به گزارش خبرنگار
گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، نیایشگاهی باستانی، که در زمان ایلام (عیلامی‌ها) و در حدود ۱۲۵۰سال پیش از میلاد ساخته شده است و خاورشناسان آن را نخستین ساختمان مذهبی ایران می‌دانند.
چُغازَنبیل بخش به‌جا مانده از شهر دوراونتش است و در نزدیکی شوش (شهر باستانی) در استان خوزستان قرار دارد.
زیگورات چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شوش (شهر باستانی) و ۳۵ کیلومتری غرب شهر شوشتر، در نزدیکی منطقه باستانی هفت‌تپه است.
دسترسی به این اثر باستانی از جاده‌ای انحرافی در جاده شوش به اهواز و همچنین از جاده شوشتر به هفت تپه (جاده کشت و صنعت کارون) مقدور است.
چغازنبیل که نام باستانی این بنا است، واژه‌ای محلی و مرکب از دو واژه «چُغا» (در زبان لری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») است که اشاره‌ای است به مکان معبد که تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌کردند.
این مکان نزد باستان‌شناسان به «دور-اونتَش» معروف است که به معنای «دژِ اونتش»» است.
اونتاش گال پادشاه ایلام باستان است که دستور ساخت این شهر مذهبی را داده است. بنای چغازنبیل در میانه این شهر واقع شده است و مرتفع‌ترین بخش آن است.
این نیایشگاه توسط اونتاش ناپیریش (حدود ۱۲۵۰ پ. م.)، پادشاه بزرگ ایلام باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، الهه نگهبان شوش (شهر باستانی)، ساخته شده است و در حمله سپاه خونریز آشور بانیپال به همراه تمدن ایلامی ویران گردید.
سده‌های متمادی این بنا در زیر خاک به شکل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینکه به دست رومن گیرشمن فرانسوی در زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید.
گرچه خاکبرداری از این بنای محدب متقارن واقع شده در دل دشت صاف موجب تکمیل دانش دنیا نسبت به پیشینه باستانی ایرانیان گردید، اما پس از گذشت حدود ۵۰ سال از این کشف، دست عوامل فرساینده طبیعی و بی دفاع گذاشتن این بنا در برابر آنها آسیب‌های فراوانی را به این بنای خشتی - گلی وارد کرده و خصوصاً باقی مانده طبقات بالایی را نیز دچار فرسایش شدید کرده است.
چغازنبیل جزو معدود بناهای ایرانی است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. در بعضی از کتب تاریخی قدیمی، شوش (شهر باستانی) را چغازنبیل نامیده‌اند.
آبرساني به چغازنبيل يكي از شگفتي هاي اين معبد است.
رود دز از نزديكي چغازنبيل ميگذرد ولي به دليل اينكه اين رود سطح دشت را فرسايش داده و بستر رودخانه در سطح پايين تري از سطح دشت است - در برخي مكان ها 60 متر پايين تر - امكان استفاده از آب اين رود براي اهالي منطقه نبوده است. بنابراين شاه ايلامي اونتاش ناپيريشا دستور به ساخت كانالي به طول 45 كيلومتر ميدهد تا آب رود كرخه را كه هم سطح زمين چغازنبيل بوده، به چغازنبيل برسانند.
اين آب پس از اينكه از هفت تپه عبور ميكند به چغازنبيل ميرسد ولي به دليل اينكه آب كرخه پس از گذر از دشت خوزستان گل آلود است آب را در حوضچه هاي ته نشيني بزرگ و كوچكي ميريخته اند و با گذر از تنبوشه ها و استفاده از قوانين منسوب به فيثاغورث ، تصفيه كرده و گل آنرا جدا ميكردند! شايد اين يكي از قديمي ترين تصفيه خانه هاي آب جهان باشد.
چهار گوشه اين بناي عظيم درست در جهت يكي از جهات چهارگانه جغرافيايي بنا شده اند و اين نشان ميدهد آنها شمال جنوب شرق و غرب را به خوبي ميشناخته اند.
طبقه اول 105 متر در 105 متر است و يك متر از سطح زمين بالاتر است و ديوارهايش سه متر عرض دارد.
طبقه دوم 8متر ارتفاع ودر حدود 16 متر عرض دارد.در نماي شمال شرقي و شمال غربي ورودي هايي بوده است كه با پله به آنها راه داشته است.
اين طبقه اتاق هايي داشته كه در ارتفاع 6 متري آن ها ، طاق هايي به عرض 2.10 و طول حدودي 8 تا 10 متر روي آنها را پوشيده بودند.
اتاق هاي طبقه اول با ورودي هاي طاق داري به ارتفاع 4 متر به هم راه داشته اند ولي اتاق هاي طبقه دوم از هم مستقل هستند و هر اتاق تنها از طريق پلكان خود قابل دسترسي است.
اين بنا توسط ميليون ها خشت و هزاران آجر ساخته شده است كه حدود 5000 آجر آن نوشته دارد و اكثر آنها متن واحدي دارند.
آجرها توسط مهر مكتوب نشده اند و هركدام جداگانه با دست نوشته شده اند و اين نشان ميدهد ايلامي ها از خط براي تزيين استفاده كرده اند. از اينگونه آجرها در بوشهر نيز ديده شده است. در سال 1876 صدها آجر مكتوب توسط هيات حفار پروسي از دل خاك بيرون آمده است و اكنون در موزه هاي مختلف جهان قرار دارد.
در شمال غربي سه معبد ديگر به نامهاي معبد ايشمكرب ،اوبان و الهه كيريرشا وجود دارد كه هر كدام حياط ،نيايشگاه،اتاق وانبار دارند. همه اين معابد از خشت خام ساخته شده اند و قسمتهايي از آنها آجركاري شده است و اين آجرها نيز نوشته دارند.
در چغازنبیل کتبه‌ای با متن زیر پیدا شد:
من اونتاش گال؛ آجرهای طلائی را حکاکی کردم. من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و ابنشوشیناک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم. باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشیانک پذیرفته شود.
انتهای پیام/و