ظريف گفت من گفتم که عربستان سعودي کشوري مهم در منطقه است؛ ما باور داريم که روابط ايران و عربستان سعودي مهم است. براي ايران، روابط با همسايگان در اولويت سياست خارجي قرار دارد. من تصميم گرفتم تا بلافاصله بعد از بازگشت از ژنو، به کشورهاي منطقه سفر کنم به همسايگان خود درباره آنچه که در ژنو به دست آمد، گزارش بدهم. در واقع آنچه که ما در ژنو انجام داديم فقط مي تواند به کمک همه منطقه بيايد و به زيان هيچکدام از همسايگان ما نيست. اين تصميم بسيار دير وقت صورت گرفت.
وي ادامه داد ما همچنان در حال برنامه ريزي چند سفر منطقه اي ديگر نيز هستيم و خيلي زود است که بگوييم اينکه من فقط به سه کشور سفر کردم نشان از تيرگي روابط ما با عربستان سعودي دارد. اميدوارم بتوانيم در مدت زماني مناسب، ديداري از عربستان سعودي داشته باشم.
هاشم اهل البره خبرنگار الجزيره مدعی شد: بي اعتمادي زيادي به ايران درمنطقه وجود دارد، آيا طرحي براي تسخير ذهن و قلب ساکنان اين بخش اين دنيا داريد؟
ظريف گفت ما سياست خارجي داريم که يکي از ستون هاي راهبردي آن در اين منطقه است و باور داريم که همه ما نياز به همکاري با همديگر داريم تا از تفرقه قومي در اين منطقه جلوگيري کنيم زيرا باور داريم فرقه گرايي براي منطقه خطر دارد. شکي نيست که ايران علاقه اي به ترويج اين مساله ندارد و در حقيقت از روزهاي نخستي که اين مقام را گرفتم، از عراق ديدار کردم و محور صحبت هاي من با همه عراقي ها، خواه سني و شيعه يا عرب و کرد، نياز به جلوگيري از تفرقه فرقه اي بود زيرا باور داريم اين آتشي است که مي‌تواند همه منطقه و فراتر از آن را فراگيرد.
وي افزود باور ما اين است که به سود همه کشورهاي منطقه و مردم منطقه است که بيشتر روي مشترکات تاکيد کنند. ما مشترکات زيادي داريم، ما تاريخ و دين مشترکي داريم و مهم تر از همه جغرافياي مشترکي داريم و همسايه ايم. همچنين منافع مشترکي داريم و اين منافع قابل تقسيم نيست. امنيت بسيار اهميت دارد و يا همه ما امنيت خواهيم داشت يا هچکدام از ما؛ از اين رو اين تعهد عمده اي است ايران سياست خارجي خود را بر اساس آن نهاده است و باور دارم ايران در صدد ترويج اين دست ديدگاه است نه ديدگاه جنگ سرد مبني بر مجموع صفر.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت با اين حال واقعيت موجود کاملا متفاوت است.
ظريف گفت آيا آنان به شما گفته اند که ما از گروه سني حماس نيز حمايت مي کنيم؟ آيا به شما گفته اند که ما از اتحاد ملي در عراق حمايت مي کنيم؟ روابط ما با همه گروه ها در عراق، از جمله کردها که اکثرا سني هستند و نيز سني هاي عراق بسيار خوب است. ايران از ثبات منطقه اي حمايت مي کند، ايران از مقاومت حمايت مي کند. اينها سياست هاي ما هستند که فراتر از مرزهاي فرقه اي به شمار مي آيند. در واقع توصيف سياست هاي خارجي ايران در قالب فرقه اي، امري نادرست و در واقع خطرناک است.
وزير امور خارجه جمهوري اسلامي گفت باور دارم به سود صلح و ثبات منطقه‌اي نيست. من از همه دوستان در منطقه دعوت مي کنم به ما بپيوندند. ما مي‌توانيم با هم کار و به هم کمک کنيم، ما مي توانيم خطر خشونت و افراط گرايي را که در منطقه در حال گسترش است، خنثي کنيم. اين تهديدها، خطوط فرقه نمي شناسند. اين افراط گرايان سني ها را نيز مانند شيعيان هدف قرار مي دهند و بسيار مهم است که همه ما براي مهار موج افراط گرايي در کنار هم قرار گيريم. اين تهديدي عمومي است و تهديدي نيست که يک گروه يا گروه ديگري را در دنياي اسلام هدف قرار دهد. اختلاف هاي ما بسيار اندک هستند ولي آنچه که ما را در کنار هم قرار مي دهد، به مراتب بيشتر از اختلاف هاي ماست.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت اختلاف هاي فرقه اي هرگز به اين اندازه خود را نشان نداده بود؛ بخصوص در مناطقي مانند سوريه. آيا مي توان اين اختلاف ها را بر سر سوريه کاهش داد؟
ظريف گفت باور من اين است که همه ما بايد براي پايان دادن به خشونت‌ها همکاري کنيم و راه حلي سياسي براي اين فاجعه که مايه شرمساري شيعيان و سني ها، دنياي اسلامي و منطقه ماست، بيابيم. بايد با همديگر همکاري کنيم و به اين درک برسيم که اين اختلاف ها کمکي به حل مساله نمي کند. باعث ايجاد تاکتيک هاي تفرقه‌افکنانه مي‌شود و راه حلي براي اين مشکل نيست. تلاش براي يافتن راه حلي نظامي خواه از درون (سوريه) يا دعوت از خارجي ها براي مداخله نظامي در سوريه نمي‌تواند باعث حل و فصل مشکل شود. در واقع هيچ راه حل نظامي براي فاجعه سوريه وجود ندارد.
وي گفت بايد همه گروه‌ها را کنار هم بياوريم. کاري که بايد انجام دهيم اين است که آينده سوريه فقط به دست سوري‌ها رقم مي‌خورد. کاري که مي توانيم انجام دهيم و من از همه دوستان براي انجام آن دعوت مي کنم اين است که کمک کنيم گفتگوها بين سوري ها تسهيل يابد تا راه حلي سياسي براي پايان خشونت ها پيدا شود. افراط گرايي در سوريه به همه ما آسيب مي زند. افراط گرايي فقط به سوريه محدود نمي شود و دوستان ما در سوريه، جديدترين قربانيان افراط گرايي هستند، مانند دوستان ما در پاکستان که اولين قربانيان افراط گرايي طالبان هستند. همه بايد درک کنيم که اشتباه هاي گذشته نبايد تکرار شود. همه ما بايد در کنار هم کار کنيم. همه بايد نگاهي رو به جلو و براساس آينده داشته باشيم و امکان دهيم مردم براي آينده خود تصميم بگيرند.
وزير امور خارجه ايران گفت باور ما اين است که سوري ها بايد بين خود اين مساله را حل کنند. ما فقط مي توانيم تسهيل‌کننده کار باشيم و آنان را به اين حقيقت برسانيم که نمي‌توان راه حلي نظامي براي سوريه يافت بلکه بايد راه حلي سياسي براي سوريه پيدا شود و همه راه حل ها بايد از صندوق‌هاي راي باشد و مردم سوريه در شرايطي مناسب تصميم بگيرند. از اين رو، کاري که ما در صورت دعوت شدن مي توانيم انجام دهيم اين است که کمک کنيم. حتي اگر دعوت هم نشويم، منافعي جدي در ثبات منطقه اي داريم.
وي ادامه داد از اين رو، خواه دعوت شويم يا نشويم، همچنان در يافتن راه حلي صلح آميز براي اين بحران شوم نقش کمک خواهيم کرد.
خبرنگار پرسيد در صورت دعوت شدن، بايد به مانعي عمده يعني قانع کردن مخالفان در اين خصوص که شما يک ميانجي واقعي هستيد، چيره شويد.
ظريف گفت ما قرار نيست کسي را قانع کنيم. اگر بخواهند از ما دعوت کنند، با خرسندي حاضر خواهيم شد و اگر نخواهند دعوت کنند، قرار نيست براي اين دعوت گدايي کنيم. اگر نخواهند از ايران دعوت کنند، بنا بر تصميم خود اين کار را مي کنند، ايران مي تواند در رسيدن به راه حلي صلح آميز نقش آفريني کند و باور من نيز همين است.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت دولت اسد بايد کنار برود. آيا شما با اين مساله موافقيد؟
وزير امور خارجه ايران گفت اين به عهده مردم سوريه است که تصميم بگيرند؛ من باور ندارم که قدرتي در خارج از سوريه بتواند براي مردم اين کشور تصميم بگيرد. اين دست نگرش است که باعث شده است نتوان راه حلي براي اين بحران پيدا کرد. بايد به سوري ها امکان داد تا در کنار هم قرار گيرند، راه حلي پيدا کنند و آنان بايد تسهيل کننده حل و فصل مساله باشند نه اينکه براي حل وفصل آن شرط و شروط تعيين کنند.
خبرنگار گفت شما در ديدار با وزير امور خارجه ترکيه گفتيد که طرفدار آتش بس فوري در سوريه هستيد. آيا ايرانيان و ترک ها براي پايان دادن به اختلاف هاي خود بر سوريه به هم نزديک شده اند؟
ظريف گفت باور دارم که همه بايد در کنار هم باشيم زيرا اين فاجعه اي براي همه منطقه است. ما با دوستان ترک و ديگران اختلاف ديدگاه داريم. اين طبيعي است که کشورها ديدگاه هاي متفاوت داشته باشند، حتي متحدان نزديک هم اختلاف ديدگاه دارند و ما براي حل وفصل اختلاف هاي خود گفتگو مي کنيم.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت مساله اتمي ايران نيز مطرح است؛ بسياري در اين بخش از دنيا مي گويند اين يک خط قرمز است که ايران نبايد به سلاح اتمي دست يابد.
ظريف گفت ما در اين ديدگاه با آنان اشتراک نظر داريم. ايران به دنبال سلاح اتمي نيست. ما باور نداريم که سلاح اتمي باعث امنيتمان شود و حتي باور داريم اين ديدگاه که ايران به دنبال سلاح اتمي است، براي امنيتمان مخرب است. ما براساس دکترين ديني، ملاحظات امنيتي، ملاحظات اخلاقي و ملاحظات سياسي و حقوقي با سلاح اتمي مخالفيم. براي ما، سلاح اتمي هيچ جايگاهي در دکترين نظامي ندارد. همه ما در اين منطقه بايد عليه برنامه اتمي که تهديدي براي اين منطقه است متحد شويم. همه ما از 1974، با اين ديدگاه موافق بوديم که بايد منطقه‌اي عاري از همه تسليحات کشتار جمعي ايجاد کنيم. تنها رژيمي که در خاورميانه تسليحات اتمي و شيميايي دارد و همچنان توجه بين المللي را نه فقط از اين حقيقت که نقض آشکار ان پي تي و همه ابزارهاي بين المللي در خصوص تسليحات کشتار جمعي به شمار مي آيد و نقض کننده حقوق اساسي مردم فلسطين به شمار مي آيد، تلاش مي کند توجه ها را از سياست هاي غير انساني خود دور کند.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت منظور شما اسرائيل است که توافق اخير را يک اشتباه تاريخي خوانده است.
ظريف گفت اين نشان دهنده نيات آنان است. در صورتي که اين توافق چنين اطميناني را به دست مي دهد که ايران به دنبال سلاح اتمي نيست، هدفي که ما نيز در آن اشتراک داريم، چرا بايد نگران باشند؟ غير از اينکه آنان تلاش مي کنند از اين مساله براي پوشاندن و دور کردن توجه بين المللي از ستمکاري هاي خود عليه مردم فلسطين و نقض مستمر قوانين بين المللي و اين حقيقت که آنان تنها تهديد امنيتي عمده براي منطقه هستند، استفاده کنند.
خبرنگار الجزيره گفت به مساله توافق اخير شما با گروه پنج بعلاوه يک در ازاي کاهش تحريم ها بپردازيم. نماينده شما در آژانس بين المللي انرژي اتمي زمان اجراي اين طرح را از اول ژانويه خوانده است. از اول ژانويه چه اتفاقي قرار است روي دهد؟ بازرسي هاي بيشتر، نظارت بر سايت ها، مي توانيد توضيح دهيد چه چيزي قرار است روي دهد؟
ظريف گفت در واقع اين يک طرح اقدامي است. من قرار نيست اين مساله را باز کنم. اين قرار داد به انگليسي منتشر شده است و همه مي توانند آن را ببينند از اين رو نيازي به تفسير هم ندارد. آنچه که ما بايد انجام دهيم و آنان بايد انجام دهند کاملا روشن است.
ظريف گفت نبايد اين قرار داد را بيش از آنچه که در آن قيد شده است، بخوانيد. اين توافق روشن است، سخنان شما متفاوت از نفس قرار داد است. بايد در اين خصوص محتاط باشيد، البته نمي خواهم اين قرار داد را نقل کنم ولي چيزي که در اين قرار داد هست، کلماتي جدي هستند. من نيز به جد مي گويم که آنچه را که توافق کرده ايم، اجرا خواهيم کرد و نمي خواهم ديپلماتيک صحبت کنم. روشن است که ايران به غني سازي خود در فردو و نطنز در پنج درصد ادامه مي دهد. همچنين ايران به کار ساخت و ساز در اراک ادامه مي دهد. ايران توافق کرده است که برخي فعاليت هاي خاص را در چارچوب زماني اين طرح انجام ندهد.
ظريف گفت: مساله کاملا روشن است و توافق اين امکان را مي دهد که به صورت کامل از حقوق خود بر اساس ان پي تي بهره ببريم. کنفرانس هاي بازنگري هزار و نهصد و نود و دو هزار و ده، تنها منبع قابل اتکا براي تفسير ان پي تي هستند و بر اساس آن، جامعه جهاني بايد به صورت کامل به گزينش چرخه سوخت اعضاي ان پي تي احترام بگذارد و چرخه سوخت شامل غني سازي نيز مي شود. مساله کاملا روشن است. آمريکا تفسيري متفاوت از ماهيت حقوق را مطرح مي کند.
اهل البره گفت گزارش هايي هست که اين توافق نه فقط نتيجه گفتگوهاي فشرده در ژنو است بلکه نتيجه ديپلماسي پنهان شما با آمريکايي ها در عمان است. شما اين گزارش ها را رد کرده ايد.
ظريف گفت ما کانال هاي سري نداريم. ما با آمريکايي ها در حاشيه نشست پنج بعلاوه يک گفتگوهاي فشرده و جدي داشتيم؛ گفتگوهاي فشرده اي بودند و اين گفتگوها باعث به دست آمدن اين توافق شد که در کنار گفتگوهاي جدي که با پنج بعلاوه يک داشتيم، قرار مي گيرد. از اين رو چيزي که مي خواهم بگويم اين است که عمان نقش عمده اي در گذشته در خصوص روشن کردن مواضع آمريکا و ايران داشت. سلطان عمان نيز در ديدار خود از ايران از فرصت ديدار با رهبر معظم براي روشن کردن مواضع آمريکايي ها در اين خصوص استفاده کرد. ما نيز براي اين نقش ارزش زيادي قائل هستيم.
وي ادامه داد ولي چيزي که اتفاق افتاد گفتگوهاي خوبي بود که نشست ها با پنج بعلاوه يک و حاشيه اين نشست ها داشتيم تا به توافق برسيم.
خبرنگار الجزيره انگليسي گفت بسياري مي گويند چه شد که ايران به ناگاه تلاش کرد به اين توافق دست يابد.
ظريف گفت ما در ايران، انتخابات سياسي و مردمي داريم و مردم دولت را برمي گزينند. آنان هشت سال پيش رئيس جمهور احمدي نژاد را برگزيدند، آنان راهي متفاوت را انتخاب کردند و انتخابات اخير، فرصتي تاريخي براي ما و براي غرب بود تا به اين مساله رسيدگي کنيم.
وي گفت صحبت از تحريم نيست؛ تاثير تحريم خيلي اندک است. زماني که تحريم ها شروع شدند ايران کمتر از دويست سانتريفيوژ داشت و امروز ايران حدود نوزده هزار سانتريفيوژ دارد. از اين رو نتيجه اين تحريم ها، هجده هزار و هشتصد سانتريفيوژ است که به ذخاير ايران افزوده شده است. از اين رو تحريم ها در اين رابطه کاملا شکست خورده است. از ديگر سو مردم ايران غرب را مقصر محدوديت هايي مي دانند که بر زندگي آنان تحميل شده است. بر توان خود براي خريد دارو، يا تامين مالي براي خريد اقلام غذايي و آنان غرب را مقصر تلاش براي فشار آوردن به مردم ايران مي دانند زيرا تلاش کرده اند حق خود را اجرايي کنند. آنان در برابر فشارها و ارعاب ها مقاومت کرده اند.
ظريف گفت ايرانيان به فشار و ارعاب حساسيت دارند و به آن واکنش منفي نشان مي دهند. اکنون به نظر مي رسد غرب مي خواهد از اين فرصت تاريخي استفاده کند. ما دولت جديدي در ايران داريم که سياست خارجي و رويکردي متفاوتي دارد. اصول سياست خارجي ما تغييري نکرده اند، ما روي اصول خود اصرار داريم و روي حقوق اساسي مردم ايران مذاکره و معامله نمي کنيم ولي باور داريم که اين کار را مي توانيم با تعامل سازنده به بهترين شکل به دست آوريم.
وي گفت حال، پنجره فرصت، بسيار محدود است. به نظر من غرب بايد اعتماد مردم ايران را به دست آورد. مردم ايران به غرب بسيار بي اعتماد هستند، آنان باور دارند غرب معيارهاي دوگانه به خرج مي دهد، تلاش کرده است ايرانيان را به خاطر اجراي حقوقشان مرعوب کند و به آنان فشار آورد و باور دارم که اين مساله بايد تغيير کند.
ظريف گفت ما همواره زير نظر بوديم. ما چيزي هم براي پنهان کردن نداريم. آنان سراسر ايران را در ده سال گذشته جستجو کرده اند و احتمالا بيش از هر کشور ديگري در دنيا، اين کار را کرده اند و هيچ سندي را از انحراف در برنامه اتمي ايران نيافته اند. از اين رو، ما نگراني نداريم و مي دانيم که برنامه اتمي ما شفاف است. اين را مي دانيم که برنامه اتمي ما فقط براي اهداف صلح آميز است. از اين رو هيچ مشکلي نداريم، چيزي هم براي پنهان کردن نداريم و باور داريم جامعه جهاني خود به اين نتيجه مي رسد که اين کار توان، منابع و پول زيادي را از دست مي دهد زيرا اين بازرسي ها هزينه زيادي نيز دارند. همه اينها را دارنده سلاح اتمي که خارج از چارچوب ان پي تي است و بيشترين نافرماني از قطعنامه هاي شوراي امنيت را دارد، به راه مي اندازد. صحبت من از رژيم صهيونيستي، اسرائيل است که در واقع توجه جامعه جهاني را دور، و بودجه جامعه جهاني را تلف مي کند و پوشش (براي جرائم خود) ايجاد مي کند، هراس ايجاد مي کند و از جامعه جهاني باج خواهي مي کند تا سياست هاي نامشروع خود در منطقه را پيش ببرد. در واقع، ما انتظار شگفتي نداريم اين جامعه جهاني است که شگفت زده خواهد شد.
اهل البره گفت شما به اسرائيل اشاره مي کنيد ولي در واقع بسياري از کشورهاي عرب نيز هستند که ديدگاهي يکسان دارند؛ اينکه به ايران اعتماد ندارند.
ظريف گفت در نهايت، همسايگان ما در شوراي همکاري خليج فارس در کويت بيانيه اي صادر و از اين توافق استقبال کردند. من از حس واقع نگري آنان و تلاششان براي رسيدگي به حقايق موجود به جاي اضطراب داشتن، استقبال مي کنم. من باور دارم چيزي که شنيديم واکنشي احساسي بود و نتيجه کلي دوستان منطقه اي ما مثبت بود. اين همچنان اسرائيل است که هر کاري که مي تواند انجام مي دهد تا اين فرايند به شکست بخورد و از اجراي آن جلوگيري کند. دوستان ما در منطقه چيزي براي باختن و ترسيدن ندارند. اين توافق فقط به افزايش امنيت ما منجر مي شود.