امروز در تاریخ؛
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز ۵ دی ۱۳۹۲ خورشیدی برابر با ۲۳ صفر ۱۴۳۵ هجری و ۲۶ دسامبر ۲۰۱۳ میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخی امروز از این قرار است:
سالروز وقوع زلزله شدید بم (1382 ش)
زمین‌لرزه
بم، زمین‌لرزه‌ای بود به شدت ۶٫۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲
شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. در اثر این حادثه
۹۰ درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شدند.
ارگ بم که با ۲۵۰۰ سال قدمت
بزرگترین سازهٔ گلی جهان بود، به کلی ویران شد. آمار رسمی جان باختگان این حادثه بیش از ۵۰ هزار نفر و شمار زخمی ها بیش از سی هزار نفر اعلام شده است.
رحلت عالم جلیل و فقیه کبیر آیت اللَّه "سید علی سیدالاطبّاء مرعشی"(1277 ش)
آیت‌اللَّه
سیدعلی حسینی مرعشی معروف به سید الاطبّاء در حدود سال 1176 ش در تبریز به
دنیا آمد. آیت اللَّه مرعشی مدتی در حلقه درس فیلسوف اعظم، حاج ملاهادی
سبزواری حضور پیدا کرد و طبیعیات، الهیات و دیگر فنون فلسفه را تکمیل نمود.
ایشان از آن پس به تبریز بازگشت و به معالجه و طبابت مشغول گردید. از این
مجتهد و طبیب بزرگوار آثار متعددی بر جای مانده که تاریخ تبریز، تعیین
قبله، حاشیه جواهر الکلام، حاشیه شرح منظومه سبزواری و شرح دعای سمات از آن
جمله‌اند. این عالم ربانی سرانجام پس از عمری طولانی در پنجم دی ماه 1277 ش
برابر با دوازدهم شعبان 1316 ق در یکصد و یک سالگی دارفانی را وداع گفت و
پس از انتقال جنازه به نجف اشرف، در مقبره خانوادگی در وادی‌السلام به خاک
سپرده شد. لازم به ذکر است که عالم بزرگوار، فقیه اصولی و رجالی کبیر، آیت
اللَّه العظمی سیدشهاب الدین مرعشی نجفی، نواده آیت اللَّه سیدعلی مرعشی
می‌باشد.
شهادت استاد "کامران نجات اللهی" در جریان تحصن استادان دانشگاه توسط عوامل پهلوی (1357 ش)
همزمان
با اوج‌گیری نهضت اسلامی مردم ایران علیه رژیم پهلوی در دوم دی ماه 1357،
نزدیک به هفتاد تن از استادان و مدرسین دانشگاه‌ها در اعتراض به رفتار
خشونت‌آمیز مأموران نظامی رژیم شاه و سرکوب مبارزات حق‌طلبانه مردم مبارز و
مسلمان ایران و نیز تعطیلی دانشگاه‌ها از طرف رژیم، در ساختمان مرکزی
وزارت علوم در مرکز تهران اجتماع و تحصّن کردند. این تحصُّن، رژیم را به
خشم آورد، زیرا دیگر قشرها هم از استادانِ متحصِّن حمایت می‌کردند. در پی
این تحصّن، عوامل رژیم پهلوی برای درهم شکستن اعتصاب استادان به آنها حمله
کردند. در این تهاجم، استاد کامران نجات اللهی از استادان جوان دانشگاه پلی
تکنیک تهران در 27 سالگی به شهادت رسید. فردای آن روز در ششم دی ماه 1357،
با حضور ده‌ها هزار نفر که در پیشاپیش آنها، آیت‌اللَّه سید محمود طالقانی
حرکت می‌کرد، پیکر شهید نجات‌اللهی تشییع شد. مراسم تشییع جنازه استاد
نجات اللهی، یکی از صحنه‌های خونین دوران انقلاب را رقم زد که با یورش
مزدوران پهلوی به شهادت بیش از 250 نفر از مردم مسلمان در میدان انقلاب
تهران منجر شد.
اعلام عزای عمومی در مشهد توسط امام خمینی (ره) (1357 ش)
حضرت
امام خمینی به مناسب شهادت شماری از مردم مشهد در روز دوم دی ماه که در
اثر درگیری با ارتش در اطراف بیت آیت‌اللَّه سیدعبداللَّه شیرازی به شهادت
رسیده بودند، امروز را در این شهر، عزای عمومی اعلام کردند. در پی آن، حدود
دویست و پنجاه هزار نفر از زنان و مردان مسلمان و انقلابی مشهد در
خیابان‌های این شهر، برای گرامیداشت مقام شهدای دوم دی ماه و در اعتراض به
جنایات رژیم سفاک و خون آشام پهلوی، تظاهرات باشکوهی برگزار کردند.
درگذشت "حبیب اللَّه ذوالقدر" شاعر معاصر (1367 ش)
تولد:
1289، استهبان. درگذشت: 5 دی 1367، تهران. حبیب‌اله ذوالقدر متخلص به
«تابناک» پس از گذراندن دوران ابتدایی و متوسطه به معلمی در شیراز پرداخت و
سال‌ها در ادارهٔ فرهنگ خدمت کرد و همچنین مدتی معاون محمدرضا حقیقی در
امور اوقاف بود. ذوالقدر دارای شعر بود و بیشتر به «اخوانیات» و سرودن
شعرهای وطنی و ملی علاقه‌مند بود. بعد از شهریور 1320 به روزنامه‌نگاری
پرداخت. ابتدا سردبیری روزنامهٔ «جهان نما» را به عهده داشت. در سال 1328
امتیاز روزنامهٔ «شبیخون» را گرفت و مدتی آن را انتشار داد. مدتی نیز در
کار انتشار روزنامهٔ «هنگامهٔ امروز» بود. با اینکه بارها دستگیر شد ولی به
فعالیت خود در جریان ملی شدن صنعت نفت ادامه داد. بعد از کودتای 28 مرداد
1332 از طرف فرمانداری نظامی مورد تعقیب بود و پس از مدتی دستگیر شد و به
زندان افتاد. با آزاد شدن از زندان، به تهران آمد. بار دیگر در سال 1341 با
عده‌ای از هم فکرانش دستگیر شد و به زندان افتاد. حبیب‌الله ذوالقدر در
جلسات شب‌های شیراز شرکت می‌کرد.
روزنامه ای به نام (ندای وطن) انتشار یافت (1285 ش)
زادروز رودکی پدر شعر پارسی (239 ش)
ابوعبدالله
جعفربن محمدبن حکیم‌بن عبدالرحمن‌بن آدم رودکی زاده اواسط قرن سوم هجری
قمری از شاعران ایرانی دورهٔ سامانی در سدهٔ چهارم هجری قمری است. رودکی به
روایتی از کودکی نابینا بوده‌است و به‌روایتی بعدها کور شد. او در روستایی
به‌نام بَنُج رودک (پنجکنت در تاجیکستان امروزی) در ناحیه رودک در نزدیکی
نخشب و سمرقند به دنیا آمد. رودکی را نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گوی و پدر شعر
پارسی می‌دانند که به این خاطر است که تا پیش از وی کسی دیوان شعر
نداشته‌است و این از نوشته‌های ایرانی عربی نویس هم عصر رودکی- ابوحاتم
رازی مسجل می‌گردد. اشعار غنایی و تعلیمی وی راه را بر بزرگان زیادی
بازکرده‌است و از این رو همواره آیین‌های پاسداشت مختلفی برای این شاعر
پارسی زبان برگزار می‌شود.
درگذشت ایرج بسطامی، هنرمند شهیر (1382 ش)
ایرج
بسطامی در سال ۱۳۳۶ش در شهرستان بم در خانواده‌ای هنرمند به‌دنیا آمد.
ایرج با کمک زنده‌یاد حسین سالاری (از نوازندگان نام‌دار کرمانی)، به
فراگیری آواز و ردیف‌های آوازی در تهران پرداخت. وی سپس نزد استاد مشکاتیان
رفت و به فراگیری تلفیق شعر و موسیقی و ادامه ردیف‌های آوازی پرداخت که
نخستین کاست بسطامی - تحت عنوان «افشاری مرکب» - محصول این آشنایی و همکاری
است. ایرج بسطامی در سن ۴۰ سالگی به اوج فعالیت خود رسید و در طول ۱۴ سال
فعالیت ارزشمند، ۱۱ کاست ماندگار به یادگار گذارد.
او به دور از جنجال‌ها و
هیاهوهای هنری در شهرستان بم، سرپرستی خانواده برادر مرحومش را به عهده
گرفت که این همراهی و سرپرستی تا زمان مرگ ادامه داشت به‌گونه‌ای‌که تمام
اعضاء این خانواده - به‌جز یکی از فرزندان برادر ایرج - همراه وی درگذشتند.
ایرج بسطامی در تمام مدت اقامتش در بم، کلاس‌های آواز خویش را برای جوانان
محروم و مستعد کویر در شهرهای بم و کرمان دایر می‌نمود تا اینکه در تاریخ
پنجم دی‌ماه سال ۱۳۸۲ هجری شمسی طی فاجعه دردناک زلزله بم در سن چهل و شش
سالگی دار فانی را وداع گفت.
ذوالفقار علی بوتو نخست وزیر جمهوری اسلامی پاکستان وارد تهران شد (1355 ش)
رحلت آیت اللَّه "شیخ محمد باقر آقانجفی اصفهانی" عالم بزرگ مردمی (1301 ق)
شیخ
محمدباقر آقانجفی اصفهانی در سال 1234 ق متولد شد و پس از تحصیل در
رشته‌های مختلف علوم دینی در اصفهان برای تکمیل تحصیلات به نجف رفت. آقا
نجفی پس از بازگشت از نجف، در اصفهان ساکن شد و به تعلیم و تربیت شاگردان و
نگارش کتاب پرداخت. وی دارای نفوذ فراوان اجتماعی بود. به امر به معروف و
نهی از منکر و اجرای حدود الهی اهمیّت زیادی می‌داد و با منحرفان مقابله
می‌کرد. به همین دلیل، آقانجفی در میان مردم از محبوبیت بسیار برخوردار
بود. لَبُّ الفقه و لُبُّ الاصول از کتاب‌های ایشان است.
تشکیل دولت موقت در کرمانشاه "اعضای کمیته مهاجرت" (1334 ق)
کمیتهٔ
دفاع ملی در قم از سران دموکرات مانند سلیمان میرزا، میرزا سلیمان خان
میکده، میرزا محمدعلی خان کلوپ، وحید الملک و عدهٔ دیگری تشکیل شد که با
مأمور دولت آلمان به نام شونمان همکاری می‌کرد. اعضای این کمیته با حملهٔ
قوای روس به قم، از آنجا بیرون رفته و عدهٔ زیادی از مجاهدین نیز با آنان
همراه شدند. این گروه که افرادی مانند سیدحسن مدرس و علی اکبر دهخدا نیز در
آن شرکت داشتند به اصفهان و سپس به سوی کرمانشاه رفتند. در آن شهر نظام
السلطنهٔ مافی نیز به آنان پیوست و یک دولت ملی به ریاست نظام السلطنه
تشکیل شد و مدرس نیز وزیر عدلیهٔ این دولت گردید. سرانجام نیروهای روسیهٔ
تزاری در خانقین عراق، نیروهای دولت ملی را شکست دادند.
تشکیل کنفرانس همبستگی کشورهای آسیا و افریقا (1957 م)
بعد
از روی کار آمدن جمال عبدالناصر در مصر در اوائل سال 1954 م، این کشور در
سیاست خارجی خود از یک سو به دمیدن روح ناسیونالیستی در جهان عرب پرداخت و
از سوی دیگر به تقویت جبهه ضدامریکایی مبادرت ورزید. در این راستا مصر به
برپایی کنفرانس‌ها و ایجادِ اتحادیه‌ها روی آورد که تشکیل کنفرانس همبستگی
کشورهای آسیا و افریقا در تاریخ 26 دسامبر 1957 م در قاهره از آن جمله است.
در این کنفرانس که به کنفرانس آفروْآسیان شهرت یافت نمایندگان 40 کشور
آسیایی و افریقایی حضور داشتند. کنفرانس آفرو آسیان از ایده هم‌زیستی
مسالمت‌آمیز که شعار شوروی در آن زمان بود، حمایت کرد و از سوی دیگر به
محکومیت سیاست‌های امپریالیستی و استعماری غرب پرداخت و دکترین آیزِنْهاوِر
که به امریکا تحت پوشش کمک‌های اقتصادی اجازه مداخله سیاسی و نظامی
می‌داد، محکوم گردید. در حالی که سمت و سوی این کنفرانس علیه امریکا و بلوک
غرب بود، دولت شوروی تحت عنوان "برادر به برادر" قول کمک‌های فنی و
اقتصادی به تمام کشورهای مرزی آسیا و افریقا داد.
آغاز ریاست جمهوری "الیورکرامْوِل" تنها رئیس جمهور انگلستان (1653 م)
الیور
کرامول (به انگلیسی: Oliver Cromwell) (۱۵۹۹-۱۶۵۸) تنها رئیس جمهور
بریتانیا بود. در ۱۶۴۲ جنگ‌های داخلی انگلستان بین طرفداران پارلمان و
سلطنت‌طلب‌های هوادار شاه چارلز اول آغاز شد. ارتش پارلمان‌گراها که
به‌خوبی توسط توماس فیرفکس و اولیور کرامول سازماندهی شده‌بودند موفق به
شکست سلطنت‌طلب‌ها طی دو نبرد مارستن مور در ۱۶۴۴ و نیزبی در ۱۶۴۵ شدند.
چارلز اول دستگیر و پس از تحمل بیش از دو سال زندان در ژانویه ۱۶۴۹ گردن
زده شد. با اعدام پادشاه، اولیور کرامول اعلام جمهوری کرد و خود را رئیس
جمهور نامید اما چون با مقاومت مجلس اعیان روبرو شد مجلس را منحل کرد و روی
در آن نوشت «اجاره داده می‌شود». جمهوری او، که با جمهوری‌های متداول
امروزی متفاوت بود و بیشتر به دیکتاتوری شباهت داشت، تشکیل شده بود از سه
کنسول، سه اسقف، سی نماینده پارلمان که همه آنها را وی تعیین کرده بود و در
راس همه آنها خود کرامول قرار داشت. وی عده زیادی از مخالفانش را گردن زد.
پرونده جمهوری انگلستان با مرگ وی تا کنون بسته است.
امضاء معاهده "مَدْرَس" بین نیروهای استعماری فرانسه و انگلیس (1754 م)
بعد
از ورود استعمار فرانسه به منطقه شبه قاره هند در اواخر قرن هفدهم میلادی،
اختلافات میان این کشور و استعمار انگلستان وارد مرحله‌ای دیگر گردید.
انگلستان که منطقه جنوب شرقی آسیا را محل فرمان‌روایی و تحت مالکیت خود
می‌دانست به دنبال راهی جهت پایان حضور فرانسه در این منطقه بود. با افزایش
فشارهای انگلستان از یک سو و ضعف مالی و کم تجربگی فرانسه در این منطقه از
طرف دیگر، سرانجام "گودهو" فرمانده سپاه فرانسه در هندوستان در 26 دسامبر
1754 م قراردادی تاریخی را به امضاء رسانید که به معاهده مَدْرَس و نیز
قرارداد گودهو موسوم گردید. بر اساس این پیمان که در بندر مدرس هندوستان به
امضاء رسید، دولت فرانسه از تمام ادعاها و حقوق خود در هند صرف نظر نمود.
در حقیقت امضای این قرارداد، آغازی بود که به پایان نفوذ کمپانی هند شرقیِ
فرانسه در سال 1769 انجامید.
تولد "چارلْزْ بِبیج" دانشمند برجسته انگلیسی و مخترع ماشین حساب (1792 م)
چارلْزْ
بِبیج، دانشمند انگلیسی، در 26 دسامبر 1792 م در یکی از ایالت‌های جنوبی
انگلستان به دنیا آمد. وی از کودکی به فراگیری ریاضیات علاقه داشت و در این
رشته معلومات فراوانی کسب کرد به طوری که پس از ورود به کالج به زودی
دریافت که اطلاعات وی در ریاضیات بیش از استاد می‌باشد. این در حالی بود که
چارلز در آن زمان تنها نه سال داشت. وی در سال 1812 م انجمن تحلیلی را
برای پیش‌برد ریاضی تأسیس کرد و در 24 سالگی به عضویت انجمن سلطنتی
انگلستان برگزیده شد. ببیج در سال‌های بعد درصدد برآمد دستگاهی بسازد که از
عهده انجام هرگونه اعمال محاسبات ریاضی برآید و هزار عدد پنجاه رقمی را در
حافظه نگاه دارد. از این‌رو تلاش خود را به کار بست تا اینکه در سال 1833
م، ماشین محاسبه‌ای را که به نام ماشین تفاضلی ببیج مشهور است، ساخت. وی
تمام عمر و ثروت خود را صرف ساخت این دستگاه نمود و آن را به دنیای علم
عرضه کرد. او مقالات مفصل درباره فیزیک، زمین‌شناسی، نجوم و باستان‌شناسی
دارد که از اهمیت زیادی برخوردارند ولی با این حال، مهمترین کار علمی او،
اختراع ماشین حساب می‌باشد. چارلز ببیج سرانجام در 18 اکتبر 1871 م در 79
سالگی درگذشت.
تولد "مائوتِسِه تونْگْ" رهبر و بنیان‌گذار چین کمونیست (1945 م)
مائو
تسه تونگ تئوریسین مارکسیسم لنینیسم و سیاست‌مدار انقلابی کمونیست بود. وی
جمهوری خلق چین را در سال ۱۹۴۹ با شکست دادن نیروهای چیانگ کای شک،
رئیس‌جمهور وقت چین بنیان گذاشت. او تا پایان عمر در راس حکومت جمهوری خلق
چین قرار داشت و این کشور جهان سومی را به یکی از مهمترین کشورهای دنیا در
عرصهٔ سیاست و اقتصاد تبدیل کرد گرچه روشهایی که وی در پیش گرفت مورد
انتقاد برخی است. برداشت مائو از مارکسیسم که به نقش برجستهٔ دهقانان و
روستائیان در انقلاب کارگری ایمان داشت و بر اهمیت فرهنگ به عنوان عنصری که
می‌تواند بر اقتصاد سوسیالیستی تأثیر گذارد تاکید می‌کرد به مائوئیسم
معروف است. از او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و مهمترین شخصیت‌های
سیاسی دنیا در قرن بیستم نام برده می‌شود.
وقوع زمین لرزه شدید موسوم به سونامی در جنوب و جنوب شرق آسیا (2004 م)
در
26 دسامبر سال 2004 م زمین لرزه‌ای وسیع، بخش‌های گسترده‌ای از منطقه
آسیای جنوب شرقی را فرا گرفت. در این زلزله که قدرت آن، 8/9 در مقیاس ریشتر
اعلام شد، کشورهای اندونزی، سریلانکا، تایلند، مالزی، هند، مالدیو و
سنگاپور به لرزه درآمدند. این زلزله در حالی صورت گرفت که زمین لرزه‌های
قبل و بعد از آن بر وسعت ویرانی و تلفات می‌افزود. با این حال، خسارات ناشی
از این حادثه که از عمق آب‌های منطقه برخاسته بود، بیشتر به سبب به راه
افتادن موج‌های ویران‌گری موسوم به سونامی بود که همه چیز را طعمه خود
می‌ساخت.
شدت این امواج سهم‌گین در اقیانوس هند تا منتهی الیه غرب آن اثر
گذاشت به نحوی که در شمال کشور افریقایی سومالی نیز تلفاتی بر جای گذاشت.
در همین رابطه کارشناسان، ضمن اعلام قعر اقیانوس هند به عنوان کانون زمین
لرزه، تصریح نمودند که اگر تمامی این حادثه در لایه‌های خشکی و سطحی زمین
روی می‌داد، فاجعه‌ای به مراتب گسترده‌تر به وقوع می‌پیوست. در جریان این
حادثه عظیم، بیش از 200 هزار نفر کشته، افزون بر نیم میلیون نفر مجروح و
میلیون‌ها نفر آواره شدند. همچنین میلیاردها دلار خسارت وارد آمد. شدت این
زمین لرزه به اندازه‌ای بود که محققان زمین‌شناسی اعلام کردند محور چرخش
زمین 5 تا 6 سانتی‌متر جابه‌جا شده است.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید