به گزارش خبرنگار
حوزه میراث و گردشگری گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اول شهریور همزمان با زاد روز ابوعلی سینا روز پزشک و روز همدان نامگذاری شده است. هَمِدان، هَمَدان یا به گویش محلی هِمِدان یکی از کلانشهرهای ایران در منطقه غربی و کوهستانی است. این شهر در دامنه کوه الوند و در بلندای ۱٬۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از مناطق سردسیر ایران به شمار می‌آید.
همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده است. با این حال قدیمی ترین آثار یافت‌شده از محوطه باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه مربوط به دوران هخامنشیان هستند. همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت‌های کشور بوده است. هرودوت بنای همدان را در سده هشتم پیش از میلاد در دوران مادها به دست دیاکو ذکر کرده است. این استان از لحاظ جمعیت، چهاردهمین و از لحاظ مساحت، بیست و سومین استان کشور محسوب می‌شود.
این شهر از لحاظ جمعیت چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در مرداد سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران معرفی شد. در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی محسوب می‌شود اما امروزه به دلیل تراکم جمعیت و طرح شعاعی، ترافیک مرکز شهر بسیار زیاد است. به این میدان ۶ خیابان اصلی شهر وصل شده‌اند.
در این استان و شهر های آن، آثار تاریخی بسیاری موجود است، که می توان به:
حمام حاج آقاتراب نهاوند از آثار دوره قاجار است كه در بافت قدیمی شهر نهاوند واقع شده و از قسمت‌های تون، حمام سرد و گرم، حجره شاه نشیر، خزینه تشكیل شده، و شامل تزئیناتی نظیر نبرد رستم با دیر سفید، آهك‌بری و كاشی‌كاری است.
غار علی‌صدر تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است. علی‌صدر بزرگ‌ترین غار آبی جهان می‌باشد. محوطه غار دالان‌های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعدد دارد.از مجموعه رشته آب‌ها، دریاچه بزرگی در درون غار بوجود آمده، از این رو نفوذ به غار تنها با قایق میسر است. زمین‌شناسان قدمت سنگ‌های این غار را به دوره ژوراسیک از دوران دوم زمین‌شناسی (۱۹۰-۱۳۶ میلیون سال قبل) نسبت می‌دهند.
مجسمه شیر سنگی احتمالا متعلق به دوره مادها است. تپه‌ای که در حال حاضر مجسمه شیر سنگی بر روی آن واقع شده تپه باستانی است زیرا تابوت متعلق به دوره اشکانی در محل کشف شد. در سال ۳۱۹ ه. ق مردآویج دیلمی قصد داشت یکی از آنها را به ری منتقل کند ولی چون موفق نشد، پنجه‌های یکی از شیرها را شکست و دیگری را به طور کامل تخریب کرد. مهندس سیحون طراح و معمار آرامگاه بوعلی آن را در محل فعلی نصب کرد.
هگمتانه پایتخت شاهنشاهی مادها و پایتخت تابستانی هخامنشیان و اشکانیان بود. این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم است.
یونانیان هگمتانه را اِکباتان می‌خواندند که یونانی شده هگمتانه است. هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده‌اند.
تکوک (ریتون) طلایی بز کوهی هگمتانه از آثار باستانی دوره هخامنشی است که در هگمتانه کشف شده است. این ریتون به شکل سر یک بز کوهی ساخته شده است. تکوک طلایی بز کوهی هگمتانه در "موزه ایران باستان” نگهداری می‌شود.
سنگ‌نبشته‌های گنج‌نامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشاه است که بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند حکاکی شده‌است. کتیبه‌ها هر کدام در ۳ ستون ۲۰ سطری به زبان‌های پارسی باستان، بابلی و ایلامی قدیم نوشته شده‌اند.
متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته‌ا و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی‌متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی در ستون سوم قرار دارد.
گنبد علویان در چهار باغ علویان در نزدیکی "میدان امامزاده عبدالله” شهر همدان قرار دارد. این اثر یکی از شاهکارهای معماری و گچ‌بری بعد از اسلام در همدان است. بر اساس شناسنامه فنی بنا، این گنبد یکی از یادمانهای متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم هجری است که توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بود.در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل گردیده است.
برج قربان یکی از آثار تاریخی قرون هفتم یا هشتم هجری است که در محل زندهای شهر همدان بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی جنب دبیرستان ابن سینا واقع است این بنا مدفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است. عثکل جد اعلای او عرب تبار بوده ولی او و پدرانش همدانی بوده‌اند.
مسجد جامع همدان. در کتاب هگمتانه آمده که این مسجد نیز به سبک مساجد دورۀ فتحعلی شاه قاجار در تهران، قزوین، و چند شهر دیگر ساخته شده است و امکان دارد شروع ساخت این بنا در زمان فتحعلی شاه و یا آغاز سلطنت محمدشاه قاجار بوده باشد.از حسین بن محمدتقی، مشهور به عندلیب، نقل شده که مسجد بنای قدیم‌تری داشته و بعد‌ها تعدادی از شبستان‌های آن تجدید بنا شده است.
آرامگاه یا بُقعه اِستِر و مردخای جزء مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان ایران و جهان است. وجود این زیارتگاه، عامل مهمی در شکل‌گیری و تداوم حضور جامعه یهودی در همدان بوده است. در بالای دیوار مقبره، کتیبه‌ای به زبان عبری و به صورت برجسته گچ‌بری شده است. خطوط عبری روی صندوق استر، و گچ‌بری‌های برجسته، متعلق به سده‌های هشتم و نهم هجری است.
آرامگاه حبقوق متعلق به یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل که حدود ۷۰۰ قبل از میلاد زندگی می‌کرده و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بوده است. بر اساس یک روایت در سال ۵۴۸ قبل از میلاد، کورش پادشاه ایران، در جنگی بابل را تصرف و دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادر کرد.
حبقوق پس از آزادی به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان ساکن شد. این آرامگاه یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران محسوب می‌شود.
مقبره باباطاهر در دو شهر همدان و خرم‌آباد وجود دارد. آرامگاه باباطاهر عریان مربوط به دوره معاصر در میدان باباطاهر همدان واقع شده است. باباطاهر كه حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری می‌زیسته، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است.
مقبره باباطاهر در خرم‌آباد یکی از بناهای تاریخی و فرهنگی این شهر است. ساختمان مقبره که مربوط به دوره خوارزمشاهی است در ضلع غربی قلعه فلک‌الافلاک و در محله‌ای که نزد مردم خرم‌آباد به دَرب باوطاهر معروف است قرار گرفته است.
آرامگاه بوعلی سینا بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن سینا فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی است که در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده است. بنای ابتدایی این آرامگاه در زمان قاجاریه ساخته شد.در سال ۱۳۳۰ طرح و نقشه بنای فعلی توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری قرنی که بوعلی سینا در آن می‌زیسته از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ‌دار اسلامی یعنی برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس اقتباس شد.
مقبره سیف‌الدوله از نوع گورهای غیرمذهبی است و دارای پلان ۴ ضلعی می‌باشد. ۴ ضلعی گنبد دارای پیشینه‌ی دوگانه است که یک بخش آن‌‌همان آتشکده ساسانیان و یا ۴ طاق است و دیگری به دوره قاجاریه و حتی بعد از آن می‌رسد. در این مقبره علاوه بر قبر سیف‌الدوله، گورهای امیرالمؤید و نوه سیف الدوله و ۷ قبر دیگر قرار دارد.
قلعه اردلان (اشتران) مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان تویسرکان، روستای اشتران واقع شده است. این قلعه یادآور جنگ‌های ایران و روسیه است.
شهر پنهان یا زیرزمینی سامن که احتمالا شهری مخفی در دوره پیش از اشکانی بوده، در شهر سامن در ۱۵ کیلومتری ملایر قرار دارد. این شهر زیرزمینی احتمالا به دوره پیش از اشکانی تعلق دارد و از برخی فضاهای آن برای خاکسپاری مردگان استفاده شده است.بر اساس یافته‌ها می‌توان احتمال داد که نخستین بار این فضاهای معماری به منظور انجام مراسم مذهبی خاصی، احتمالا آیین میترا، مورد استفاده بوده است.
یخچال میرفتاح در دوران قاجاریه ساخته شده و ارتفاع آن از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ ۴ متر است. این یخچال قدیمی داراى دو در، یکى به شکل دهلیز مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگرى در اصلى است که با پلکان به قسمت انتهایى یخدان و محل برداشت یخ منتهى مى‌شود.
در قسمت بیرونى و داخلى یخدان دو ردیف خشت به کار رفته که حالت عایق داشته و در تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ مى‌شده است.
آرامگاه یوشع بن نوح (پیامبر یهود) در نزدیکی ملایر در دامنه باغات روستای سیاه کمر ساخته شده است. این برج که به مقبره بابا حسین (یا ددحسین) معروف است، آرامگاه یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل، حضرت یوشع بن نوح است که در گذشته مورد توجه یهودیان ساکن منطقه بوده است.
درخشش امسال یکی از شهر های همدان! اردیبهشت سال جاری ، شهرستان لالجین به عنوان شهرجهانی سفال جهان انتخاب شد که این خود به نوعی باعث جذب و توجه گردشگران خارجی و داخلی به این شهر بیشتر شود.
این شهر جهانی در حمله مغول‌ها و دیگری در یورش افغان‌ها. یورش افغان‌ها به سرکردگی محمود افغان از رئیسان طایفه غلجایی که در اواخر دوره صفویه به شهرهای بزرگ و کوچک ایران همچون اصفهان، قزوین و کاشان تاخته و به کشتار و چپاول مردم پرداختند، ویرانگرتر از سایر موارد بوده‌است؛ چراکه هنوز هم کلمات اوغان (افغان) و ازبک در ذهن سالخوردگان تداعی ترس را به همراه دارد.
حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب راجع به لالجین می‌نویسد:همدان ولایتش پنج ناحیت دارد. اول فریوار در حوالی شهر است تا دو فرسنگی (در سمت اسدآباد) هفتاد و پنج پاره دیه‌است و شهرستانه و لالجین و فخرآباد و قاسم‌آباد و کوشک‌باغ و... از حساب فریوار است.
انتهای پیام/