يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید نباید قومی قوم دیگر را ریشخند کند شاید آنها از اینها بهتر باشند و نباید زنانی زنان [دیگر] را [ریشخند کنند ] شاید آنها از اینها بهتر باشند و از یکدیگر عیب مگیرید و به همدیگر لقبهای زشت مدهید چه ناپسندیده است نام زشت پس از ایمان و هر که توبه نکرد آنان خود ستمکارند
می شنویم که آن نیکخواه مطلق چه نصیحتهای شاهانه ای کرده است تا شکوه خطاب «ای اهل ایمان» بر جای ماند و عادات و فضایلِ نامحمود اهل ایمان را که دلداده خیر و جمال حقیقتند از «مقام محمود» و تخت سلیمانی به زیر نیندازد.
از این اوصاف نامحمود و ناپسند یکی آن است که مردمان عادت کرده اند یکدیگر را مسخره کنند. چه فردی، فردی را و چه قومی، قومی را و عموماً چنان است که عیبهای خود نمی بینند و نقصانهای دیگران می بینند و به طور ناخودآگاه برای پنهان کردن عیبهای خود به بیان نقصان دیگران می پردازند.
بنابراین فرمان این است که هیچ گاه از یکدیگر به تمسخر و تحقیر یاد نکنید ای بسا که آن دیگری بسی بهتر از شما باشد.
به گفتۀ شکسپیر:
در بدترینِ ما آنقدر خوبی هست
و در بهترینِ ما آنقدر بدی هست
که هیچ یک از ما را نشاید که عیب دیگری گوید.
مسخره کردن از هر ناسزا و دشنامی بدتر است. زیرا در دشنام، شخص تنها به صفتی یاد می شود که نامطلوب است اما در تمسخر تمام هستی او دستخوش بازیچه می شود.
فرمان دیگر اینکه از یکدیگر عیب جویی نکنید. پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«طوبی لِمَن شَغَلَه عَیبَه عَن عیوب الناس»
خوشا به حال کسی که عیب هایش خودش او را از پرداختن به عیوب دیگران باز دارد.
حرص نابیناست بیند مو به مو عیب خلقان و بگوید رو به رو
عیب خود یک ذره چشم کور او می نبیند گرچه هست او عیب جو
مثنوی
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید