به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از آبادان ؛درسرتاسر نواحی جنوب ایران از جمله در شهرستان آبادان نوحه خوانی و نوازندگی سنج و دمام ، در ماه محرم و صفر حکایت از دردها و غم های فراوان عشاق امام حسین ع و یاران با وفایش است.
در ماه محرم و صفر در آبادان از سازهایی جهت نوازندگی غم و حماسه بنام سنج، دمام و بوق استفاده می شود که نواختن آن حزن و اندوه خاصی را در انسان بوجود می آورد و همین حالت فرد را برای سینه زنی و عزاداری آماده می کند. در گذشته دور نیز بدلیل نبود سیستم اطلاع رسانی و صوتی با نواختن سنج و دمام ساکنین محلات را از این طریق برای عزاداری خبردار می کردند.
مسعود سیاوشی کارشناس مذهبی در این زمینه گفت: مراسم عزاداری در آبادان با سنج و دمام آغاز مى شود و پس از سلام و دعاى آخرين روضه خوان بلافاصله بوقی كه از جنس شاخ نوعى گوزن است به صدا در مى آيد. سازهای تشکیل دهنده این همنوازی سنج ، دمام و بوق ، است که در خطه جنوب سابقه ای صد ساله دارد.
سنج و دمام ریشه در کشورهای آفریقایی
وی با بیان اینکه این ساز از کشورهای آفریقایی بدلیل مسافرت های دریایی جنوبی ها به ایران آورده شده است افزود : بندر زنگبار افریقا و مسلمانان آن به عزاداری با این سازها پرداخته و ملوانان چون وجه مشترک دردها و غم های خودشان را با آنان احساس کرده از این سازها در مراسم عزاداری خود در ایران استفاده کرده و نسل به نسل تحویل ما شده است.
حسن رودباری یکی دیگر از کارشناسان مذهبی در شهرستان آبادان گفت: صدای سنج و دمام تداعی کننده طبل زمان جنگ و حماسه روز عاشورا است و وسیله ای برای خبر و آمادگی مردم آن زمان بوده است که همراه با یک نوع بوق مخصوص که از شاخ حیوانات ساخته می شود همگی نوعی تهیج و تحریک را درمردمی که قصد عزاداری و سینه زنی دارند بوجود می آورد.
ترتیب وتعداد دمام زنان در مراسم عزاداری
وی افزود: ترتیب و تعداد دمام زنان و نوازندگان سنج در نقاط مختلف جنوب متفاوت است در بوشهر مجموع دمام و سنج زنان پنج، هفت و نه نفر و گاهی بیشتر است . یک نفر به عنوان اشکون(که دمام زن حرفه ای است) در راس صف دمام زنان قرار دارد و بقیه نفرات در طرفین او قرار می گیرند. دو نفر در سمت راست و چپ اشکون وظیفه غَمبر را ایفا می نمایند و مابقی با آهنگی موزون با آنان همراهی می کنند در پایین صف دمام زنان یک نفر سنج زن قرار می گیرد و مابقی سنج زنان در لابلای دمام زنان قرار گرفته و براساس یک نُت مشخص نوای سنج و دمام را به گوش و دلهای عزاداران می رساندند.
علی خدری کارشناس مذهبی و از مداحان اهل بیت (ع) در آبادان گفت : در آبادان تعداد دمام زنان زوج است و جای سنج زن را در پایین صف یک دمام زن ماهر پر می کند تعداد دمام زنان بستگی به توان و بضاعت حسینیه و دمام زنان دارد و در جاهایی حتی هجده دمام و ده سنج نواخته می شود.
وی افزود: شروع دمام زنی با نواختن بوق مخصوص بوده و پس از لحظاتی که از نواختن سنج و دمام گذشته مجددا بوق بصدا درمی آید و این وضع را تا پایان نوازندگی بعهده دارد.
خدری با بیان اینکه زمان نواختن سنج و دمام چیزی حدود بیست تا هشتاد دقیقه و در پاره ای موارد مثل شب و ظهر عاشورا دمام زنان چیزی حدود سه ساعت در مسافت های طولانی با دستجات دیگر در کوچه و معابر و حسینیه ها به نوازندگی می پردازند گفت : پس از پایان نوازندگی بلافاصله سینه زنی شروع می شود.
رئیس سابق سازمان تبلیغات اسلامی آبادان هم گفت: سینه زنی و نوازندگی سنج و دمام از سابقه ای طولانی در آبادن و جنوب کشور برخوردار است.
مراسم دمام زنی همراه با شور وحالی خاص
حجت الاسلام رویوران گفت: اجـرای سنج و دمام باید انسان را از خود بیخود ، موی را بـر بدن راست ، اشک را سرازیر کند و با تپش قلب او هماهنگ باشد. در چنین حال و هوایی گاهی در مراسم دمام زنی پوست دمـام پاره می شود که اصطلاحا" می گویند دمام شـهیـد شد.
سیاوشی کارشناس مذهبی گفت: مراسم سینه زنی همراه با آواز نوحه که خود نوعی ملودرام غم انگیز است تحقق می یابد.
وی افزود :مراسم نوحه خوانی به ترتیب و برنامه خاصی شروع شده و اوج آن موقعی است که نوحه خوان اعلام "واحد "می کند.
سیاوشی با بیان اینکه ابتدا شخص بعنوان سرخوان با تانی و آهسته و آرام نوحه خوانی را آغاز میکند و سینه زنان یکی پس از دیگری به جمع سینه زنی اضافه می گردند گفت: زمانی که صف سینه زنان به اندازه کافی بزرگ شد ، نوحه خوان اصلی به نوحه می پردازد.
این کارشناس مذهبی خاطر نشان کرد: تکنیک اصلی آن به این شکل است که نوحه اول را از لب و قسمتی از فضای دهان و نوحه دوم را از فضای کامل دهان و نوحه سوم را ازحلق و حنجره سر می دهد.
این کارشناس مذهبی افزود: در این موقع سینه زن شور و حال زیادی به خود گرفته و خود را برای اعلام "واحد "نوحه خوان آماده می کند.
وی گفت سینه زن در مرحله اول با زدن دست به سینه و حرکت پا طبق یک ضابطه مشخص و ریتم معین به سینه زنی می پردازد بطوری که هنگام عقب نشینی پای چپ و به جلو آوردن پای راست یک دست به سینه می خورد وی این نوع سینه زنی را سینه زنی دو ضرب یا دو دست نامید که در موقع سینه زنی "واحد" این حرکت به نصف تقلیل یافته و همانطور که مشخص است نتیجه آن یک میشود .
پس از بزرگ شدن دایره سینه زنان صف دوم و سوم و… در مواقعی تا ده صف و بیشتر را تشکیل میدهند البته وجود صف کم ، از کیفیت سینه زنی کاسته و وجود صف زیادتر از دوازده نیز از کیفیت و کنترل دقیق خواهد کاست.
نوحه خوانی و عزاداری در آبادان و خطه جنوب ویژه گیها خاص خود را دارد که مبتنی بر فرهنگ دیرینه مردم این خطه است . این نوع عزاداری که معمولا با دمام زنی نیز همراه است حکایت از سوز دل عزادارنی است که با فرهنگ خاص خود هر انچه که دارند در مراسم سوگواری سرور و سالار شهیدان ارائه میکنند.
گزارش از شاپور زبردست
انتهای پیام/ ز