به گزارش
خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران،برای اولین بار نام بیرجند در اسناد مکتوب معجم البلدان قرن هفتم هجری قمری آمده است که این شهر را زیباترین بلدیه قهستان معرفی کرده است، همچنین سیاحان و مورخانی چون مارکوپلو، یاقوت حموی، مقدسی حمدالله مستوفی و حافظ ابرو در کتابهای خود از این شهر به نوعی یاد نموده اند.
نام اصلی این شهر از دیرباز بیرجند بوده که به صورت‌های بیرجند، برجن، برکند و بیرگند نیز در نوشته‌ها و فرهنگ‌نامه‌ها آمده است. بیرجند مرکب از دو جزء "بیر" و "جند" است که هردو بخش آن در پارسی باستان واژهای مستقل و دارای معنا و مفهوم اساطیری وتاریخی میباشد که این دو جزء هم معنی " شهر طوفان" یا "شهر صاعقه" را میدهد.
کشفیات اخیر باستان شناسی در منطقه بیرجند حاکی از این است که نواحی مربوطه مزبور علاوه بر اینکه محل سکونت یا معبر انسان ها در پیش از تاریخ بوده ردپای قوم ساگارتی یکی از اقوام کوچ نشین پارسی را نیز در خود به یادگار گذاشته است.که نمونه بارز آن کهنترین اثر کشف شده بیرجند به نام سنگ نگاره لاخ مزار کوچ میباشد که برآن نقوشی پیش از تاریخ، علائم پیکتوگراف یا تصویری و کتیبه ها و نقوش ساسانی حکاکی شده که علاوه برآن کتیبه های خط عربی نیز قسمتی از نگاره های سنگ را به خوداختصاص داده است.
قرائن و شواهد نشان دهنده این است که آبادانی و رونق شهر بیرجند از دوره صفویه به بعد بوده است که تقریبا تا اواسط دوره قاجاریه معماری و بافت هماهنگی را در برداشته است.
یادمان های تاریخی بی شمار در این شهرنشانگر خانه های گلی و گنبدی شکل، کوچه های پیچ در پیچ و سابات ها که حکایت از دفاع در برابر دشمن بیگانه و یا مبارزه با توفان شن دارد.
کاروانسراهای پرجنب و جوش، قراول خانه های بیدار می باشد. با توجه به همه این عوامل بر شناخت گذشته شهر با عناصری چون میدان های کوچک، آب انبارهای قدیمی،مساجد و حمام های عمومی میسر می گردد که روی هم رفته شهر بیرجند دارای 19 محله معتبر و مهم بوده است.
احداث بناها در مجتمع شهری حالتی هماهنگ دارد که در اکثر آنها میان سرا، هشتی، سردرهای تزئینی و ساده، پیشطاق و سکوهای دو طرف سردر بکار رفته است که از اجزاء دیگر معماری می توان به بادگیر و گنبد کلاه فرنگی و بخش مهم بنا یعنی حوض خانه اشاره نمود.
قلعه بیرجند قدیمی ترین بنای تاریخی شهر بیرجند و یادگاری از دوره صفویه است که بر روی تپه های مرتفع ماهواره ای غرب این شهر بنا شده و کاربرد نظامی داشته است.این قلعه از دوره صفویه تا قاجاریه مردم بیرجند را در مقابل تهاجم دشمنان به ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها محافظت می کرده است.
مجموعه عمارت و باغ کلاه فرنگی یکی از بناهای تاریخی بیرجند است این بنا در شش طبقه به شکل زیگورات ساخته شده که از شش طبقه بنا تنها دو طبقه آن قابل کاربری است و بقیه طبقات تنها به منظور فرم بخشی ساخته شده‌اند. در مرکز این بنا که محل حکمرانی حسام الدوله بوده و زمان ساخت آن به دوره زندیه بر می شود حوض خانه با ویژگی‌های معماری جالب توجهی وجود دارد که در حال حاضر استانداری خراسان جنوبی در مجاورت این بنا قرار دارد.
این مجموعه شامل باغ عمارت سردر ورودی ، اصطبل ، حمام ، خمخانه، بخش اداری، تالار تشریفات ، استخر وغیره است.
قدیمی ترین بخش این مجموعه در شرق آن واقع است که در زمان حشمت الملک در دو طبقه ساخته شده و اکنون به کتابخانه و معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی اختصاص داده شده است. بخش مرکزی که از لحاظ معماری جالب ترین بخش مجموعه است در دو طبقه ساخته شده و اکنون به عنوان موزه های باستان شناسی و مردم شناسی استفاده می‌شود. آخرین بخش مجموعه که با عنوان بخش اداری ساخته شده درغرب مجموعه قرار دارد و شامل یک راهروی طویل با اتاق هایی در دو طرف است.
مدرسه شوکتیه
مدرسه شوکتیه در داخل بافت قدیمی شهر بیرجند قرار دارد که تک ایوانی بوده و هشتی، دهلیز، ایوان رفیع، حیاط، حجره های دور تا دور حیاط شاه نشین و حمام از متعلقات این بنا است.
سر در ورودی بنا دارای طاق جناغی با تزئینات مقرنس میباشد. بنای شوکتیه در سال 1312 قمری به منظور برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم ساخته شد و در سال 1326 ه.ق اولین مدرسه جدید بیرجند در آن تاسیس شده است.
انتهای پیام/