به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران تبریز،مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربایجان شرقی گفت: ثبت جهاني، از سه سال گذشته تا كنون بازار تبريز را به قلب گردشگري آذربايجان شرقي براي جهانيان تبديل كرده است.
وي با بيان اينكه تعهدات پلان مديريتي بازار تبريز به خوبي اجرا شده است، يادآور شد: اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری آذربایجان شرقی از پيش از ثبت جهاني بازار تا كنون تمام توان خود را به کار گرفته تا ضمن حفظ اصالت و شکل اصلی مجموعه بنا، با استحکام بخشی موجب طول عمر و حفاظت بازارتاریخی تبریز از خطرات طبیعی شود.
محمدي تشریح كرد: بازار تبريز در تمامی جهات همچون معماری سنتی، گستردگی و وسعت، قدمت، تنوع کاری و عناصر داخلی آن مجموعه اي بي نظير است كه با ثبت جهاني فرصت كافي براي شناسانده شدن به دنيا برايش فراهم شده است.
10 مرداد ماه سالروز ثبت بازار تاريخي تبريز در حافظه ميراث جهاني يونسكو است. شهر بزرگ تبریز با برخورداري از ده ها عنوان و بنا و چهره شاخصش نامور است اما بازار يكي از آن مجموعه هايي است كه با زيبايي و وسعت بي نظيرش شهرتي ويژه به اين شهر بخشيده است. سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه ها و وجود چندین مدرسه و مسجد به مجموعه بازار تاريخي تبريز اهمیت و امتیازی خاص دادهاند. از تاریخ بنای اولیه مجموعه بازار تبریز اطلاع دقیقی در دست نیست اما اکثر مورخین، جغرافی نویسان و جهانگردان اسلامی و خارجی همچون مقدسی، یاقوت، مارکوپولو، ابن بطوطه، حمدالله مستوفی، کلاویخو، جان کارت رایت انگلیسی، شاردن، جملی کارری جهانگرد ایتالیایی و دهها سیاح و مورخ دیگر که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده اند، اسناد مهم و مدارک ارزنده ای را درباره بازار و وضع بازرگانی تبریز ارائه داده اند. وجود مدارس و مساجد تاریخی مهم و معروفی چون مسجد جامع، مسجد حاج صفر علی، مدرسه طالبیه و مدرسه صادقیه در این بازار نیز گواهی بر پیشینه تاریخی این مجموعه است. بازار کنونی تبریز مربوط به اواخر دوره زندیه (یعنی بعد از زلزله ای که در سال 1193 هجری قمری روی داد) و عصر قاجار است. در زمان عباس میرزا که تبریز ولیعهد نشین و دارالسلطنه کشور شد، سراها، تیمچه ها و بازارهای عالی تازهای احداث شد و از هر سوی کشور، بازرگانان با کالاهای مختلف به سوی تبریز روی آوردند.
بافت اصلی بازار تبریز از دو راسته سر پوشیده شمالی- جنوبی و شرقی- غربی تشکیل شده است. راسته های اصلی توسط راسته های فرعی به هم متصل شده اند و در فضاهای بین آنها سراها و تیمچه ها بنا شده است. مهمترین ورودی بازار تبریز در حال حاضر در منتهی الیه شمالی خیابان فردوسی قرار دارد. بازار تبریز با مساحتی معادل یک کیلومتر مربع، بزرگترین اثر ثبتی کشور و وسیعترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته جهان به شمار می رود.
بازار تبریز با طاقها و گنبدهای بلند آجری شامل بازار امیر، بازار کفاشان، راسته بازار، یمنی دوز بازار، بازار سراجان، راسته کهنه، بازارچه صفی، بازار حاج سید حسین، بازار میرابوالحسن، بازار حرمخانه، بازارچه شتربان، بازار صادقیه، بازار کلاهدوزان، قیزبستی بازار و چند بازار دیگر است. در این مجموعه تیمچه ها، سراها و چهار سوهائی وجود دارد که حجرات و مغازه های آنها مرکز عمده فروش اجناس گوناگون داخلی و خارجی است.
سراها و تیمچه های معروف دیگر تبریز عبارتند از: تمیچه و سرای شیخ کاظم، تیمچه حاج صفر علی، تیمچه و دالان میرزا شفیع، تیمچه ملک، تیمچه میرزا رحیم، تیمچه میرزا جلیل، تیمچه حاج شیخ، تیمچه و سرای حاج محمد قلی، تیمچه ها و سرای دو دری، سراهای کوچک و بزرگ شاهزاده، تیمچه شعربافان، سرای میراسماعیل، تیمچه قند فروشان، سرای گرجیلر، سرای درب عباسی، سرای میرزا مهدی، سرای صاحبدیوان، دالان خان، دالان خونی و دهها سرا و تیمچه دیگر.
تیمچه مظفریه یکی از زیباترین بخش های بازار است که حاج شیخ جعفر قزوینی تاجر سرشناس دوره ناصرالدین شاه آن را در سال 1305 ﻫ.ق ساخته و به مناسبت حضور مظفرالدین میرزا، ولیعهد وقت در این تیمچه، به نام «مظفریه» نامگذاری کرده است.
تیمچه امیر نيز یکی از شاهکارهای جالب معماری و باشکوهترین تیمچه مجموعه بازار تبریز به حساب می آید. بنای تیمچه را به میرزا محمد خان امیر نظام زنگنه نسبت می دهند که در زمان نایب السلطنه عباس میرزا (ولیعهد فتحعلیشاه) به مقام امیر نظامی رسیده است. این بنا در مجاورت میدان شهدا و اول بازار تبریز قرار دارد و دارای طرحی هشت ضلعی با حجرات دو طبقه است. بر فراز این تیمچه بزرگترین گنبد آجری موجود در بازار استوار شده که دارای پا طاق های مقرنس و کاربندی های زیبایی است. سرای امیر نیز در جنب این تیمچه واقع شده و دارای فضایی وسیع و درختکاری شده و حجرات متعدد است.
بانی سرای میرزا مهدی، حاج میرزا مهدی قاضی است که در سال 1241 ﻫ.. ق در گذشته و در کنار مسجد مقبره دفن شده و این مسجد و بازار مقابل آن به اعتبار دفن ایشان در این مکان، به مسجد و بازار مقبره شهرت یافته است.
سال گذشته همزمان با دومين سالگرد ثبت جهاني بازار تبريز از يادمان ثبت جهاني آن رونمايي و در ديوار ضلع شرقي مسجد جامع بازار نصب شد.
اين بناي تاريخي با شكوه و ممتاز در سومين سالروز جهاني شدنش و با حافظه صدها سال زيستن در قلب اقتصادي، فرهنگي و تجاري مردم يك شهر و منطقه همچنان پابرجا ايستاده و به روزهاي خوش تري مي انديشد كه با حضور مردمان نقاط مختلف اين كره خاكي برايش رقم خواهد خورد./س