَرينَ»

پدرم [امام] زين العابدين (ع)، هرگاه به جوانانى كه دانش مى‌اندوختند، مى‌نگريست، آنان را به خود نزديک مى‌كرد و مى‌فرمود: «آفرين بر شما كه امانت‌هاى [مردم براى آموختن] دانشيد و به زودى شما كم سالان جامعه ، بزرگان جامعه‌اى ديگر خواهید شد». (الدرالنظیم فی مناقب الائمه اللهامیم، ص587)

6- امام على (ع): «اَوْلَى الاَْشْياءِ اَنْ يَتَعَلَّمَهَا الاَْحْداثُ، الاَْشْياءُ الَّتى اِذا صاروا رِجالاًاِحْتاجوا اِلَيْها»

شايسته ترين چيزهايى كه جوانان بايد آنها را بياموزند، چيزهايى هستند كه در بزرگسالى به آنها نياز دارند. (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج20، ص333)

7- امام صادق (ع): «لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَى الشّابَّ مِنْـكُمْ اِلاّ غادياً فى حالَيْنِ : اِمّا عالِماً اَوْمُتَعَلِّما ، فَاِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَرَّطَ ، فَاِنْ فَرَّطَ ضَيَّعَ ، وَ اِنْ ضَيَّعَ اَثِمَ ، وَ اِنْ اَثِمَ سَـكَنَ النّارَ وَ الَّذىبَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ»

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببينم: دانشمند يا دانش اندوز، اگر جوانى چنين نكند، كوتاهى كرده و اگر كوتاهى كرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه كرده است و اگر گناه كند، سوگند به آن كس كه محمّد (ص) را به حق برانگيخت، دوزخ نشين خواهد شد. (امالی طوسی، ص303)

غنیمت شمردن فرصت جوانی و تباه نکردن آن نیز مورد توجه بوده است که احادیثی درباره این موضوع نیز بیان شده است:

8- پيامبر (ص): «يا عَلىُّ بادِر بِاَرْبَعٍ قَبْلَ اَرْبَعٍ: شَبابِكَ قَبْلَ هَرَمِكَ وَ صِحَّتِكَ قَبْلَ سُقْمِكَوَ غِناكَ قَبْلَ فَقْرِكَ، وَ حَياتِكَ قَبْلَ مَوْتِكَ»

اى على! چهار چيز را پيش از چهار چيز درياب: جوانى‌ات را پيش از پيرى، وسلامتى‌ات را پيش از بيمارى، و ثروتت را پيش از فقر و زندگى‌ات را پيش از مرگ. (من لایحضره الفقیه، ج4، ص357)

9- پيامبر (ص): «لِيَتَزَوَّدِ الْعَبْدُ مِنْ دُنْياهُ لآِخِرَتِهِ ، وَ مِنْ حَياتِهِ لِمَوْتِهِ وَ مِنْ شَبابِهِ لِهَرَمِهِ ،فَاِنَّ الدُّنْيا خُلِقَتْ لَكُمْ وَ اَ نْتُمْ خُلِقْتُمْ لِلآْخِرَةِ»

انسان بايد براى آخرتش از دنيا، براى مرگش از زندگى و براى پيرى‌اش از جوانى، توشه برگيرد، چرا كه دنيا براى شما آفريده شده و شما براى آخرت آفريده شده‌ايد.

10- پيامبر اسلام (ص): «لا تَزولُ قَدَما عَبْدٍ يَوْمَ الْقيامَةِ حَتّى يُسْاَ لَ عَنْ اَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فيما اَفْناهُ وَ عَنْ شَبابِهِ فيما اَبْلاهُ وَ عَنْ مالِهِ مِنْ اَيْنَ اَ كْتَسَبَهُ وَ فيما اَ نْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنا اَهْلَ الْبَيْتِ»

انسان، در روز قيامت، قدم از قدم برنمى‌دارد، مگر آن كه از چهار چيز پرسيده مى‌شود: از عمرش كه چگونه گذرانده است، از جوانى‌اش كه چگونه سپرى كرده، از ثروتش كه از كجا به دست آورده و چگونه خرج كرده است و از دوستى ما اهل بيت. (خصال، ص253)

وقتی به احادیث اهل بیت عصمت و طهارت درباره‌ توبه در سنین جوانی می‌نگریم, در می‌یابیم که خداوند برای جوان توبه کننده, آغوشی ویژه و خاص بازنموده است:

11- حضرت محمد (ص): «اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ»

توبه زيباست، ولى از جوان زيباتر. (کنز العمال)

12- پیامبر اسلام (ص) فرمود: «ما من شیئٍ احبّ الی الله من شابّ تائب»

هیچ کس، نزد خدای بلند مرتبه، دوست داشتنی تر از جوان توبه کننده نیست. (نهج الفصاحه، ص 151)

13- رسول الله (ص): «شابٌّ تائبٌ، اَجْرُهُ کَاَجرِ یحیَی بنِ ذکریّا (علیه السّلام)»

پاداش و اجر جوانی که توبه می‌کند همانند اجر یحیی (از پیامبران الهی که به شهادت رسید) فرزند زکریا است. (مجموعة ورّام، ص ۳۲۹)

اهل بیت (ع)، اعتماد به جوانان و اهمیت قائل شدن برای آنان را سفارش کرده‌اند و خود نیز به آنان اهمیت قائل می‌شدند و کارهای بزرگی را به آنان واگذار می‌کردند:

14- امام على (ع): «اِذَ ا احْتَجْتَ اِلَى الْمَشْوَرَةِ فى اَمْرٍ قَدْ طَرَاَ عَلَيْكَ فَاسْتَبْدِهِ بِبِدايَةِالشُّبّانِ ، فَاِنَّهُمْ اَحَدُّ اَذْهانا وَ اَسْرَعُ حَدْسا ، ثُمَّ رُدَّهُ بَعْدَ ذالِكَ اِلى رَاْىِ الْكُهولِ وَ الشُيوخِلِيَسْتَعْقِبوهُ وَ يُحْسِنُوا الاِْخْتيارَ لَهُ ، فَاِنَّ تَجْرِبَتَهُمْ اَكْثَرُ»

هرگاه به مشورت نيازمند شدى ، نخست به جوانان مراجعه نما، زيرا آنان ذهنى تيزتر وحدسى سريع تر دارند . سپس (نتيجه) آن را به نظر ميان سالان و پيران برسان تا پيگيرىنموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب كنند، چرا كه تجربه آنان بيشتر است. (شرح نهج البلاغه ابن ابی حدید، ج20، ص337)

15- پيامبر (ص): «وَلّى رَسولُ اللّه صلي الله عليه و آله عَتّابَ بْنَ اَسيدٍ وَ عُمُرُهُ اِحدى وَ عِشْرونَ سَنَةً اَمْرَمَكَّةَ وَ اَمَرَهُ صلي الله عليه و آله اَنْ يُصَلّى بِالنّاسِ وَ هُوَ اَوَّلُ اَميرٍ صَلّى بِمَكَّةَ بَعْدَ الْفَتْحِ جَماعَةً .ثَمّ اِلْتَفَتْ صلي الله عليه و آله لَهُ قائلاً:يا عَتّابُ! تَدْرى عَلى مَنْ اِسْتَعَمَلْتُكَ؟! اِسْتَعْمَلْتُكَ عَلى اَهْلِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ ، ولَو اَعْلَمُلَهُمْ خَيْرا مِنْكَ اِسْتَعْمَلْتُهُ عَلَيْهِم .وَ كَـتَبَ اِلى اَهْلِ مَكَّةَ: لا يَحْتَجَّ مُحْتَجُّ مِنْكُمْ فى مُخالَـفَتِهِ بِصِغَرِ سِنِّهِ فَلَيْسَ الاَْكبَرُهُوَ الاَْفْضَلَ ، بَلِ الاَْفْضَلُ هُوَ الاَْكْبَرُ»

رسول خدا (ص)، عتّاب بن اَسيد را كه جوانى ۲۱ ساله بود، به فرماندارى مكّه منصوب كردند و به او فرمان دادند كه امامتِ جماعت  مردم را نيز به عهده بگيرد و او نخستين فرماندار بعد از فتح مكه بود كه در اين شهر، نماز جماعت برگزار كرد. رسول خدا (ص)، سپس به او رو كردند و فرمودند: «اى عَتّاب! مى‌دانى تو را بر چه كسانى فرماندار كرده‌ام؟ تو را بر مردم شهر خداى عزّوجلّ فرماندار كرده‌ام و البته اگر كسى بهتر از تو سراغ داشتم، او را فرماندار آنان قرار مى‌دادم». آن حضرت، سپس به اهل مكّه نوشتند: «مبادا كسى در نافرمانى از او، به كم سن بودنش استدلال كند، چرا كه بزرگ‌تر، شايسته تر نيست ، بلكه شايسته‌تر ، بزرگ‌تر است». (بحارالانوار، ج21، ص123)

 احادیثی دیگر:

 16- امام على(ع): «يا مَعْشَرَ الْفِتْيانِ، حَصِّنوا اَعْراضَكُمْ بِالاَْدَبِ وَ دينَـكُمْ بِالْعِلْمِ»