تملق و چاپلوسی،تیشه ای بر ریشه شایسته سالاری

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،تملق و چاپلوسی از نمونه آفت های مخربی است که در صورت شیوع و رواج آن به مثابه موریانه ای،اخلاق و شایسته سالاری را از درون تهی می کند.

از منظر جامعه شناسی و رفتار شناسی،چاپلوسی به معنای بیان ویژگی ها،خصوصیات و صفاتی از طرف مقابل بصورت غلو آمیز و اغراق گونه است که در آن فردی که چنین خصیصه هایی را در وصف طرف مقابل بر زبان می راند با هدف کسب سود و منفعت به تمجید می پردازد.

عموما چاپلوسی در شرایطی که اشتیاق برای پذیرش آن  وجود دارد مطرح می شود و هر آنچه در جامعه ای چاپلوسی فزونی گیرد به این معنا است که زمینه پذیرش آن نیز تقویت شده است.

به عبارت دیگر،اگر بستر پذیرش چاپلوسی و تملق محدود شود،شیوع آن نیز با کندی و محدودیت های بسیاری همراه می شود زیرا عنصر اصلی چاپلوسی و تملق معطوف به ضریب پذیرش آن می شود.

عموما چاپلوسی و تملق زمانی ظهور و بروز پیدا می کند که فرد متملق در مقابل متملق شونده از همسانی و طراز یکسانی برخوردار نیست و به واقع با اتکاء به چنین شیوه هایی سعی می کند با تمجید،ستایش،سخن وری و حرافی به شخص یا مسئولی که در سِمَت بالاتر از خود قرار دارد،از امتیازات خاصی برخوردار شود.

برخی روسا و مدیران و یا افرادی که از ضریب بالایی در پذیرش چاپلوسی برخوردارند دانایی و عقلانیت خود را به زبان متملقان می سپارند و این چرخش زبانی است که با ارزش گذاری بر شان و مرتبه چنین افرادی آنها را بالا و بالاتر می کشد.

یکی از نکته های ظریفی که در چنین تعاملاتی وجود دارد حس خوشایندی است که فرد متملق شونده از این تعریف و تمجید در درون خود احساس می کند و پاداش این احساس،امتیازی است که به شخص چاپلوس ارائه یا واگذار می شود.

عموما از نظر روحی و روانی فردی که در خود احساس ضعف و ناتوانی می کند به چاپلوسی روی می آورد تا گوی سبقت را از دیگران بِرباید و به واقع تملق به ابزاری مبدل می شود که فرد ناتوانی هایی خود را بر اساس آن پوشش می دهد تا به خواسته های خود دست یابد.

محمد حکیمی،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در تشریح فرآیند رفتاری چاپلوسی و تملق اظهار کرد:این نارسایی رفتاری کم و بیش در هر جامعه ای وجود دارد اما در کشورهای در حال توسعه زمینه برای بروز آن بیشتر فراهم است.

وی افزود:چاپلوسی حاصل بینشی کوتاه مدت است که جانشین عقلانیت و دور نگری می شود به این ترتیب که فرد متملق شونده ما به ازای احساس رضایتی که از شنیده های خود کسب می کند،پاداش می دهد.

وی افزود:اگر مسئول یا مدیری به کارآمدی عملکرد و توانمندی خود باور داشته باشد،ضرورتی برای تمجیدهای دروغین و زود گذر احساس نمی کند و با کارآمدی و بازدهی خویش زمینه تشویق و تمجید را برای خود فراهم می کند و به تبع عقلانیت در چنین فضا و شرایطی حکم فرما است و عرصه برای متملقین نیز تنگ خواهد شد و امکان چاپلوسی را پیدا نمی کنند چون به خوبی در می یابند که پذیرشی ندارد.

حکیمی عنوان کرد:یکی از ویژگی های افرادی که زمینه پذیرش چاپلوسی در آن قوی است معطوف به انتقاد ناپذیری آن ها می شود و معمولا چنین افرادی تذکر و طرح معایب خود را بر نمی تابند.

این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی افزود:عموما مدیرانی که بستر تملق پذیری و چاپلوسی را مهیا می کنند،با خطا و ضریب بیشتری همراه هستند زیرا تملق کنندگان او همواره بر تمامی رفتارها وکردارها و تصمیم گیری های اوصحه  می گذارند و او به استمرار چنین روشی و رویکرد بیش از پیش به مرز شکست نزدیک می شود.

**وقتی چاپلوسی،شایسته سالاری را زمین گیر می کند

چاپلوسی را می توان نوعی از تظاهر و فریب نیز قلمداد کرد،زیرا افراد متملق با بزرگنمایی و انتصاب القاب و توانایی هایی به شخص متملق شونده،در صدد فریب او بر می آیند تا به تمسک به چنین شیوه غیر اخلاقی به خواستها و مطالبات خویش دست یابد.

با توجه به اینکه ارتقاء و رشد متملقان بر پله ها و نردبان فریب استوار است،تشدید این رفتار می تواندشایسته سالاری را در جامعه کمرنگ سازد.

بطور طبیعی در چنین عرصه ای ملاک ها و معیارهای سنجش نه توانایی ها بلکه زبان چرب است و این باعث نادیده انگاشته شدن استعدادها و توانمندی های افرادی می شود که در اندیشه رشد مبتنی بر کارآمدی هستند و شیوع واستمرار این معضل منتج به هرز رفتن استعدادهایی می شود که در صورت بکارگیری می تواند در شکوفایی و توسعه هر جامعه ای مثمر ثمر واقع شوند.

**تملق،زمینه ساز خود شیفتگی

خودشیفتگی و غرور یکی از اصلی ترین تبعات و پیامدهای تملق و چاپلوسی است و با توجه به اینکه اساسا زبان چاپلوسی با تملق و تمجیدهای مستمر و بی حد و حصر همراه است به مرور باعث خود شیفتگی و غرور در شخص متملق شونده می شود.

هر آنچه این روحیه تقویت شود به همان میزان فرد تاب و تحمل پذیرش ایرادات خود را ندارد و به تدریج به عنصری تبدیل می شودکه نظراتی که بر خلاف میل و سلیقه او است را بر نمی تابد.

شایان ذکر است که البته این نافی تشویق و تمجید به جا نیست،زیرا اساسا تشویق از مولفه های است که در رشد و پیشرفت و استمرار یک رفتار و رویکرد مثبت و مطلوب تاثیر گذار است مشروط بر اینکه در زمان و مکان مناسب خود طرح شود.

انتهای پیام/