مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛سوره 70. معارج آیه 19-23
إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً (19) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً (20) وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیرُ مَنُوعاً (21) إِلَّا الْمُصَلِّینَ (22) الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَآئِمُونَ (23)
همانا انسان، بی‌تاب و حریص آفریده شده است. (19) هرگاه بدی به او رسد، نالان است. (20) و هرگاه خیری به او رسد، بخیل است. (21) مگر نمازگزاران. (22) آنان که بر نمازشان مداومت دارند. (23)
«هَلوع» به معنای انسان بی‌صبر و حریص است.سؤال: خداوند در برخی آیات، آفرینش انسان را بهترین: «خلقنا الانسان فی احسن تقویم»( تین، 4) و خود را بهترین خالق برشمرده است: «احسن الخالقین»( مؤمنون، 14) امّا در این آیات، تصریح شده که انسان، حریص و بخیل آفریده شده است. این دو چگونه با یکدیگر قابل جمع است؟پاسخ: در آفرینش انسان، امور متضادّ قرار داده شده و این رمز تکامل است. نفس، انسان را به بدی سوق می‌دهد: «انّ النّفس لأمّارة بالسّوء»( یوسف، 53) ولی عقل، انسان را از آن باز می‌دارد: «نَهی النّفس عن الهَوی»( نازعات، 40) و رشد انسان در انتخاب میان این تقابل‌هاست که به تربیت و تزکیه انسان می‌انجامد.بر اساس روایات، بهترین عمل آن است که تداوم داشته باشد.( تفسیر نورالثقلین) «الّذین هم علی صلاتهم دائمون»روایات زیادی در مورد حرص وارد شده(غررالحکم) که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:«الحرص لا یزید فی الرزق» حرص، رزق را زیاد نمی‌کند.«مَن کثر حرصه... ذلّ قدره» کسی که حرصش بیشتر باشد، خوار و ذلیل می‌شود.«رُبَّ حریص قتله حرصه» چه بسا انسان حریص که حرصش او را بکشد.«لیس لحریص غناء» حریص، هرگز بی نیاز نمی‌شود.«الحرص یرزی بالمروة» حریص، مروّت و جوانمردی خود را از دست می‌دهد.«الحرص مطیة التّعب» حرص، بستر رنج‌هاست.«الحرص علامة الفقر» حرص، نشانه فقر است.«الحرص یفسد الایقان» حرص، یقین به مقدّرات الهی را فاسد می‌کند.«لا یلقی الحریص مُستریحاً» انسان حریص، آسایش و راحتی ندارد.* نشانه حریص بودن دو چیز است: جَزَع به هنگام سختی و بُخل به هنگام کامیابی. «هلوعاً اذا مسّه الشر جزوعاً و اذا مسّه الخیر منوعاً»* ریشه بسیاری از ناهنجاری‌ها، حرص و بخل است. «جزوعاً... منوعاً»* انسان بسیار کم ظرفیت است، با تماس با سختی فریاد می‌زند و بخل می‌ورزد. «مسّه... مسّه»* راه نجات از اخلاق ناپسند، مداومت به نماز است. «خلق هلوعاً... الاّ المصلّین»* طبع مادّی انسان به سوی حرص و بخل میل دارد و نماز و یاد خدا آن را مهار می‌کند. «انّ الانسان خلق هلوعاً... الاّ المصلّین»* انسان بدون نماز مضطرب است. «جزوعاً... منوعاً... الاّ المصلّین»* آثار نماز در گرو مداومت بر آن است. «الّذین هم علی صلاتهم دائمون» برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید