به گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان؛توسعه مراکز آموزشی و تعلیمی و فراهم کردن زمینه
آموزش با کیفیت بطور مساویانه برای تمام شهروندان کشور، یکی از وظایف اصلی حکومت
است. اما متاسفانه در افغانستان نهاد معارف بصورت مساویانه توسعه و انکشاف نیافته
است. تمرکز مسئولین وزارت معارف افغانستان بیشتر ارائه خدمات آموزشی به شهرهای
بزرگ کشور بوده است و روستاها و مناطق دور دست همچنان به فراموشی سپرده شده است.
سوغات یک و نیم دهه دموکراسی برای روستانیشان افغانستان مکتب مجهز و با امکانات و
معلمین حرفه ای و با سواد نبوده است؛ آنها تا اکنون همچنان از این مشکلات رنج می
برند.
در یک و نیم دهه گذشته تحول بزرگی در زند گی کودکان افغانستانی رخ داده است. اکثر
این کودکان متفاوت تر از نسل های قبلی خویش زندگی شان را آغاز کرده اند؛قلم و کاغذ
به دست گرفته اند و با شادی و شادمانی به درس و تعلیم پرداخته اند. در تاریخ
افغانستان برای اولین بار بود که بدون هیچ امتیازی حق تعلیم برابر به تمام کودکان
داده شد، اما حق کودکان روستایی افغانستان از این تحول بیش از چند دکان مخروبه و یا
یک تخته سیاه و سایه درختی نبوده است.
دقیق به یاد دارم سالی را که بعنوان معلم در یکی از مناطق روستایی افغانستان ایفای
وظیفه می کردم. آن مکتب بیش از 2500 شاگرد داشت، مردم محل برای اینکه فرزندان شان
بتوانند درس بخوانند چند دوکان مخروبه را کرایه کرده بودند و چند تا خیمه نیز برپا
کرده بودند. هیچ معلمی بالاتر از صنف دوازده درس نخوانده و حتی بعضی از معلم ها
شاگردان صنف های نهم به بالا بودند.
تا آخر سال تعلیمی نصفی از کتابهای درسی به دلیل نبود بودجه برای انتقال از مرکز
ولایت به ولسوالی، برای شاگردان توزیع نگردید و بسیاری از شاگردانی که توان
خرید کتاب را نداشتند بدون کتاب یک سال تعلیمی را سپری کردند. هیچ امکانات
لابراتواری در مکتب موجود نبود و مضمون کامپیوتر بدون داشتن حتی یک پایه کامیپوتر
به شاگردان نوت داده می شد و شاگردان حتی با شکل ظاهری کامپیوتر آشنا نمی
شدند. این وضعیت در تمام ولسوالی و مناطق جریان داشت و اکنون نیز وقتی در جستجوی
احوال معارف در آن مناطق بر آمد این وضعیت جریان دارد و هیچ تغییری نکرده است.
توسعه نیافتگی معارف افغانستان یکی از مشکلاتی است که بسیاری از شهروندان کشور را
رنج می دهد و سبب مهاجرت های داخلی بسیاری از روستا نیشینان شده است. اکنون در
کابل هزاران متعلم در خوابگاههای خصوصی زندگی می کنند و در کورس ها و مراکز آموزش
خصوصی درس میخوانند و با مصارف گزاف برای امتحان کانکور آمادگی می گیرند؛ تنها به
این دلیل که در مناطق و روستاهایی محل سکونت شان مکتب مجهز و با کیفیت و
معلم حرفه ای و خوب وجود ندارد. موارد ذیل از عمده ترین مشکلات معارف در
مناطق روستایی افغانستان است:
کمبود معلم حرفه ای
معلمان در مناطق روستایی بر اساس مسلک و حرفه شان استخدام نشده است و بسیاری از
آنها بر اساس نیازمندی بعنوان معلم استخدام شده اند و تدریس می کنند، در حالیکه
شرایط و تحصیلات کافی ندارند و حتی در سواد خواندن و نوشتن با مشکل مواجه هستند.
همچنان بعضی از افراد با نفوذ محلی نیز در استخدام معلمین مکاتب دست دارند و تلاش
می کنند تا اعضای خانواده و فامیل شان از دوره متوسطه بعنوان معلم استخدام شود.
کمبود معلمین حرفه ای و حتی در بعضی مناطق نبود معلم حرفه ای، باعث شده است که کیفیت
آموزش در روستاها به شدت پایین باشد و بسیاری از دانش آموزان حتی بعد از فراغت با
مشکلات املایی، انشایی و خواندن و نوشتن مواجه باشند
کمبود کتاب و مواد درسی
در تازه ترین گزارش، سخنگوی وزارت معارف گفته است که این وزارت 22 میلیون جلد کتاب
درسی را در سال 1394 با رفع غلط املایی و انشایی به چاپ رسانده است. اما مشکل اصلی
چاپ نشدن کتاب به مقدار کافی نیست، توزیع کتاب و انتقال آن به مناطق دور دست، مشکل
اصلی است. در سالهای گذشته نیز کتاب درسی به اندازه کافی چاپ می شد اما این کتاب
ها به مناطق دوردست افغانستان انتقال داده نمی شد. بسیاری اوقات کتاب های درسی در
انبارهای ریاست های معارف ذخیره می شد اما به دست دانش آموزان نیازمندش رسانیده نمی
شد.
از سوی دیگر کتابهای درسی در اول سال برای شاگردان در مناطق روستایی توزیع نمی
گردد و اندک کتابی هم که به آنها می رسد، چند ماه بعد از آغاز سال تعلیمی و یا در
اواسط سال تعلیمی به دسترس آنها قرار می گیرد.
وزارت معارف افغانستان همچنان که تلاش دارد تیراژ کتابهای درسی و کیفیت آنها را
بالا ببرد باید در قسمت توزیع آنها نیز برنامه منظم داشته باشد تا مواد درسی بصورت
مساویانه در تمام مکاتب افغانستان پیش از آغاز سال تعلیمی توزیع گردد و شاگردان
مناطق سرد سیر، کوهستانی و روستایی نیز از داشتن کتاب درسی محروم نگردند.
کمبود مکان درسی
کمبود مکان درسی یکی از شدیدترین مشکلات دانش آموزان در مناطق روستایی افغانستان
است. بسیاری از مکاتب در روستاها ساختمان ندارند و در مکانهای کرایی بسر می برند.
ساختمان بسیاری از مکاتب در مناطق روستایی سالها است که سروی شده است و وعده ساخت
آن داده شده است، اما هنوز کسی نمی داند به چه علتی ساختمان این مکاتب اعمار نمی
گردد و چرا اعمار آن به تعویق افتاده است. شاید آنچنان که « سیگار» در سال گذشته
گزارش داد، این مکاتب نیز جزء مکاتب خیالی افغانستان بوده باشد.
وزارت معارف افغانستان در تازه ترین گزارش خود گفته است که در سال 1394 خورشیدی
195 مرکز تعلیمی ایجاد کرده است و 263 مکتب ابتدائیه و متوسطه را به لیسه ارتقا
داده است. اما گفته نشده است که برای این تعداد مراکز تعلیمی ساختمان نیز اعمار
گردیده است یا نه. ایجاد مراکز تعلیمی در روی کاغذ و با نام و نشان نمی تواند
مشکلات دانش آموزان و معلمان را در افغانستان حل کند و راهگشا باشد. ایجاد مراکز
تعلیمی درصورتی مفید است که از ساختمان و سایر امکانات لازم نیز برخوردار باشد و
با استندردهای آموزشی روز دنیا نیز مجهز گردد.
تراکم دانش آموزان در یک صنف درسی یکی دیگر از مشکلات در مناطق روستایی است. در بسیاری
از صنوف درسی بیشتر از 80 دانش آموز توسط یک معلم تدریس می گردد. معلم به دلیل
تراکم دانش آموزان نمی تواند به آنها رسیدگی درست کند و کارخانگی های شان را به
دقت بررسی کرده و اشکالات آن را برطرف کند.
همه ی این مشکلات دست به دست هم داده و کیفیت آموزش و تعلیم را در مناطق
روستایی افغانستان رابه شدت تحت تاثیر قرار داده است و باعث شده است که اکثر دانش
آموزان دوره لیسه از روستاها به شهرها مهاجرت کنند و با مصارف گزاف برای ورود به
دانشگاه آمادگی بگیرند.
وزارت معارف افغانستان برای رشد و انکشاف معارف باید برنامه های را روی دست بگیرد
که بتواند در روستاهای افغانستان با توجه به مشکلات جغرافیایی و محیطی، قابل اجرا
و تطبیق باشد.
معارف نهاد پایه برای ارتقاء میزان سواد و آگاهی شهروندان یک جامعه است، در صورتی
که شهروندان نتوانند آموزش های ابتدایی را از مکاتب بصورت درست بیاموزند، در مقاطع
بالاتر تحصیلی با مشکل مواجه خواهند بود و سطح سواد و آگاهی شان نیز رشد نخواهد
کرد. دانش آموزان مناطق روستایی افغانستان نباید از آموزش با کیفیت محروم باشند و
وزارت معارف افغانستان باید زمینه آموزش و تعلیم با کیفیت را برای آنها فراهم کند.
عدم دسترسی دانش آموزان مناطق روستایی به آموزش با کیفیت بی عدالتی بزرگ است و باید
به آن توجه جدی صورت گیرد.
انتهای پیام/