با عنایت به سابقه و تجربه جهانی در اجرای طرحهای کلان ملی، در ایران نیز انتخاب حوزه‌های اولویت‌دار فنّاوری برای سرمایه‌گذاری هدفمند در آنها، همواره به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی برای مسئولان و سیاست‌گذاران کشور مطرح بوده است. در این راستا پس از تاکید ریاست جمهوری وقت مبنی بر ضرورت اجرای طرحهای بزرگ و تاثیرگذار توسط دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های كشور (در پاییز سال 1390)، تعداد 47 طرح کلان ملی با اعتباری حدود 25000 میلیارد ریال در شورای عالی عتف تعریف و به تصویب رسید.
1- آخرین وضعیت طرح های کلان ملی در پایان دولت دهم
در پایان کار دولت دهم، بیش از دو سال از اجرای طرحهای کلان ملی می گذشت، وضعیت ساختاری و اجرایی طرحهای کلان ملی در زمان شروع به کار دولت یازدهم به صورت زیر بود:
• در طی دوره بیش از دو سال از کل اعتبار مورد نیاز طرحهای کلان ملی، تنها حدود 658.6 میلیارد ریال (حدود 2/6درصد) به طرحهای کلان ملی تخصیص یافته بود.
• پرداخت اعتبار یکسان به تمامی طرحهای کلان ملی، علی رغم تاکید مصوبه شورای عالی عتف مبنی بر حمایت اولیه از طرحهای اولویت دار.
• علی رغم مصوبات شورای عالی عتف و تاکیدکلیات‌آیین نامه اجرایی مدیریت طرحهای کلان ابلاغی 1391، هیچ کدام از طرحها دارای حامی مالی رسمی نبودند.
• از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره بیش از دو سال، طرحهای کلان ملی فقط 3/85درصد پیشرفت داشتهاند.
• علی رغم ماهیت متفاوت طرحهای کلان ملی، ساختار اجرایی مشابهی برای کلیه طرح ها در نظر گرفته شده بود.
• نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرحهای کلان ملی در دبیرخانه طراحی نشده بود.
• دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرحهای کلان ملی در نظر گرفته نشده بود.
• علی رغم گذشت بیش از 2 سال و واریز اعتبار اولیه طرحها به حساب دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، با توجه به عدم معرفی مدیر طرح، 8 طرح کلان ملی غیرفعال بودند.
• احکام ناظرهای طرحهای کلان از سوی دبیرخانه شورای عالی عتف صادر نشده بود.
2- اقدامات صورت گرفته در دولت تدبیر و امید در طی دو سال اخیر
با شروع دولت یازدهم، شکایت‌های متعددی از سوی دستگاه‌های اجرایی وصاحبنظران در خصوص نحوه انتخاب، اجرا و تخصیص اعتبار طرحهای کلان ملی مطرح شد. دبیرخانه شورای عالی عتف به منظور جلوگیری از ایجاد حاشیه برای طرحهای کلان و با هدف برخورد علمی با چالشهای مطرح شده، در اولین جلسه شورای عالی در دولت یازدهم پیشنهاد تشکیل کارگروههای ارزیابی تخصصی برای هر یک از طرحهای کلان را ارائه داد تا ابهامات موجود در این زمینه رفع شود.
کارگروههای ارزیابی طرحهای کلان ملی پس از برگزاری جلسات کارشناسی و در موارد مورد نیاز مطالعات میدانی، نتایج ارزیابی را به دبیرخانه ارائه کردند که بر اساس مستندات موجود در دبیرخانه هیچ یک از طرحهای کلان ملی حذف نشده‌اند.
با عنایت به اینکه براساس مصوبات شورای عالی عتف طرحهای کلان ملی بایستی تقاضا محور بوده و دستگاه های سفارش دهنده به صورت رسمی میزان حمایت مالی از طرحهای کلان ملی را اعلام نمایند، دبیرخانه شورای عالی با تمامی دستگاه های مرتبط با طرحهای کلان ملی مکاتبه نموده و اعلام رسمی میزان حمایت مالی از آنها را خواستار شد. براساس مستندات موجود در دبیرخانه شورای عالی تا پایان تابستان 1394 تعداد 34 طرح کلان ملی دارای حامی رسمی هستند.
با عنایت به اینکه یکی از چالش های فرا روی اجرای طرحهای کلان ملی نبود ساختار اجرایی مناسب برای طرح-های کلان ملی و همچنین مشخص نبودن چگونگی تامین منابع مالی طرحهای کلان بود، لذا در شانزدهمین جلسه شورای عالی عتف مقرر شد کارگروهی با حضور وزراء و روسای دانشگاه های اصلی فعال در اجرای طرحها به منظور تدوین ساختار اجرایی و نحوه تامین مالی طرحهای کلان ملی تشکیل شود.
کارگروه مذکور پس از بررسی ابعاد اجرایی چگونگی تامین منابع مالی طرحهای کلان ملی، دستورالعمل مدیریت و راهبری طرحهای کلان ملی را تدوین و در هجدهمین جلسه شورای عالی به تصویب رسانید.
مهم ترین نکات دستورالعمل مذکور عبارتند از:
• دسته بندی طرحهای کلان با توجه به ماهیت طرح
• طراحی ارکان اجرایی طرحهای کلان ملی با توجه به دستهبندی فوق
• تعیین سهم مشارکت مالی شورای عالی عتف و دستگاه های سفارش دهنده هر یک از طرحهای کلان ملی با توجه به دستهبندی فوق
• طراحی نظام تخصیص اعتبار به مجریان طرحهای کلان با بهره گیری از ظرفیت عاملهای مالی.
3- آخرین وضعیت طرحهای کلان ملی در دولت تدبیر و امید
• در طی دوره دو ساله دولت یازدهم حدود 381/2 میلیارد ریال به طرحهای کلان ملی تخصیص یافته است.
• طراحی نظام مدون برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرحهای کلان ملی
• با توجه به مصوبات شورای عالی عتف و تاکید آیین نامه مدیریت تعداد 34 طرح کلان ملی دارای حامی مالی رسمی هستند
• از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره دو ساله، طرحهای کلان ملی 8/39 درصد پیشرفت داشته اند.
• تقسیم بندی طرحهای کلان ملی با توجه به ماهیت طرح ها در قالب 3 دسته و طراحی ارکان اجرایی طرح ها با توجه به ماهیت آنها.
• طراحی دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح های کلان ملی
• طراحی نظام مدیریت و کنترل پروژه طرح های کلان ملی
با عنایت به مطالب ذکر شده هیچ یک از طرح های کلان ملی حذف نشده اند و با توجه به مصوبات شورای عالی عتف در دولت دهم و یازدهم مبنی بر ضرورت تقاضا محور بودن طرحها، در حال حاضر تعداد 34 طرح كلان ملی فعال و دارای حامی رسمی بوده و در صورت اعلام حمایت رسمی دستگاه های اجرایی از سایر طرحهای کلان، اقدامات لازم جهت پیگیری آنها توسط دبیرخانه شورای عالی عتف انجام خواهد شد.
انتهای پیام/