به گزارش خبرنگار
حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ ایران در اواخر قرن چهارده، بار دیگر مورد تاخت و تازه‌های مکرر فرمانروای بی‌رحم و خودخواهی به نام تیمور قرار گرفت. تیمور سازنده بزرگی بود و پس از تصرف سمرقند، باغ‌های قابل توجهی در آن‌جا ساخت و علاقه‌مند بود در فصل‌های مختلف سال در آن زندگی کند.
وی حامی هنر مصور کردن کتاب نبود و از این روی هیچ اثری از کتاب خطی که تحت نظارت او باشد دیده نشده است. در عوض چند مجموعه از نقاشی‌های دیواری در ساختمان‌های باغ‌های سمرقند مشاهده شده که جشن پیروزی تیمور، فرزندان و سردارانش را نشان می‌دهد. این نقاشی‌های بر جای مانده هنر پرتره‌سازی را در ایران معرفی می‌کند. به غیر از این نقاشی‌ها،نقاشی‌های دیگری که در آن دوره اجرا شده احتمالاً بر روی پارچه بوده و این آثار آنقدر بزرگ بوده‌اند که اسامی بزرگان لشکر در زیر و کنار تصویر‌شان نوشته می‌شده است.
تصاویر عقاب‌ها و بازها تقاشی شده بود و در گوشه گوشه آن تزئینات نقاشی به چشم می‌خورد. به عنوان نمونه نقاشی پیروزی‌های تیمور در هند بر دیوار یکی از قصر‌های تابستانی به چشم می‌خورد. گرچه این نقاشی‌ها امروز وجود ندارد اما خوشبختانه چند کتاب خطی همراه با مینیاتور که در زمان تیمور اجرا شده به جا مانده است.
قدیمی‌ترین آنها دو جلد کتاب حماسی هستند که در کتابخانه چستر‌بتی و موزه بریتانیا نگهداری می‌شود که شبیه آثاری هستند که در دهه آخر فرمانروایی مظفریان در شیراز بوجود آمد.
در این آثار طلا به وفور به کار رفته و برای آبی آن از سنگ لاجورد اصل استفاده شده است. یک درخت زیبا در حاشیه یکی از مینیاتورها در کتابخانه چستر بیتی ایرلند یاد‌آور سبک تبریز است و این شاید به این علت باشد که یکی یا دو تا از نقاشان تبریز در این زمان به شیراز آمده باشند.
بالا بودن افق از دیگر ویژگی‌های این نقاشی‌هاست ولی موانع صخره‌ای گاهی ناشیانه اجرا شده‌اند.
طراحی‌ها به هر حال ظرافتی را نشان می‌دهند که الزام پیشرفت طولانی هنر را در ایران نمایان می‌سازد.
اینها مفهومی‌ترین نقاشی‌های مینیاتور مشهور ایران هستند ولی تنها عنصری که در جای دیگر نظیر آن دیده نمی‌شود مارپیچ‌های طلایی است که در وهله اول به ندرت به چشم می‌خورد ولی تقریباً در تمام صفحات دیده می‌شود.
در مورد کتاب موزه بریتانیا نیز نقاشی‌ها با چنان ظرافتی کار شده که نزدیک به طبیعت بوده و از این جهت شباهت زیادی به بعضی از آثار دربار سلطان احمد دارد.
در ضمن می‌توان از کتاب گلبنگیان یاد کرد که در بخش اول بیست‌و‌چهار مینیاتور و در بخش دوم آن کمپوزیسیون‌های دو صفحه‌ای دیده می‌شود که اصیل‌ترین مینیاتور است.
در اینجا رنگ به نهایت پیشرفت خود می‌رسد و رنگ‌های مختلف طلا با دست و دل بازی استفاده می‌گردد.
مینیاتور‌های دو صفحه‌ای در کتاب‌های خطی ایران کمیاب هستند ولی هم آن‌طور که ذکر شد در کتاب‌های اوایل دوره تیموری این نوع تصاویر دیده می‌شود.
در نهایت پیش از اینکه این دهه به پایان برسد نفوذ و سلطه دودمان تیموری از هم پاشیده می‌شود و هنر و ادبیات حامی خود را از دست می‌دهد. گرچه این موضوع دراز‌مدت نبوده است لکن هنر و ادبیات ایران هرگز چنین پشتیبان مفیدی را به خود ندید.
اینها تنها به بخشی از نقاشی دوران تیموریان اشاره دارد که می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر در اینباره به کتاب نقاشی ایران نوشته عربعلی شروه مراجعه فرمایید.
انتهای پیام/