به گزارش
خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران، طی ماه‌های اخیر تحولات بین‌المللی و منطقه به سرعت به وقوع پیوسته است و به نظر می‌رسد با توجه به حجم گسترده و شتابان این تحولات در ماه‌های اخیر باید به زودی شاهد تغییرات شگرفی در موازنه قوا در منطقه و نقش ایران در معادلات مربوط به آن باشیم.
از زمان شکل گیری گروه تروریستی داعش طی ماه‌های اخیر، شاهد فجایع انسانی بسیار زیادی در کشورهای عراق و سوریه بوده‌ایم، داعش از حمایت‌های مالی و تسلیحاتی برخی از کشورهای منطقه و جهان برخوردار بوده است
اما اکنون تبدیل به مسئله نگران کننده برای جامعه جهانی شده، اختلاف در خصوص همکاری کشورها و نحوه تقابل با تروریست‌ها یکی از مشکلات پیش روی کشورهای قدرتمند است خصوصا در این شرایط که روسیه بر سر مسئله اوکراین در مقابل اروپا و آمریکا ایستاده است. اعمال تحریم‌هایی از جانب غرب و آمریکا علیه روسیه نیز بر شدت اختلافات افزوده است و یک تقابل شرقی و غربی را به وجود آورده که دوران جنگ سرد را تداعی می‌کند.
روسیه که با حمایت از دولت بشار اسد در سوریه مخالف دخالت نظامی غرب خصوصا آمریکا در این کشور بود توانست با کمک دولت سوریه در مقابل گروه های تندرویی که به شدت مورد حمایت غرب و برخی کشورهای منطقه بودند ایستادگی و به موفقیت‌هایی دست پیدا کند که به نظر می‌رسد این شرایط ضربه بزرگی بر پیکره سیاست خارجی آمریکا بود.
در بحران اوکراین روسیه پس از آن که شبه جزیره کریمه را به خاک خود الحاق کرد بر شدت تقابل مسکو و غرب افزوده شد که نقطه اوج این تقابل اعمال تحریم علیه روسیه بود. روسیه برای مقابله به مثل اروپا را تهدید به تحریم در بخش انرژی کرده و از سویی در اجلاس شانگهای پیش زمینه یک قرارداد انرژی با چین را مطرح کرد طبق نظر کارشناسان این یکی از بزرگترین قراردادها در حوزه انرژی خواهد بود.
جزییات این قرارداد فاش نشده است اما نکته مهم در این قرارداد جایگزین کردن چین به جای اروپا برای تامین بازار انرژی روسیه است که مقابله به مثل روسیه در برابر تحریم های اعمالی از سوی اروپا است.
بعد از فعل و انفعالات اتفاق افتاده در منطقه و بین‌الملل که می‌توان به مهمترین آن یعنی بحران سوریه، عراق و تحولات اوکراین اشاره کرد، روسیه پس از چین سعی در افزایش تعامل و همکاری بیش از پیش با ایران برآمد و قرارداد تجاری در بخش‌های مختلف با ایران به امضا رساند زیرا ایران بر سر مسئله هسته‌ای خود با غرب در چالش است و این بهترین فرص برای روسیه است که ایران را با خود همراه سازد.
این اقدام روسیه با واکنش منفی برخی کشورهای غربی و آمریکا مواجه شد زیرا به گمان آن‌ها روند مذاکرات را به بن بست می‌رساند و از طرفی تحریم‌های اعمالی علیه روسیه و ایران را دور می‌زند.
روسیه در این شرایط با افزایش تحرکات دیپلماتیک خود و بالا بردن سطح همکاری سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس، سعی در همسو کردن کشورهای قدرتمند نوظهور همچون چین، هند و ایران با خود است.
ایران به عنوان یک کشور باثبات و تاثیرگذار در منطقه، برای روسیه بسیار حائز اهمیت است، زیرا سال‌هاست با رقیب روسیه یعنی آمریکا در تقابل است. در حال حاضر که ایران در مذاکرات 1+5 حضور دارد و شرایط تحولات منطقه‌ای به گونه‌ای پیش می‌رود که بحران داعش نگرانی‌های بین‌المللی را افزایش داده است و آمریکا کشورهای مختلف، از جمله ایران را برای مقابله با این گروه تروریستی دعوت کرده است هر چند که صریحا در رسانه‌ها غربی منعکس نشد.
از طرفی اختلافات اروپا و آمریکا با روسیه افزایش یافته است، که از این مسئله می‌توان به عنوان برگ برنده ایران در مذاکرات هسته ای نام برد. روسیه با انعقاد قرارداد تجاری در حوزه‌های مختلف با ایران شرایط مذاکرات را برای آمریکا سخت‌تر کرده زیرا اثر تحریم آمریکا علیه ایران را کم کرده است. از سویی به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها نمی‌خواهند شرایط تعامل و مذاکره با ایران را از دست دهند، زیرا عواملی وجود دارد که آمریکا بدون تعامل با ایران قادر به حل آن نخواهد بود از جمله بحران داعش و گروه‌های تروریستی. همگرایی ایران و روسیه و تبدیل شدن کشورمان به قدرت برتر منطقه به شدت برای غرب و آمریکا نگران کننده است زیرا باعث توقف تک قطبی بودن رهبری جهان توسط آمریکا و به هم ریختن توازن قوا در مناطق مختلف تحت سلطه آمریکا خواهد شد.
اما به نظر می‌رسد مسکو با تعامل و افزایش سطح همکاری‌ها با تهران سعی دارد از نزدیکی ایران به آمریکا جلوگیری کند زیرا ایران از نظر موقعیت جغرافیایی، سیاسی و قدرت نظامی در منطقه از شرایط بسیار مطلوبی برخوردار است از همین رو اگر واشنگتن با تهران به توافقی برسد بر نفوذ خود در منطقه می‌افزاید و این شرایط باب میل مسکو نیست و تمام این شرایط مذاکرات 1+5 را پیچیده خواهد کرد.
با بیشتر شدن اختلافات غرب و روسیه، تامین انرژی غرب با مشکل جدی روبه رو خواهد شد و غرب برای حل این مسئله به دنبال جایگزینی مطمئن به جای روسیه خواهد بود و در این شرایط ایران یکی از بهترین گزینه‌ها برای تامین انرژی غرب خواهد بود.
روسیه به این مسئله واقف است که ایران، رقیب دیرینه‌اش در حوزه انرژی است و می‌تواند جایگزین این کشور در تامین انرژی غرب باشد بنابراین این کشور با افزایش تعامل خود با ایران تلاش خواهد کرد تا از انرژی به عنوان ابزار دفاعی در مقابل تحریم‌های غرب استفاده کند و این مسئله چالش پیش روی آمریکا و اروپا در مذاکرات هسته‌ای ایران است.
هر چند نباید از این مسئله غافل شویم که غرب و آمریکا برای همسو کردن مسکو با خود در خصوص مسئله هسته‌ای ایران و تحت فشار قرار دادن تهران، برخی از تحریم‌هایی که علیه مسکو اعمال کردند را لغو کنند و روسیه را همسو با خود در مقابل ایران قرار دهند. نمونه این مسئله در خصوص تاخیر مسکو در تحویل نیروگاه بوشهر و موشک‌های اس 300 قابل توجه است.
مسکو خواهان این نیست که ایران به عنوان جایگزینی برای روسیه در تامین انرژی غرب باشد، بنابراین توافق نهایی ایران با غرب چندان به نفعش نخواهد بود زیرا نقش راهبردی ایران بیشتر می‌شود.
تهران در مرحله آزمونی بزرگ قرار دارد زیرا هم اختلاف قدرت‌های بزرگ مشهود است هم امکان تفاهم و هم‌سویی آن‌ها با یکدیگر، که شرایط را بیش از پیش دشوار خواهد ساخت.
انتهای پیام/