گیوه‌بافی هنری تمام سنتی ، مصداق اقتصاد مقاومتی

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان؛   نَشَلج «Neshlaj» یکی از روستاهای هدف گردشگری در کشور از توابع بخش نیاسر کاشان و پرجمعیت‌ترین روستای این شهرستان چون نگینی نگینی سبز محصور در حلقه انگشتری ارتفاعات اردهال می‌باشد که گیوه‌بافی از مهم‌ترین صنایع دستی آن مشهور به گیوه نشلجی با مشارکت زنان و مردان هنرمند این روستا تولیدمی‌شود.

موقعیت مکانی روستای نشلج در فاصله 43 کیلومتری جنوب غربی این شهرستان و در پنج کیلومتری عمق شمالی جاده دلیجان – کاشان در منطقه اردهال واقع‌شده‌ که قرار گرفتن این روستا در شیب شمالی، موقعیت آب و هوایی معتدل، زمستان‌های پر برف و تابستان‌های خنک را به این روستا هدیه کرده‌است.

وجه تسمیه روستای نشلج از کلمه «نُه ثلج» است، بدین معنا که 9 ماه از سال در این روستا سرما وجود دارد و از آنجا که «ثلج» در زبان عربی به معنای سرما و یخبندان است بر اثر گذشت زمان حرف (ث) به (ش) تغییر یافته و کلمه نَشَلج (به فتح نون و شین) شکل گرفته است.

کوه‌های بلند و مرتفع، اردهال که بلندای آن بالغ بر 4 هزار متر از سطح دریا است بافت زیبای روستا را مانند نگینی در خود محصور کرده و موقعیت مناسبی را برای دخیره و انبار برف به وجود آورده است بطوریکه علاوه بر تعذیه قنوات و چشمه‌سارهای فراوان آن آب بسیار گوارا و مناسبی را برای استفاده اهالی تامین کرده و مکان مناسبی برای کوهنوردان و کوه‌ گشت‌های خانوادگی پدید آورده است.

این منطقه علاوه بر موقعیت آب و هوایی، محل مناسبی را برای رویش گونه‌های نایاب گیاهی و دارویی ایجاد کرده است.

خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در این مجال قصد دارد خوانندگان و مخاطبان خود را با این صنایع دستی روستای نشلج و مشکلات و چالش‌های آن در این روستا از زبان مسوولان اجرایی مرتبط کمی بیشتر آشناکند.
 

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان، در گفت‌و گو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گفت:گیو ه‌بافی یکی از هنرهای خاص منطقه کاشان در روستای نشلج به‌عنوان تنها نقطه تولید این پاپوش در شهرستان است.

محسن جاوری،با تاکید بر اینکه هنر گیوه‌بافی یکی از مشاغل خانگی است افزود:تولید گیوه از دو بخش «تخت‌کشی و رویه‌بافی یا به‌اصطلاح گیوه‌چینی» تشکیل می‌شود یعنی دو نفری که کار تخت‌کشی و رویه‌بافی گیوه را هر کدام جداگانه انجام می‌دهند.

وی کار تخت‌کشی گیوه را مردانه و دانست و گفت: رویه بافی کاری است که زنان انجام می‌دهند و تعداد قابل توجهی از بانوان نشلجی این کار را انجام می‌دهند.

به‌گفته‌ وی، گیوه‌بافی یک هنری است که هیچ صنعتی به صورت حرفه‌ای در آن استفاده نمی‌شود به این دلیل می‌توان گفت هنری سنتی از مصادیق اقتصاد مقاومتی است.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان، با اشاره به بافت رویه گیوه از نخ پنبه‌ای و استفاده از پارچه پنبه‌ای برای اتصال رویه و تخت چرمی آن افزود:برای همین می‌توان گفت در تولید گیوه هیچ مصنوعی به‌کار نمی‌رود.

جاوری،مفیدبودن گیوه را برای پا به‌عنوان پاپوش تاکید کرد و گفت: گیوه پاپوشی است که پا در آن عرق نمی‌کند و قرن‌ها است که مردم از آن استفاده می‌کنند.  

وی، برگزاری یک دوره کارگاه آموزشی گیوه‌بافی با استفاده از زنان هنرمند پیشکسوت این صنایع دستی برای بانوان جوان روستای نشلج توسط میراث فرهنگی را یادآورشد و گفت: این دوره در راستای حمایت از این هنر و احیای آن در منطقه برگزارشد بطوریکه این بانوان اکنون در منازل خود قادر به بافت رویه گیوه هستند.

به‌گفته‌وی، یک کارگاه گیوه‌بافی نیز در حال حاضر با اشتغال پنج نفر در روستای نشلج فعال است.

جاوری، با اشاره به اینکه هنر گیوه‌بافی در کردستان، فارس و شهرضا نیز رواج دارد اظهارداشت: حمایت مالی از تولید کنندگان گیوه با اعطای وام و تسهیلات میراث نیز گرچه با دوندگی و کار اداری زیاد است برای آنها پیش‌بینی و رایزنی شده‌است.

هنر فاخر گیوه‌بافی نشلج رو به نابودی است/ به جوان نشلجی که گیوه بافی بلد نبود زن نمی‌دادند

 یک پژوهشگر جوان نشلجی، در ادامه با تاکید بر اینکه گیوه نشلجی یکی از معروف‌ترین صنایع دستی منطقه کاشان است گفت:در کتاب حالات و کیفیت بلده و بلوکات و مزارع دارالمومنین کاشان که در سال ۱۲۹۶ هجری توسط اعتضاد الدوله حکمران قم و کاشان تالیف شده از این هنر دستی در بین مردم روستای نشلج یاد شده است.

عباس حلواچی نشلجی، افزود :در این کتاب آمد ه‌است:«نشلج: از قرا معتبر و خوش آب و هوا است... باغات زیاد در دامنه کوه و کنار رودخانه دارند و محل زراعت به قدرکفایت ندارند. شغل آنها مردها تخت گیوه می کشند و زنها روی او را می چینند.» (ص۳۰۵ قم نامه، مدرسی طباطبایی، کتابخانه آیت اله مرعشی نجفی)

به‌گفته‌ وی، هانس وولف، نیز در صفحه 205 «کتاب صنایع دستی کهن ایران» به ترجمه سیروس ابراهیم زاده، در مورد پیشینه این هنر گفته‌است:« البلخلی تاریخ نویس معروف در سال۱۱۰۵ میلادی متذکر می شود که غندیجان (جمیله امروز) درفارس در صنعت گیوه بافی مشهور بوده، و در سال ۱۳۴۰میلادی که مستوفی جغرافیا نگار از آنجا بازدید کرده می نویسد که پیشه گیوه بافی در اوج تکامل بوده است. زیباترین رویه گیوه در آباده، میان راه اصفهان و شیراز بافته می شود.»

وی، با اشاره به اینکه در تهیه گیوه نشلجی مردان تخت گیوه را می‌کشند و زنان رویه گیوه را می بافند تصریح‌کرد: پارچه، کتیرا و پوست و اندام گاو از مهمترین ابزار تهیه تخت گیوه است و اندازه گیوه نیزبا کم و زیاد کردن فتیله‌های پارچه معین می شود.

به‌گفته‌ وی، تخت‌کش پس از تهیه تخت گیوه آن را به زنان گیوه‌چین می‌سپارد تا رویه گیوه را ببافند.

این پژوهشگر جوان نشلجی،اظهارد اشت: در روزگاری نه چندان دور بیش از 10 کارگاه تخت کشی در نشلج وجود داشت و دیدن صحنه زنانی که در میدان های روستا مشغول چیدن گیوه بودند باعث تعجب مسافران می شد اما متاسفانه چند سالی است که به دلیل فوت استادکاران و عدم حمایت متولیان امر این هنر فاخر رو به نابودی نهاده است.

حلواچی نشلجی،افزود: تولید این پاپوش در نشلج آن چنان بود که هر روز عده‌ای از روستا گیوه‌های تولید شده را برای فروش به کاشان می آوردند حتی گاهی تولید تخت گیوه در نشلج به حدی بود که این تخت‌ها توسط زنان روستاهای ابیانه و هَنجَن بافته می شد.

وی تاکید کرد: اگر جوانی در نشلج قدیم تخت‌کشی بلد نبود حتی کسی به او زن نمی‌داد که این طرز نگرش خبر از اهمیت این هنر در بین مردمان این روستا دارد.
 

تنها کارگاه گیوه‌بافی نشلج بسته شد

دهیار روستای نشلج، نیز با اشاره به اینکه جوانی علاقه‌مند و کمتر از 30 سال یک کارگاه گیوه‌بافی را با اشتغال پنج نفر راه‌اندازی کرد گفت:متاسفانه این جوان بدلیل سود پایین کار ،هزینه بالای تولید گیوه و عدم حمایت مسوولان این کارگاه را بست و در شرکت‌های فرش ماشینی مشغول به کارشد.

عباس حسنی،افزود: چند نفری که در کارگاه این جوان اشتغال داشتند اکنون در منازل خود به صورت پراکنده گاهی مواقع گیوه‌بافی را انجام می‌دهند.

وی، آماده‌سازی تخت گیوه را در دو یا سه روز و بافت رویه و اتصال آن به تخت را در یک هفته عنوان‌کرد و گفت:ارزش ریالی گیوه نشلجی در خوش‌بینانه‌ترین حالت بین 200 تا 250 هزار تومان از گیوه‌باف خریده می‌شود.

به‌گفته‌ وی، تخت‌کش و رویه‌باف گیوه با وجود هزینه تهیه مواد اولیه و گرفتن دستمزد سود بسیارکمی دارند و بیمه هم نیستند.

دهیار روستای نشلج، با تاکید بر اینکه اکنون دریافتی روزانه یک کارگر بنای اتباع بیگانه بیشتر از یک هنرمند گیوه‌باف است گفت: یک تخت‌کش گیوه بیمه‌اش آزاد است و خودش در ماه 230 هزار تومان پرداخت می‌کند اما پرداختی بیمه یک کشاورز در ماه 70 هزار تومان است.

حسنی، تصریح‌کرد : میراث نیز که قول اعطای پرداخت وام و تسهیلات و حمایت از هنرمندان گیوه‌باف را نیز داده‌است در حد حرف، سخن و رایزنی است و هنوز عملیاتی نشده‌است.

وی، با گرامیداشت یاد و خاطره «گوهر عندلیب» یکی از بانوان پیشکسوت و قدیمی هنر گیوه‌بافی که به رحمت خدارفته‌است گفت:استاد محمود خبازی 80 ساله و عباس یوسفی 90 ساله از دیگر هنرمندان پیشکسوت و قدیمی تخت‌کش گیوه در روستای نشلج هستند.

اشتغال کمتر از 10 نفر هنرمند پیشکسوت گیوه‌باف در نشلج

دهیار روستای نشلج گفت: در حال حاضر حدود چهار هنرمند مرد پیشکسوت و قدیمی تخت‌کش گیوه و حدود 10 بانوی هنرمند رویه‌باف به این هنر فاخر در روستای نشلج مشغول هستند.

وی ، برگزاری یک کارگاه آموزشی گیوه‌بافی برای بانوان جوان روستا به همت دهیاری در سال گذشته را یادآورشد و گفت:30 هنرجو گیوه‌بافی را به صورت رایگان با هزینه دهیاری در این کارگاه آموزش دیدند و گواهی مهارت و مدرک صنایع دستی را نیز از میراث فرهنگی کاشان دریافت کردند.

حسنی اظهارداشت: روستای نشلج به عنوان بزرگترین روستای شهرستان کاشان به لحاظ جمعیت است با بیش از 700 خانوار و جمعیت ثابت 3024 نفر است که این جمعیت در تابستان حدود 5 هزار نفرمی‌شود.

  وی، افزود: عرضه بیش از ۲۵۰ تن گل محمدی و همچنین ۴۰ دیگ گلاب سنتی در مکانهای مختلف روستای نشلج، باغات بادام و گردو با سطح زیر کشت بیش از ۱۰۰ هکتار و اشتغال بیش از ۴۰۰ خانوار از اهالی این روستا در تولید، بهره برداری و توزیع انواع مختلف محصولات زراعی و باغی از دیگر خصوصیات روستای نشلج است.

روستای نشلج از توابع بخش نیاسر کاشان با بیش از 987 خانوار با جمعیت 3024 نفر طبق سرشماری مرکز آمار ایران در زمستان سال گذشته در 43 کیلومتری جنوب غربی این شهرستان واقع است.

گزارش از  حرمت سادات متولی  

انتهای پیام/س