اما در این زمینه اظهار نظر یکی از فعالان اصلاح‌طلب درباره «کاسبی با فتنه» قابل تأمل است؛ سیدهادی خامنه‌ای رئیس مجمع نیروهای خط امام در دیدار شورای جوانان احزاب اصلاح‌طلب درباره فتنه 88 گفته بود: «عده‌ای با کوبیدن بر طبل تو خالی فتنه و فتنه‌گری و تکرار این شعار در حال نان خوردن هستند و در واقع در حال فتنه‌گری واقعی‌اند.»
از سویی دیگر در حالی رسول منتجب‌نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی نیز استفاده از کلید واژه «فتنه» را ابزاری برای تسویه حساب و نان خوردن برخی گروه‌ها دانسته است که کروبی دبیرکل حزب اعتماد ملی به دلیل اقدامات ساختارشکنانه در سال 88 و نپذیرفتن رای مردم و عدول از قانون، در حصر خانگی به سر می‌برد.
پرداختن به فتنه از ابعاد مختلف نشان دهنده گستره تاثیرگذاری این موضوع در ساحت سیاسی و اجتماعی کشور است، مساله «نان خوردن از فتنه» یا همان اصطلاح «کاسبان فتنه» از واژه‌‌هایی بود که پس از فروکش کردن فتنه 88 در ادبیات سیاسی کشورمان باب شد و علی لاریجانی، سید هادی خامنه‌ای، عماد افروغ و علی مطهری از جمله چهره‌های پیشتاز در تئوریزه کردن موضوع کاسبان فتنه هستند.
اما چه کسانی کاسبان حقیقی فتنه هستند؟
مجله‌ی آمریکایی فارین پالیسی Foreign Policy دسامبر 2009 در گزارشی ویژه فهرستی از 100 متفکر برتر جهان را که ایده‌های بزرگ آنها، جهان را در سال 2009 تغییر داده، منتشر کرد و زهرا رهنورد را پس از باراک اوباما در رده‌ی سوم لیست قرار داد؛ اینکه در این لیست کسانی چون اوباما، جرج سوروس، بیل گیتس، دیک چنی و والکاو هاول حضور دارند، حقیقت را روشن می‌کند اما سوال این است که رهنورد برای کدام ایده بزرگ جهانی، متفکر برتر شناخته شد؟
انتساب این عنوان به رهنورد، تداعی‌گر اهدای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی بود؛ در متن کامل بیانیه رسمی کمیته صلح نوبل درباره جایزه عبادی که متن کامل آن در سایت مؤسسه نوبل موجود است، به صراحت یکی از دلایل برنده شدن عبادی، حمایت آشکار و خاص وی از بهائیان عنوان شده است.
*جایزه‌های حقوق بشری به کاسبان فتنه
از سوی دیگر اتحادیه اروپا از سال 1988 جایزه ساخاروف را به اسم آزادی اندیشه برای اهداء به دگراندیشان، اپوزیسیون و فعالان حقوق‌بشری کشورهای عمدتا غیرهمسو با غرب در نظر گرفته است، جایزه‌ای که از سال 2010 با جایزه نقدی 50 هزار یورویی نیز همراه شد و سال گذشته به نسرین ستوده و جعفر پناهی از مخالفان نظام ایران تعلق گرفت. دو چهره‌ای که پس از انتخابات سال 88 بازداشت شده و جزو محکومان امنیتی کشور بودند.
پارلمان اروپا در پوشش اعزام هیئتی دیپلماتیک و پارلمانی به ایران، این جایزه را به دو تن از محکومان جرایم امنیتی اهدا کرد، نسرین ستوده و جعفر پناهی، یکی حقوقدان و دیگری کارگردان، پس از انتخابات سال 88 به دلیل فعالیت و تبلیغ بر ضد نظام بازداشت شدند. پناهی در حال ساختن فیلمی بدون مجوز درباره حوادث پس از انتخابات بازداشت شد و نسرین ستوده نیز پس از یک سری فعالیت‌های تبلیغی در پوشش دفاع از خانواده‌های قربانیان این حوادث و حمایت از حقوق زنان و سازماندهی برخی تجمعات، دستگیر شد.
این دو پس از مورد عفو قرار گرفتن بسیاری از زندانیان امنیتی، بصورت مشروط آزاد شده یا به مرخصی آمده بودند که هیئت پارلمانی اروپا نیز با استفاده از این فرصت و سفر به ایران پس از شش سال، در بدو ورود به ایران، جایزه ساخاروف را به پاس مخالفت‌های این دو با نظام ایران، به ستوده و پناهی اهدا کرد.
یکی دیگر از چهر‌هایی که پس از فتنه 88 از حوادث این هشت ماه کاسبی کرد، یکی از وکلای جریان فتنه بود که برنده جایزه حقوق بشری از دولت کانادا شد. «ع.س» که در سابقه خود، وکالت گروهک ملی- مذهبی‌ها و همچنین جریان فتنه را به عهده داشته، برنده جایزه حقوق بشری از کانادا شده، اما از آنجا که وی ممنوع الخروج است، نمی‌تواند برای دریافت این جایزه به کانادا سفر کند.
بهاره هدایت عضو شورای مرکزی و سخنگوی دفتر تحکیم وحدت دیگر مجرم امنیتی که در سال 88 به حبس محکوم شد، در اسفند 1390 به دلیل «شجاعت فوق‌العاده و تعهد فعالانه به عدالت در برابر نقض حقوق بشر در ایران» از سوی بنیاد هارالد ادلستام برنده جایزه ادلستام 2012 سوئد شد.
یکی دیگر از کاسبان فتنه مجید توکلی بود که جایزه صلح دانشجویی به این متهم امنیتی فتنه 88 به پاس تلاش‌هایش در راه ارتقای صلح، دموکراسی و آزادی اهدا شد!
توکلی لیدر اغتشاشگر حامی موسوی در دانشگاه امیرکبیر بود که روز 16 آذر 88 پس از آنکه نتوانست با سخنرانی ساختار شکنانه و اهانت آمیز خود بر تعداد تجمع کنندگان حامی میر حسین موسوی بیفزاید، با مشاهده حضور پررنگ دانشجویان حامی انقلاب اسلامی احساس خطر کرد و با آرایش و لباس زنانه آماده فرار از دانشگاه شد که در رسیدن به هدف خود ناکام ماند و توسط مامورین امنیتی دستگیر شد.
کاوه کرمانشاهی عضو تحکیم وحدت و دیگر متهم امنیتی در فتنه 88 که به دلیل «اقدام علیه امنیت ملی» و «تبلیغ علیه نظام» به حبس محکوم شده بود، از سوی سازمان دیده‌بان حقوق بشر، برنده جایزه هلمن همت در سال 2011 شد.
نرگس محمدی متهم فتنه 88 و عضو شورای سیاستگذاری ادوار تحکیم وحدت و عضو کانون مدافعان حقوق بشر از دیگر کاسبان فتنه بود که در سال 2009 برنده جایزه بین‌المللی بنیاد الکساندرلانگر شد.
همچنین روز ٢7اسفند 92 در جریان بیست و پنجمین اجلاس شوراى حقوق بشر سازمان ملل متحد، مراسم اهدای اولین دوره جوایز حقوق بشر«رها» به شش برنده ایرانی، با پیام اینترنتی شیرین عبادی برگزار شد.
در این اجلاس ژیلا کرم زاده مکوندی، نسیم سلطان بیگی، پروین ذبیحی، رضا شهابی، رسول بداغی و مجید توکلی، برنده جایزه حقوق بشر رها بودند.
بنابراین به نظر می‌رسد، اصلاحطلبان از تقلیل فضاهایی همچون فتنه 88 به دعواهای پیش پا افتاده و برجسته کردن کاسبی با فتنه رویکرد دیگری را دنبال می‌کنند.
* حیثیت اصلاحطلبان و نسبت آن با تقلیل فتنه به دعوای سیاسی
محمد جواد لاریجانی در برنامه شناسنامه درباره این موضوع و در پاسخ به علی مطهری گفته بود: « بحثی که این نماینده محترم بیان کرد، از نظر محتوای سیاسی به نظرم می‌آید ایشان فتنه را در حد یک دعوای داخلی می‌دانند که این درست نیست، ماهیت فتنه یک کودتای تمام عیار علیه نظام بود که با مشارکت وسیع آمریکا، دول اروپایی، رژیم صهیونیستی و تمام ضد انقلاب همراه بود.»
در واقع تقلیل «گناه نابخشودنی» فتنه به یک دعوای سیاسی، برای بازگشت بدون هزینه و حداقل کم هزینه اصلاحطلبان به عرصه سیاسی کشور ارزیابی می‌شود.
در همین راستا حیدر مصلحی وزیر اطلاعات درباره تلاش اصلاحطلبان برای تقلیل فتنه به یک دعوای سیاسی به فارس گفت: «اصلاحطلبان به خاطر حیثیت خود فتنه را دعوای سیاسی می‌نامند.»
وی درباره نقش خاتمی نیز در فتنه 88 تاکید کرد: «خاتمی در فتنه نقش داشته و نقش او کاملا حساب‌شده هم بود. وی در فتنه، نقش هدایت و رهبری داشت اما نظام ملاحظاتی داشت که کاری را که در قبال بقیه انجام داد، درباره او اجرا نکرد.»
پرویز سروری قائم مقام جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در این زمینه معتقد است: «اصلاحطلبان باید از اعمال ساختارشکنانه خود در جریان فتنه 88 اعلام برائت کنند و این اقدام موجب ریزش نیروهای آنان در بدنه اجتماعی‌شان خواهد شد لذا از این جهت اصلاحطلبان به دنبال بازگشت بدون هزینه هستند.»
*فتنه 88 «تقاطع» برنامه ضدانقلاب و اصلاحطلبان بود
همچنین علی فضائلی کارشناس مسائل سیاسی «مسئله مشترک» اصلاحطلبان را بازگشت بدون هزینه به نظام می‌داند و تاکید می‌کند: «همه آنها متوجه شده‌اند مسیری که می‌رفتند به نفعشان نیست، لذا می‌خواهند خود را از حصر خارج کرده و در عین حال نیز به دنبال این هستند که برای اقدامات اشتباه گذشته خود هزینه‌ای نپردازند و با طلبکاری و گران‌فروشی ادعا کنند که نظام به بازگشت آنها احتیاج دارد.»
در همین زمینه مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی فتنه 88 را «تقاطع» برنامه ضدانقلاب و اصلاحطلبان می‌داند و تصریح می‌کند: آنچه در سال 88 رخ داد محصول تقاطع یک سری زمینه‌ها، برنامه‌ها و اراده‌‌ها با یک پروژه از پیش تعیین شده در خارج از کشور بود. لذا سهم طرف خارجی کاملا برجسته‌تر است و اگر بخواهیم دنبال رهبر و طراح این پروژه باشیم یعنی کسی اجزای فتنه را طراحی کرد به هیچ عنوان با نقشی که طرف داخلی داشت قابل مقایسه نیست.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز که شکل‌گیری فتنه را حاصل برنامه‌ریزی و کار چندین و چند ساله دشمنان و در ادامه فتنه‌ی سال 78 تحلیل می‌کنند، در دیدار با جمعی از طلاب و روحانیون در 22 آذر 88 در سخنان قابل تاملی فرمودند: «شما ملاحظه کنید یک عده‌اى قانون‌شکنى کردند، ایجاد اغتشاش کردند، مردم را به ایستادگى در مقابل نظام تا آنجائى که میتوانستند، تشویق کردند - حالا تیغشان نبرید؛ آن کارى که میخواستند نشد، او بحث دیگرى است؛ آنها تلاش خودشان را کردند.»
معظم‌له در سخنرانی دیگری در تاریخ 6 اسفند 88 در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى نیز فرمودند: «در این فتنه‌هاى بعد از انتخابات، آن چیزى که اساس قضیه است، این است که رأى مردم و حضور مردم از نظر یک عده‌اى نفى شد، مورد خدشه قرار گرفت، نظام تکذیب شد، مورد تهمت قرار گرفت. گناه بزرگى که انجام دادند، این بود.»
بازخوانی وقایع فتنه 8 ماهه و آب گل‌آلودی که فتنه‌گران در آن به کاسبی پرداختند و سعی کردند مطالبات حداکثری خود را با رویکرد غیرقانونی از نظام مطالبه کنند، باعث می شود، دلیل تلاش آنها برای «کاسب» نشان دادن جریاناتی که برای شفافیت فضای سیاسی در سال 88 تلاش کردند بهتر ترسیم شود؛چه اینکه آنها از همه ابزارها برای تقلیل «فتنه» به «دعوای سیاسی» استفاده می‌کنند.