گاردین با انتشار بخش کوچکی از اطلاعات اسنودن جهان را در شوک بزرگی فرو برد.
انتشار این اسناد بحران بی‌سابقه‌ای را برای آمریکا به وجود آورد و موجب تنش در روابط این کشور با اروپا، آمریکای لاتین و دیگر کشورهای جهان شد. از این اتفاق به عنوان یک رسوایی تاریخی برای نظام آمریکا یاد می‌شود که تبعات آنهمچنان ادامه دارد. پس از این افشاگری بزرگ، فشارها و محدودیت‌های وسیعی از سوی دولت انگلیس بر روزنامه گاردین اعمال شد که در تضاد آشکار با شعارهایی بود که به کرات از سوی دولتمرداناین کشور برای حمایت از آزادی بیان و حقوق بشر سر داده می‌شود:
انتشار این اسناد بحران و رسوایی بی‌سابقه‌ای را برای آمریکا به وجود آورد.
فشار بر گرینوالد نویسنده اولین گزارش افشاگرانه
گلن گرینوالد (Glann Greenwald) مفسر سیاسی، وکیل و مولف آمریکایی است که
درگاردینفعالیت می‌کرد. گرینوالد کسی بود کهبا سفر به هنگ‌کنگ و مصاحبه با
ادوارد اسنودن نخستین گزارش افشاگرانه درباره جاسوسی‌های گسترده آژانس
امنیت ملی آمریکا را در روزنامه گاردین به چاپ رساند. گرینوالد نخستین هدف
دستگاه امنیتی انگلیس برای تحت فشار قرار دادن بود. در اواخر مردادماه سال
جاری پلیس انگلیس دوست نزدیکاو دیوید میراندای برزیلی را بر اساس قانون
مبارزه با تروریسم به‌مدت 9ساعت در لندن بازداشت و بازجویی کرد. براساس
قانون ضد تروریسم که در سال 2000 تصویب شده است؛ دستگاه امنیتی انگلیس
اجازه دارد افراد مظنون به فعالیت‌های تروریستی رابازداشت کرده و از آنها
بازجویی به عمل آورد.
گرینوالد نخستین گزارش افشاگرانه درباره جاسوسی‌های گسترده آژانس امنیت ملی آمریکا را در روزنامه گاردین به چاپ رساند.
دستگیری میراندا در فرودگاه لندن با توسل به قانون مبارزه با تروریسم از سوی فعالان رسانه‌ای نوعی تروریست انگاری روزنامه‌نگاران و خبرنگاران محسوب شد و شدیدا محکوم گردید. به خصوص این که در طی این بازداشت لپ تاپ، تلفن و تمامی وسایل شخصیمیراندا و اسنادی که همراه داشت؛ توقیف شده بود.میراندا قبل از ورود به فرودگاه لندن در برلین با لورا پویتراس، فیلم‌سازی که در تهیه گزارش‌هایی براساس افشاگری اسنودن برای واشنگتن پست و اشپیگل نقش داشت؛ دیدار کرده و اسنادی را برای ادامه افشاگری رد و بدل کرده بود که پس از ردگیری او توسط نیروهای امنیتی انگلیس منجر به دستگیری‌اش شد.
دیوید میراندا با گرینوالد برای افشای اسناد جاسوسی همکاری می‌کرد.
در مقابل گرینوالد که در برزیل زندگی می‌کند؛ با انتقاد شدید از دستگیری دوستش اظهار داشت دولت انگلیس از بازداشت دیوید میراندا پیشیمان خواهد شد و او از این پس بر روی اسنادی درباره جاسوسی‌های دستگاه اطلاعاتی انگلیس کار خواهد کرد. با این حال گرینوالد در شهریورماه سال جاری در اثر فشارهای وارده از سوی نیروهای امنیتی به همکاری خود باگاردین پایان داد و هم اکنون در تلاش است تا رسانه‌ای مستقل تاسیس کرده و به «مقابله با نقض سیستماتیک حریم خصوصی» بپردازد.
آلن راسبریجر سردبیر روزنامه گاردین: آنها ژورنالیسم و تروریسم را مشابه یکدیگر فرض کرده‌اند.
محکومیت انتقام‌جویی دولت انگلیس از روزنامه‌نگاران
آلن راسبریجر سردبیر روزنامه گاردین به خوبی می‌دانست که دستگیری میراندا
آغاز یک دوره فشارهای گسترده بر گاردین است. او در این باره گفت: «آنها
ژورنالیسم و تروریسم را مشابه یکدیگر فرض کرده‌اند و به نظر من، این موضوع
باعث سر و صداها و انتقادهای شدیدی در سراسر جهان می‌شود.» دستگیری میراندا
توجه بین‌المللی به فشار بر گاردین را برانگیخت.دولت برزیل در واکنش به
بازداشت شهروند خود ابراز نگرانی کرد و آن را فاقد توجیه قانونی خواند.
سازمان مدافع حقوق بشر عفو بین الملل نیزاعلام کرد میراندا قربانی انتقام
جویی دولت انگلیس شده و تهدید فرض کردن او علیه این دولت بی اساس است.
جاناتان استیل، از‌نویسندگان روزنامه گاردین نیز در مصاحبه با راشا تودی انتقام‌جویی دولت انگلیس از روزنامه‌نگاران را محکوم کرد و گفت: «دولت انگلیس از نظر قانونی فقط حق دارد افراد مظنون به اعمال تروریستی را بازداشت کند یا در فرودگاه‌ها مورد بازجویی قرار دهد.اما این قانون برای خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای وضع نشده است.درنتیجه نحوه برخورد دولت انگلیس با روزنامه‌نگاران به طور قطع نادرست و غیرقانونی است.
گاردین به‌دلیل افشای همکاری سازمان ارتباطات انگلیس با آمریکا در پروژه‌های بزرگ جاسوسی تحت فشار نهادهای امنیتی قرار گرفته است.
به نظر من، این کار یک انتقام جویی از سوی دولت انگلیس علیه خبرنگاران بود. زیرا خبرنگاران با کنجکاوی خود برنامه‌های جاسوسی انگلیس و آمریکا علیه شهروندان عادی این کشورها و سایر کشورهای جهان راافشا کرده‌اند. دولت تلاش می‌کند خبرنگارانی که با تحقیقات خود ثابت کرده‌اند انگلیس با همکاری آمریکا دست به جاسوسی‌های وسیع زده است را از راه‌های گوناگون به مجازات برساند و آنان را تحت فشار قرار دهد.»
جاناتان استیل: خبرنگاران با تحقیقات خود ثابت کرده‌اند انگلیس با همکاری آمریکا دست به جاسوسی‌های وسیع زده است.
دولت انگلیس برای همراه کردن افکار عمومی مردم این کشور با اقدامات خود و توجیه اعمال فشار بر روزنامه گاردین اسنادی که نزد این روزنامه بود را «اطلاعات مسروقه» می‌نامید. اما این شگرد راه به جایی نبرد و نتوانست از انتقادهای داخلی و خارجی مطرح شده علیه این دولت بکاهد. برای مثال معاون وزیر خارجه روسیه طی اظهار نظری گفت: «اقداماتی که مقامات انگلیس در قبال گاردین مرتکب شده‌اند با لفاظی‌هایی که این کشور درباره تعهد به استانداردهای جهانی حقوق بشر مطرح می‌کند، هیچگونه هماهنگی ندارند.»
اقدامات مقامات انگلیس در قبال گاردین با لفاظی‌های این کشور درباره تعهد به حقوق بشر هماهنگی ندارند.
پاک کردن اطلاعات رایانه‌های روزنامه گاردین
از آنجا که بخشی از افشاگری‌های گاردین، همکاری سازمان ارتباطات دولت
انگلیس با آمریکایی‌ها درشنود و زیرنظر گرفتن فعالیت‌های اینترنتی کاربران
سراسر جهان را نشان می‌داد؛ برخورد شدید سیستم امنیتی و اطلاعاتی این کشور
با این روزنامه دور از انتظار نبود.یک روز پس از دستگیری دیوید میراندا
توسط نیروهای ضدتروریسم پلیس لندن، آلن راسبریجر سردبیر روزنامه
گاردیناعلام کرد؛ دو نفر از ماموران سازمان اطلاعات انگلیس به دفتر این
روزنامه مراجعه کرده و بر امحای حافظه‌های رایانه‌ای حاوی اطلاعات مربوط به
اسناد افشا شده از سوی ادوارد اسنودن نظارت کرده‌اند. به گمان راسبریجر
ترس از دستیابی چینی‌ها و روس‌ها به اسنادموجود در رایانه‌های روزنامه
گاردین سیستم امنیتی انگلیس را وادار به نابودی حافظه کامپیوترهای گاردین
کرده بود.
ترس از دستیابی چینی‌ها و روس‌ها به اسناد موجود در رایانه‌های روزنامه گاردین سیستم امنیتی انگلیس را وادار به نابودی حافظه کامپیوترهای گاردین کرد.
راسبریجر همچنین خبر داد که پیش از امحای حافظه‌ها یک مقام بلند پایه دولتیاز سوی نخست‌وزیر با وی تماس گرفته و خواستار نابودی اسناد اسنودن و یا عودت آنها به دستگاه اطلاعاتی انگلیس شده بوده است. راسبریجر «چهره‌های در سایه» دولت انگلیس را عامل اصلی فشارها بر روزنامه معرفی کرد و گفت که مقامات انگلیسی برای قانع کردن گاردین برای همکاری با دولت و صرفنظر از ادامه افشاگری‌ها جلسات متعددی با آنها برگزار کرده‌اند که نتیجه‌ای در بر نداشته و گاردین همچنان بر مواضع خود درباره مطلع کردن مردم درباره این اسناد پافشاری کرده است. با این وجود حتی پس از نابودی حافظه رایانه‌ها راسبریجر اعلام کرد این ماجرا بر افشاگری‌های گاردین تاثیری نخواهد داشت.
راسبریجر «چهره‌های در سایه» دولت انگلیس را عامل اصلی فشارها بر روزنامه معرفی کرد.
اعتراض رسانه‌های اروپایی
پس از دستگیری میراندا و همچنین تحت فشار قرار دادن گرینوالد و سردبیر
روزنامه گاردین، سردبیرهای چهار روزنامه بزرگ اروپایی نامه‌ای به دیوید
کامرون، نخست وزیر انگلیس، ارسال کرده و ضمن اعتراض به نحوه برخورد دولت
این کشور با روزنامه‌نگاران، آن را نقض آزادی بیان در انگلیس دانسته و
اظهار نگرانی کردند. سردبیران روزنامه‌های«پولتیکن» از دانمارک، «داگنس» از
سوئد، «آفتنپوستن» و «هلسینگتن» از فنلاند که این نامه سرگشاده را امضا
کرده بودند از نقض آزادی بیان به بهانه حفظ امنیت انتقاد کرده وگفتند:
«اگرچه ممکن است در تعریف تعادل مناسب میان این دو موضوع با هم اختلاف نظر
داشته باشیم؛ اما نباید در عزم برای حفاظت از گفتمان آزاد درباره مسایل
بنیادی اختلافی داشته باشیم.»
چهار روزنامه بزرگ اروپایی نحوه برخورد دولت انگلیس با روزنامه‌نگاران را نقض آزادی بیان در انگلیس دانستند.
نگرانی سازمان‌های حقوق بشری
در پی افزایش فشارها علیه روزنامه گاردین، سازمان‌های حقوق بشری کشورهای
مختلف با ارسال نامه سرگشاده‌ای به دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، از
زیر فشار قرار دادن گاردین با هدف جلوگیری از انتشار اسناد جاسوسی آمریکا
ابراز نگرانی کردند. وجود امضای حدود 70 سازمان حقوق بشری و اتحادیه
رسانه‌ای از 40 کشور جهان نشانگر توجه وسیع افکار عمومی جهانبه موضوع اعمال
فشار بر گاردین بود. امضا کنندگان این نامه نحوه واکنش دولت انگلیس به
انتشار اسناد جاسوسی و شنود غیرقانونی را نشانگر به خطر افتادن یکی از
اساسی‌ترین حقوق انسانی، یعنی آزادی بیان، در انگلیس عنوان کرده بودند: «ما
معتقدیم اینگونه اقدامات آشکارا حق آزادی بیان، که بر اساس قوانین
بین‌المللی، قوانین اتحادیه اروپا و قوانین خود انگلیس باید مورد محافظت
قرار بگیرد را نقض می‌کنند.»
دیوید کامرون سختگیری‌های گسترده‌ای برای گاردین تدارک دیده است.
در تهیه و تنظیم این نامه مجموعه‌هایی همچون گروه حقوق بشری فصل19، سازمان لیبرتی، گزارشگران بدون مرز و سازمان حریم خصوصی بین‌المللی شرکت داشته و نقض آزادی بیان به بهانه امنیت را مورد انتقاد قرار داده بودند: «ما معتقدیم بهره‌برداری از موضوع امنیت ملی برای برخوردبا آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها در انگلیس عواقب خطرناکی خواهد داشت و باعث حاکم شدن فضای ترس و خصومت شده وموجب می‌شود کسانی که می‌توانند حقایق تلخ را فاش کرده و صاحبان قدرت را مورد بازخواست قرار دهند؛ دیگر تمایلی برای انجام این کار نداشته باشند. از شما می‌خواهیم به تعهدات بین‌المللی انگلیس درباره دفاع و حفاظت از حق آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها احترام گذاشته و به فشارهای دولت علیه روزنامه گاردین و کسانی که با این روزنامه برای انتشار اسناد جاسوسی‌های آمریکا همکاری کرده‌اند پایان دهید.»
گاردین حقایق تلخ را فاش کرده و صاحبان قدرت را مورد بازخواست قرار داده است.
کامرون و مسئولیت اجتماعی!
در چند ماه گذشته پس از انتقادات وسیع داخلی و خارجی، فشارهای امنیتی بر
روزنامه گاردین تا حدی کاهش یافته بود تا این که دیوید کامرون نخست وزیر
انگلیس در آبان‌ماه سال جاری در یک سخنرانی در مجلس عوام مطبوعات این کشور
را خطاب قرار داده و درباره انتشار اسناد امنیتی و اطلاعاتی به آنها هشدار
داد و آنها را تهدید به برخوردهای قانونی کرد: «در صورت تداوم انتشار اسناد
امنیتی از سوی مطبوعات، عدم انجام اقدامات لازم برای توقف این روندبرای
دولت بسیار سخت خواهد بود.»
کامرون درباره انتشار اسناد امنیتی به مطبوعات هشدار داده و آنها را تهدید به برخوردهای قانونی کرده است.
همچنین کامرون بدون توجه به شنودهای غیر قانونی و جاسوسی‌های وسیع دستگاه امنیتی تحت مدیریتش از زندگی خصوص مردم عادی، از مسئولیت اجتماعی صحبت کرد و گفت: «البته ترجیج می‌دهیم که ابتدا از مطبوعات بخواهیم در این زمینه بر اساس مسئولیت اجتماعی خود عمل کنند!! در غیر این صورت دولت می‌تواند از طریق دادگاه اقدام کرده و برای توقف انتشار اسناد امنیتی فاش شده حکم قانونی دریافت کند.»
سران سازمان‌های جاسوسی انگلیس افشای اسناد جاسوسی را هدیه به تروریست‌ها می‌نامند.
فراخوانی سردبیر گاردین به مجلس عوام انگلیس
پس از سخنرانی کامرون در مجلس عوام و تهدید مطبوعات، در تازه‌ترین مورد از
فشارها بر روزنامه گاردین، سردبیر این روزنامه آلن راسبریجر،برای ارایه
توضیح درباره انتشار اسناد محرمانه شنود و جاسوسی سازمان‌های امنیتی آمریکا
و انگلیس، به کمیته امور داخلی مجلس عوام فراخوانده شده است. علاوه بر
سخنرانی کامرون در مجلس عوام، حضور سران سازمان‌های جاسوسی انگلیس در جلسه
کمیته امور اطلاعاتی و امنیتی پارلمان انگلیس و انتقاداز روزنامه گاردین
به خاطر انتشار اسناد محرمانه نیز در فراخوانی راسبرینجر به مجلس موثر بوده
است. آنها افشای این اسناد راموجب خوشحالی تروریست‌ها و ضربه زننده به
سازمان‌های امنیتی عنوان کرده‌اند اما درباره غیرقانونی بودن این اقدامات و
نقض حریم خصوصی مردم عادی توضیحی ارایه نداده‌اند.
راسبریجر برای ارائه توضیح درباره انتشار اسناد محرمانه شنود و جاسوسی به کمیته امور داخلی مجلس عوام فراخوانده شده است.