گفتگو با حکومت پاکستان راهی برای دستیابی به صلح

به گزارش حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران، روزهای پایانی ماه فوریه 2016 آخرین دور گفتگوهای چهار جانبه میان افغانستان، پاکستان، ایالات متحده آمریکا و چین در کابل برگزار شد. در پایان این نشست روزهای نخست ماه مارچ به عنوان آغاز گفتگوی صلح میان حکومت و گروه های مخالف مسلح دولت تعیین شد.

ماه مارچ به پایان رسید اما گفتگوی رو در رو با گروه های مخالف مسلح دولت صورت نگرفت. چند روز پیش، حکمت خلیل کرزی، معاون وزارت امور خارجه گفت که گفتگوی صلح به بن بست رسیده است و پاکستان نقش خود را بازی ننموده است. در همین حال، عمر داود زی، وزیر داخله دوران حامد کرزی و سفیر پیشین افغانستان در اسلام آباد گفته است که پاکستان به دنبال منافع خود است و به روند گفتگوی صلح کمک نمی کند. او همچنین گفته است که پاکستان خواسته ‎های دارد که حکومت افغانستان قادر به برآورده کردن آن نیست. او مصداق ها و موارد خواسته ها و مطالبات پاکستان را مشخص نخواست اما حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان به رسمیت شناختن خط دیورند را یکی از مطالبات پاکستان دانسته است.

گفتگوی صلح در حالی به بن بست رسیده است که مقامات پاکستان برای اولین بار گفته است که رهبران و خانواده گروه طالبان در پاکستان زندگی می کند و از خدمات صحی این کشور استفاده می کند. این اظهارات امیدواری های زیادی را خلق کرد و انتظار می رفت که این بار پاکستان صادقانه در روند گفتگوی صلح نقش بازی کند و گروه طالبان را حاضر به گفتگوی رو در رو با حکومت افغانستان نماید.

چند روز بعد از اظهارات مقامات پاکستانی گروه طالبان با انتشار خبرنامه ‎ای بیان داشتند که در روند گفتگوی مستقیم صلح شرکت نمی کند. اظهارات گروه طالبان در مورد شرکت نکردن در روند گفتگوی صلح بعد از اظهارات مقامات پاکستان مبنی بر حضور رهبران و خانواده گروه طالبان در پاکستان نشانگر این امر بود که حکومت پاکستان نفوذی بر گروه طالبان ندارد و این گروه مستقلانه عمل می کند. این بازی بود که پاکستان به راه انداخت و وقتی که به خواسته ها و مطالبات خود دست نیافت بازی را خاتمه بخشید.

مطالعه روند شکل گیری گروه طالبان در افغانستان، اقدامات آن ها و قدرت گیری آن ها نشان می دهد که پاکستان از همان اول نفوذ چشمگیری بر آن ها داشته است. زمانی که گروه طالبان قدرت سیاسی را به دست گرفته بود و امارت اسلامی را تشکیل داده بود، مشروعیت بین المللی نیافت و اما پاکستان و عربستان دو کشوری بود که این حکومت گروه طالبان را به رسمیت شناخته بود.

این کشور برای مشروعیت بین المللی گروه طالبان تلاش می کرد. حمله ایالات متحده آمریکا به افغانستان و در پی آن سقوط امارت اسلامی طالبان روابط این گروه با پاکستان دگرگون شد. پاکستان در ظاهر امر خود را یکی از همپیمانان آمریکا برای مبارزه با تروریسم و دهشت افکنی معرفی نمود. اما واضح بود که آن ها روابط خود را با گروه طالبان حفظ کرده بودند. رهبر شبکه القاعده در ایبت آباد پاکستان و در نزدیکی پایگاه نظامی ارتش پاکستان کشته شد. رهبر گروه طالبان در شهر کراچی پاکستان مرد. این موارد نشان می دهد که پاکستان رفتار دوگانه با جامعه جهانی و حکومت افغانستان داشته است. میلیارد ها دالر برای مبارزه با تروریسم و دهشت افکنی از جامعه جهانی و به خصوص ایالات متحده آمریکا دریافت نموده است اما در عمل با گروه های دهشت افکن در خاک افغانستان روابط داشته است و از آن ها حمایت می نموده است.

کشته شدن بن لادن، رهبر شبکه القاعده در پاکستان، مردن رهبر گروه طالبان در شهر کراچی پاکستان، ادعای مقامات پاکستانی مبنی بر وجود رهبران گروه طالبان و خانواده آن ها در پاکستان فرصت تحت فشار قرار دادن پاکستان را فراهم کرده بود اما به نظر می رسد که دیپلماسی افغانی توانایی و ظرفیت آن را ندارد تا آمریکا را متقاعد سازد که فشار بیشتری بر پاکستان وارد نماید. در عین حال، جامعه جهانی و ایالات متحده آمریکا نیز چشم های خود را بر واقعیت بسته است و یا اینکه اراده کافی برای مبارزه و سرکوب گروه های مخالف مسلح دولت افغانستان ندارد. به همین خاطر، در سال های متمادی گذاشته است که پاکستان رفتار دوگانه داشته باشد.

به بن بست رسیدن گفتگوی صلح از همان اول روشن بود. زیرا، مشکلات و چالش های که حکومت افغانستان با پاکستان دارد و همچنین نفوذ هند در افغانستان از مهمترین و اساسی ترین نگرانی های پاکستان است. از آغاز شکل گیری پاکستان؛ افغانستان ادعای بخش از خاک کنونی پاکستان را داشته است. این مشکل تا کنون حل نگردیده است. پاکستان به همین خاطر، هیچ گاه نخواهد گذاشت که یک حکومت قدرتمند در کابل شکل گیرد. زیرا، شکل گیری حکومت قدرتمند باعث می شود که طرف افغانی ادعای خود را به صورت جدی دنبال نماید. تا زمانی که مشکلات مرزی میان دو طرف حل نشود، بدون شک، پاکستان از گروه های مخالف مسلح دولت افغانستان حمایت خواهد کرد. پاکستان با حمایت خود از گروه های مخالف مسلح دولت هزینه ‎های زیادی پرداخته است اما، آن ها همچنان به حمایت خود ادامه می دهد. زیرا، اولویت اساسی و درجه یک حفظ قلمرو و سرزمین شان است.

پاکستان و هند برای سال های متمادی همدیگر را دشمن می پنداشتند. اکنون اگر چه روابط و مناسبات میان این دو کشور به صورت عادی آن جریان دارد اما در واقع امر، آن ها منتظر فرصت برای ضربه زدن به همدیگر هستند. نظامیان و سربازان این دو کشور در دو طرف مرز در حالت آماده باش قرار دارند. پس از حملات یازدهم سپتامبر هند نفوذ چشمگیری در افغانستان پیدا کرد. روابط هند و افغانستان در عرصه مختلف گسترش یافت. دقیقا همین مسئله منجر شد که پاکستان نگران شود. زیرا، پاکستان چنین می پندارد که گسترش نفوذ هند در افغانستان به معنی محاصره سیاسی این کشور از سوی هند است. به همین خاطر، پاکستان نگران است. بنابراین، مطالبات پاکستان تا حدودی مشخص و روشن است. به رسمیت شناخته شدن خط دیورند به عنوان خط مرزی میان دو کشور و کاهش نفوذ هند در افغانستان و قلع و قمع کردن گروه های مخالف پاکستان در درون حکومت افغانستان. این خواسته های است که پاکستان از حکومت افغانستان دارد.

در وضعیت کنونی این مطالبات خارج از توانایی حکومت افغانستان است. حکومت اگر خط دیورند را به رسمیت بشناسد از سوی شماری از افغانها تحت فشار قرار می گیرد. در عین حال، برای کاهش نفوذ هند در افغانستان تضمین وجود ندارد که پاکستان دست از حمایت گروه های مخالف مسلح دولت بر دارد. در هر صورت، حکومت افغانستان به جای گفتگو با گروه طالبان که ابزار دست حکومت پاکستان است لازم است که با حکومت پاکستان گفتگو نماید و مشکل خود را با این کشور حل نماید. تا زمانی که مشکلات مرزی میان این دو کشور حل نگردد، گفتگوی صلح هیچ گاه به نتیجه نخواهد رسید.

انتهای پیام/