در طبقه دوم این موزه که به آثار هنری دنیای اسلام اختصاص داده شده، آثاری همچون پرتره فتحعلی شاه اثر مهرعلی در سال 1810، برگی از مجموعه داستان مصور فارسی حمزه‌نامه، برگی از شاهنامه فردوسی (داستان بهرام گور) وجود دارند اما در میان تمام این آثار نقاشی قهوه‌خانه‌ای نبرد کربلا از اهمیت خاصی برخوردار است.
این نقاشی رنگ و روغن در ابعاد 182/9 در 299/7 سانتی‌متر توسط «عباس الموسوی» در دوره قاجار، اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، کشیده شده است.
تمرکز نقاشی فوق بر روی حضرت عباس (ع) است که سوار بر اسبی سفید درمیدان جنگ با لشکریان یزید در حال نبرد است. در حاشیه طرح اصلی این اثر، نقاشی‌هایی در مقیاس کوچک از رنج‌ها و مصائبی که امام حسین (ع) و همراهانشان قبل و در طی جنگ متحمل شدند، نیز کشیده شده است.
در سمت راست این تصویر، نمایی از جهان آخرت نقاشی شده است که امام و یاران‌شان در بهشت و سردمداران سپاه یزید در جهنم هستند.
نقاشی‌هایی همچون «نبرد کربلا» که سبکی تاریخی دارند، در دربار زندیه و قاجار توسعه یافته و در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مورد محبوبیت و استقبال عموم واقع شدند.
این نوع نقاشی‌ها الهام گرفته از اجراهای دسته‌های عزاداری و تعزیه‌خوانی ایران آن زمان بوده‌اند.
نقاشی‌های نقالی بر روی پرده‌هایی کشیده می‌شدند که قابلیت جمع شدن و انتقال از محلی به محل دیگر را داشتند. پرده‌دارها با نصب این نقاشی‌ها اقدام به روایت و نقل داستان‌های مربوط به آن‌ها می‌کردند. از آنجایی که این نقالی‌ها در قهوه‌خانه‌ها صورت می‌گرفته به نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای موسوم هستند.
این نقاشی ارزشمند که در اوایل قرن بیستم به عنوان پرده نقاشی توسط داستان گویان به شهرهای مختلف برده می‌شد، در نمایشگاه «آثار گوناگون: به انتخاب مدیر موزه» از سال 1997 تا 2015 در معرض دید علاقه‌مندان بود، اما مسئولان پس از اتمام این نمایشگاه هنگام جابه‌جایی آن، متوجه آسیب‌دیدگی پارچه آستر آن شدند.
«نبرد کربلا» به دلیل اینکه در زمان استفاده از آن قاب نداشته، همانند بسیاری دیگر از اشیای این موزه نسبت به شرایط محیطی حساس است.
نوسانات تقریبی رطوبت هوا موجب شده تا این اثر ارزشمند آسیب‌دیده و چروک‌ها و فرورفتگی‌هایی در پارچه آستر و نیز خود نقاشی ایجاد شود.
نقاشی فوق در حال حاضر در دست تعمیر و مراقبت‌های ویژه است. کارشناسان در تلاشند تا پارگی‌های آن را از بین برده و مشکلات ایجاد شده را رفع نمایند و با به کارگیری پارچه‌ای مقاوم، آستر این پرده نقاشی ترمیم شود.
قرار است «نبرد کربلا» پس از اتمام مراقبت‌های ویژه و تعمیرات مجدداً در طبقه دوم موزه که از این پس به طور کامل از نظر شرایط آب و هوایی کنترل خواهد شد، به نمایش دربیاید.
به نظر می‌رسد با انجام این اقدامات کارشناسانه، «نبرد کربلا» تا چندین دهه آینده نیز قابل نمایش برای علاقه‌مندان باشد.
گزارش از: زهرا علی‌اکبرلو
برای آگاهی از آخرین اخبار و پیوستن به کانال تلگرامی باشگاه خبرنگاران جوان اینجا کلیک کنید.
انتهای پیام/