«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»
اى كسانيكه ايمان آورديد از صبر و صلاة استعانت جوئيد كه خدا با صابران است( 153)
این آیه مبنی بر تشریع حکم جهاد، و مبارزه با شرک و بتپرستان است. زیرا از هنگام بعثت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله، مشرکان مکه در صدد آزار او و پیروانش برآمدند تا آنجا که ناچار رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله مکّه معظمه را ترک نموده و مدینه منوّره را مرکز نشر و تبلیغات اسلام قرار داد، اما کفار قریش بدان اکتفاء نکرده، در مقام فتنه جوئی برآمدند و بدین ترتیب مسلمانان در مدینه با شورش مشرکان مواجه شدند. لذا این آیه نازل شد، و حکم قتال با مشرکان را اعلام داشت.
این آیه شریفه ، دو دستور اساسی برای پیشرفت جامعه اسلام بیان نموده است:
نخست صبر و بردباری در مبارزه با دشمنان.
دوم- اعتماد و اتکاء به قدرت پروردگار، و درخواست پیروزی از او، برای گسترش خداپرستی. اجرای این دو دستور اساسی، یگانه وسیله پیشرفت و غلبه بر دشمنان است. زیرا با بردباری میتوان رنج و مشقت جهاد و ناگواریهای آنرا بر طبع آسان نموده و در غلبه بر دشمنان استقامت کرد. به علاوه اعتماد به پروردگار و اتکاء بقدرت نامتناهیش سبب اقتدار روح انسان شده و بدینوسیله می توان با اطمینان خاطر و آرامش قلب با دشمن مبارزه کرد.
رعایت این دو نکته، اساس تعلیمات روانی و تربیت روحی افراد است، و در پیروزی لشکریان اسلام تأثیر بسزائی داشته. با این عده قلیل و نیروی ایمان قوی بود که توانستند در مدت بسیار کوتاهی، دین مقدّس اسلام را در سراسر جزیرة العرب نشر دهند، و بر مشرکان استیلاء یابند.
آیه شریفه جامعه اسلامی را ارشاد نموده که باید روش خود را برای رسیدن به مقاصد و پیشرفت در امور بر این دو رکن استوار کنند، تا همواره با قدرت و توانائی بر مشکلات غالب آیند و بنابراین رعایت این دو دستور اخلاقی نه تنها در پیروزی بر کفار مؤثر است بلکه برای پیشرفت در کلیه مقاصد تأثیر بسزائی خواهد داشت.
ایمان از لغت «امن» گرفته شده، زیرا داشتن ایمان سبب می شود که انسان پیروی هوی و هوس را ننموده، و در نتیجه در جهان دیگر از کیفر ایمن باشد، و آن عبارتست از اعتقاد به یگانگی پروردگار و تصدیق رسول اکرم (ص) و اوصیاء او، زیرا بحکم فطرت پیروی از وسائط فیض، سپاسگزاری از پروردگار محسوب می شود.
«اسْتَعِینُوا» امر ارشادی است، و استعانت عبارت از کوشش در انجام وسایل، برای نیل بمقصد است.
«بِالصَّبْرِ»، صبر بمعنی بردباری و تحمل رنج برای رسیدن بمقصد است، و از جمله سجایای پسندیده می باشد؛ زیرا انسان به سبب قدرت نفس و ثبات در عقیده ناگواری های مقصد را بر طبع خود گوارا نموده، و با کمال میل و رغبت در کسب فضایل اخلاقی و انجام کارهای پسندیده می کوشد، و از این رو صبر در برابر رنجهای مقصد، اساس نیل به همه گونه فضایل است، به طوری که هرگز کسب سعادت بدون صبر و تحمل رنج میسر نخواهد شد.
از رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله روایت شده که فرمود: «صبر نسبت به خصلتهای دیگر مؤمن همچون سر است نسبت بتن او».
و از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که فرمود: «هرگز نیروی جسمانی سست نخواهد شد تا هنگامی که انسان دارای عزم راسخ و اراده قوی باشد».
و ممکن است مراد از صبر، مبارزه با شرک و جهاد با مشرکان باشد، که ارج دارترین هدفها است؛ زیرا سبب گسترش زمینه خداپرستی، و آماده نمودن وسایل سعادت بشری می شود، بدین جهت پیروزی بر دشمنان بدون بردباری ناملایمات هرگز میسر نخواهد شد.
«صلاة» نیز به معنای دعا و درخواست حاجت است، و این حقیقت در اسلام بحدّ کمال خود رسیده، و مسلم است که بجا آوردن نماز و درخواست پیروزی بر دشمنان با اعتماد بقدرت بیحدّ پروردگار برای اقتدار نفس تأثیر بسزائی دارد.
از این رو آیه «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» مژده پشتیبانی به مسلمانان داده، چه آنکه پروردگار زیاده بر قیومیتی که بر همه موجودات و آفریدههای جهان دارد بالاختصاص پشتیبان کسانی است که در راه نشر خداپرستی و گسترش دین اسلام با دشمنان مبارزه می نمایند؛ یعنی پروردگار آنان را در عقیده و سعی در راه نشر دین اسلام ثابت نگه داشته، و در مبارزه با شرک پایدار می دارد، به طوری که کوچکترین تزلزلی در ایمان پیدا نکرده و هیچگونه قصوری در برانداختن شرک نخواهند نمود.
بدیهی است پروردگار از هر که پشتیبانی کند او هرگز مغلوب نخواهد گشت گرچه در جنگ با کفار به ظاهر از پای در آید و به خون خود آغشته شود؛ زیرا چنین کسی با شهامت و عقیده راسخ و اراده آهنین برای نشر دین اسلام پا بعرصه جنگ نهاده بنابراین با افتخار به زندگی خود پایان داده و از این رو بزندگی جاوید منتقل می شود.
انتهای پیام/