به گزارش خبرنگار
سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ یک سال پیش بود که مذاکرات 12 ساله هستهای سرانجام با موافقت ایران و گروه 1+5 درباره برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام به پایان رسید. باز خوانی برجام کمک میکند مسیر و جزییات اجرایی این مذاکرات پیچیده و حساس بهتر شناخته شود.
برجام بر؛ یک دیباچه- یک مقدمه- مفاد عمومی بعلاوه چهار بخش هستهای، تحریمها، برنامه اجرایی و ساز و کار حل و فصل اختلافات مشتمل میباشد.
بطور کلی برنامه جامع مشترک به صراحت بر صلح آمیز بودن و همچنین غیر نظامی بودن فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی اذعان دارد. یکی از بخشهای مهم توافق هستهای برداشتن تحریمهای ظالمانه میباشد. با گذشت یک زمان نسبتا طولانی، در میدان عمل همچنان شاهد وجود موانعی در عملیاتی شدن مفاد برجام بویژه در حوزههای اقتصادی هستیم.
اما در آخرین واکنشها نسبت به موانع سر راه اجرای برجام ،سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اظهار داشت: بیشترین میزان بدعهدی و کارشکنی در روند اجرایی برجام، از جانب دولت آمریکا صورت گرفته است.
"بهرام قاسمی" با اشاره بر تذکر جدی مقامات ایرانی به طرف آمریکایی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل نسبت به وظایف خود در قبال برجام، تأکید کرد: دولتهای اروپایی هم تا حدی با ما هم‌صدا بودند و امیدواریم آمریکا بتواند مسیر خود را اصلاح و اروپا نیز بتواند مسیر خود را بابت همکاری‌های بانکی دنبال کند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
"سید جلال ساداتیان" کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات سابق ایران در لندن در گفتوگو با خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران جوان، پیرامون روند اجرایی برجام گفت: در ابتدا امر باید دید چه انتظاری از برجام میرود. اینکه امروز گفته میشود طرفداران برجام به صف منتقدان آن پیوستهاند، بنده چنین نظری ندارم. توافق ایران با گروه 1+5 باعث شد تا جلوی بسیاری از تنشها و بحرانهای پیش رو گرفته شود.
وی تصریح کرد: یکی از دستاوردهای برجام این است که مانع از چهار قطعنامه اجرایی علیه ایران شد و دو قطعنامه دیگر شورای امنیت را خنثی کرد و همچنین کالاهای اساسی که سابق بر این بخاطر تحریمها با قیمتهای غیر واقعی خریداری میشد، در شرایط کنونی به قیمت منطقی خود نزدیک شده است.
دیپلمات سابق کشورمان در لندن؛ تسهیل در فروش نفت را یکی دیگر از امتیازات توافق هستهای برشمرد و در ادامه افزود: با توافق بدست آمده میان ایران و دولتهای طرف مذاکرات، پروژه ایران هراسی تعدیل شده و روابط خارجی تهران و با سایر کشورها بهبود پیدا کرده است. نقل و انتقالات مالی کشور که در گذشته قطع شده بود امروز تا حدودی برقرار شده است.
ساداتیان در پاسخ به سوالی پیرامون علت بدعهدی ایالات متحده در اجرای برجام بویژه در حوزههای اقتصادی خاطر نشان کرد: بخش عمده بد عهدی دولت آمریکا به خزانه داری کاخ سفید برمیگردد. مضاف بر اینکه نباید دخالتهای لابی صهیونیستی و نیز نفوذ رژیم سعودی که با صرف هزینههای هنگفت در اجرای برجام خلل وارد میکنند را نادیده گرفت.
وی در ادامه تصریح کرد: دولت آمریکا مسئول و موظف به اجرای برجام است. اما در این میان عربستان سعودی با بکارگیری ذخایر ارزی خود، بسیار در تلاش است تا برجام به نتیجه نرسد. از طرفی رژیم صهیونیستی دارای لابی قدرتمندی در کنگره آمریکا است و از جهت دارا بودن منابع مالی فراوان در سطح بالایی از نفوذ در میان نمایندگان کنگره برخوردار هستند.
اما در مجموع این موضوعات نافی مسئولیتهای دولت آمریکا نخواهد بود. ذکر این نکته ضروری است که فشارهای موجود برای اجرا نشدن برجام از آن جهت است که در سایه عملیاتی شدن برجام و دسترسی ایران به منابع مالی حقه خود،در عمل تهران به یک قدرت قابل اعتنا در منطقه تبدیل خواهد شد که غرب به جد نگران این موضوع است.
این کارشناس سیاست خارجی در واکاوی قدرت جمهوری اسلامی ایران که دشمنان هم امروز بدان معترف هستند ابراز داشت: صرفا بحث قدرت نظامی ایران در شرایط فعلی مطرح نیست. دشمنان انقلاب اسلامی از قدرت نرم، قدرت علمی و اقتصادی ایران واهمه دارند که مجموع این عوامل میتواند کشور را توانمندتر سازد. لذا باید تحریمهای ظالمانهای که علیه ما اعمال شده بود به سرعت مرتفع شود.
وی در همین راستا می افزاید: دشمنان نظام جمهوری اسلامی بخصوص عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی بشدت در پی سنگاندازیهای متعدد در روند برجام هستند.
ساداتیان در رابطه با نقش سایر اعضای گروه 1+5 در اجرای مفاد برجام میگوید: تصور میشود دولتهای اروپایی در اجرای کامل برجام یکی از طرفهای ذینفع باشند. به تعبیری پس از حصول توافق هستهای دول اروپایی زنبیلهای خود را در صف مراوده با ایران قرار دادند. بیشتر این کشورها در بالاترین سطح، مقامات بلند پایه خود را به تهران فرستادند. باید گفت مناسبات تهران در سطوح پایینتر با اروپا راه اندازی شده است. از این جهت با طرف اروپایی پیرامون مسایل برجام مشکلی نداریم، لیکن همانطور که اشاره شد مشکل اصلی موارد نقض برجام ایالات متحده است.
وی در خصوص مصادیق نقض برجام از سوی کاخ سفید اظهار داشت: بطور نمونه در مورد موضوع تحویل هواپیماهای ایرباس مطابق با قرارداد مربوطه، خزانهداری دولت آمریکا در عملی مخالف با روح برجام اجازه فروش آنها را صادر نکرد. البته اخیرا عنوان میشود که این اجازه صادر شده است. اما در تعلل واشنگتن در مورد اجرای تعهدات خود نسبت به جمهوری اسلامی باید گفت: در حقیقت امروز ایران طلبکار واقعی از دولت ایالات متحده است. لیکن همانگونه که عنوان شد؛ صهیونیستها و رژیم ریاض با نفوذ در نهادهای مالی آمریکا موجبات کارشکنی در روند برجام را فراهم آوردهاند، که البته بطور کامل هم موفق نبودهاند. اما در نهایت شخص اوباما و کری مسئول اجرای برجام هستند.
این دیپلمات اسبق در پایان خاطر نشان کرد: پیشبینی میشود، باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، تا قبل از ترک کاخ سفید موانع پیش روی اجرای برجام را برطرف سازد. به این دلیل که از نظر انتخاباتی حزب دموکرات آمریکا بشدت به موفقیت برجام وابستگی دارد. گرچه این یک موضوع داخلی در سیاست آمریکاست، لیکن عدم توفیق دموکراتها در یک مسئله مهم منطقه‌ای میتواند به منزله یک شکست بزرگ برای آنها منظورشود.
اما پیرامون برجام و نقش غیر سازنده کاخ سفید در اجرای توافقات حاصله بین تهران و دولتهای غربی؛ "ناصر دهقانی" دیگر کارشناس سیاست خارجی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران اظهار داشت: مذاکرات هستهای که در نهایت منتج به توافق جامع بین ایران و شش قدرت جهانی شد، در ابتدا با نیت صادقانهای از سوی مقامات آمریکایی آغاز نشد. از این رو نمیتوان به پایبند بودن واشنگتن بر نتایج برجام خوشبین بود. بلکه ایالات متحده مذاکرات هستهای را در همان سالهای 82 و83 با هدف سوء توقف فعالیتهای صلح آمیز هستهای ایران شروع کرد.
وی افزود: دولت آمریکا در توقف برنامه صلح آمیز ایران از راهبرد تهدید استفاده کرد. تهدید به تهاجم نظامی- تکرار ادعای بمباران تاسیسات هستهای و نیز صدور بیانیهها و قطعنامههای مختلف علیه جمهوری اسلامی از طریق شورای حکام، نشان میدهد؛ کاخ سفید از هیچ راهکاری برای از بین بردن برنامه هسته ای ایران فروگذار نخواهند کرد.
دهقانی تصریح کرد: دولت ایالات متحده وقتی از تهدید جمهوری اسلامی ناامید شد، در چنین شرایطی بود که؛ قدرت و استقامت مردم ایران ،واشنگتن را مجاب کرد تا با تهران بر سر میز مذاکره بنشیند. در واقع هدف مذاکرات طرف غربی، همان رویکردی بود که در راستای برنامه‌های قبلی (توقف فعالیتهای ایران در حوزه هستهای) خود دنبال میکردند.
این کارشناس سیاست خارجی مبتنی بودن برنامه هستهای ایران بر دانش بومی و ظرفیتهای داخلی را از عمده دلایل مخالفت غرب و مشخصا آمریکا با این برنامه صلح آمیز کشورمان میداند. چرا که در این صورت در آینده این فعالیتها غیر قابل نفوذ و تخریب خواهد بود و آنها از این موضوع بشدت نگران بودند که فرایند هستهای شدن صلح آمیز ایران غیر قابل مدیریت و کنترل باشد!
وی در ادامه میافزاید: قدرتهای غربی بویژه آمریکا برجام را بعنوان یک راهکار برای توقف برنامه هستهای ایران در پیش گرفتند. در واقع باید گفت زمانی که توافق برجام به امضای طرفین رسید، غربیها تا اندازه زیادی به اهداف خود رسیدند. بنابراین وقتی که واشنگتن مشاهده کرد، به هدف خود دست یافته است از زیر تعهدات خویش شانه خالی میکند. چرا که از اول هم عدم امتیاز دهی به ایران و نیز توقف برنامه هسته ای از اهداف غایی آمریکاییها بوده است.
دهقانی با اشاره به اینکه از منظر نظام سلطه به رهبری آمریکا؛ رشد، توسعه و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران بعنوان یک نظام الگو برای جوامع محروم و مستضعف به هیچ وجه قابل پذیرش نبوده و نخواهد بود؛ از این رو کاخ سفید تا جایی که توان داشته باشد از تعهدات قانونی خود نسبت به توافقات حاصله با ایران سر باز میزند.
وی در پاسخ به این سوال که تهران چگونه میتواند واشنگتن را مجبور به تمکین از مفاد برجام کند گفت: جمهوری اسلامی ایران باید از طریق اعمال فشار و قدرت بر آمریکا، نظام سلطه را برتن دادن به تعهدات خود سوق دهد. البته به نظر میرسد، ما در موضوع برجام اهرم فشار قابل توجهای برای خودمان پیش بینی نکرد هایم، بلکه اهرمهای فشار برای طرف مقابل است که در صورت تخطی ایران از مفاد برجام، هر گونه اقدامی برابر تفاسیری که غرب دارد علیه جمهوری اسلامی اجرا کند. این موضوع یکی از نقاط ضعف برجام قلمداد میشود.
دهقانی در مورد اینکه آیا "نقطه پایانی" برای بدعهدیهای آمریکا پیرامون برجام وجود دارد یا خیر ابراز داشت: تمام نهادهای بینالمللی و سازمانهای تصمیم گیر و تصویب کننده برجام، از عناصر غربی –آمریکایی تشکیل شدهاند.از این جهت بعید است آمریکا دست از بدقولی و بدعهدی خود برداشته و وفای به عهد کند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: دولت آمریکا همواره به غلط این حق را برای خود قائل بوده که تفاسیر و تعابیر خودش را از متن توافقات داشته باشد و این موجب میگردد تا آمریکاییها همواره ابتکار عمل را در دست بگیرند. امروز آمریکا قرائت خود را از موضوع برجام دارد، لذا با این توصیف گمان نمی رود انتظاراتی که از برجام وجود دارد به راحتی محقق شود.
همانطور که دولتمردان جمهوری اسلامی ایران همواره بدان اشاره داشتهاند. بدعهدیهای آمریکا مسبوق به سابقه است. از این جهت سیاستهای خصمانه این دولت علیه مردم ایران بر هیچ یک از ناظران سیاسی پوشیده نیست. از طرفی کاخ سفید در یک اقدام مشترک با سایر دول غربی یک معاهده در سطح بین المللی را با تهران به امضا رسانده است. بالاخره باید دید در چشمانداز آینده، ایالات متحده چه تکلیفی را برای بدعهدیهای خود در نظام بین الملل متصور می باشد. در این میان تنها مردم ایران نیستند که از سیاستهای خصمانه دولت زور گو و گردن کش آمریکا آسیب میبیند. امروز قاطبه ملتهای آزادی خواه و مستقل به خواری در چشم شیطان بزرگ تبدیل شدهاند.
حال باید دید مقامات کشورمان چه اقدام کارامدتری در واکنش به تداوم خصومتهای کاخ سفید خواهند داشت؛چنانچه دور از ذهن خواهد بود ، تصور کنیم تذکرات شفاهی بر قلدری وقیحانه واشنگتن ثمر بخش باشد.
گزارش از محمدرضاشجاعیان
انتهای پیام/