شرح دعاي روز دهم ماه مبارک رمضان

به گزارش گروه فرهنگي باشگاه خبرنگاران؛

«اللهمّ اجْعلنی فیهِ من المُتوكّلین علیكَ واجْعلنی فیهِ من الفائِزینَ لَدَیْكَ واجْعلنی فیهِ من المُقَرّبینَ الیكَ بإحْسانِكَ یاغایَةَ الطّالِبین »
«خدايا مرا در اين روز از آنان که (در تمام امور) بر تو توکل مي کنند و نزد تو فوز و سعادت مي يابند و از مقربان درگاه تو مي باشند قرار ده به حق لطف و احسانت اي نهايت خواسته درخواست کنندگان.»
 
شرح دعا (1)«اللهمّ اجْعلنی فیهِ من المُتوكّلین علیكَ »
«خدايا مرا در اين روز از کساني قرار ده که (در تمام امور) به تو توکل مي کنند.»
 
 ارزش توکل به خداوند

همانطور که مي دانيم تمام امور دنيا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار مي کند:
«ان الامر کله لله»(1)
«به درستي که تمام امور به فرمان خداوند است»

و تمام کليدهاي غيب نزد اوست :
«و عنده مفاتح الغيب لا يعلمها الاهو»(2)
«و کليد خزائن غيب نزد خداوند است (که) کسي جز خدا بر آن آگاه نمي باشد.»

 و هر گاه اراده الهي اقتضا کند که امري صورت پذيرد، بدون هيچ درنگي صورت خواهد گرفت:
«اذا قضي امرا فانما يقول له کن فيکون»(3)
«هنگامي که (خداوند) اراده امري را کند به محض آنکه بگويد موجود باش، پس موجود خواهد شد.»

و همه عالم فرمانبردار ذات اقدس اويند:
 «بل له ما في السموات و الارض کل له قانتون»(4)
«بلکه هرچه در زمين و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمانبردار اويند.»

پس با توجه به اين آيات در مي يابيم که انسان در هر کاري که مي خواهد انجام دهد ،بايد به خداي (قادر و متعال) که خالق و آفريدگار اوست توکل کند، چرا که با این عمل سعادت خود را تضمین نموده و از خطرات و گرفتاریهای پیش رویش که خود از آنها آگاه نمی باشد ،مصون و محفوظ می ماند ،چنانچه امير مومنان حضرت علي عليه السلام فرموند:  
«من توکل عليه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه»(5)

«هر کس بر او توکل کند او را کفايت نمايد و هر کس از او بخواهد مي پردازد و هر کس براي خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گويد پاداش نيکو دهد.»
 
و در جای دیگر نیز می فرمایند :
«الْحمْدُ لله الّذي علا بحوْله ودنا بطوْله مانح كُلّ غنيمةٍ وفضْلٍ، وكاشف كُلّ عظيمةٍ وأزْلٍ أحْمدُهُ على عواطف كرمه، وسوابغ ـ نعمه وأُومنُ به أوّلاً بادياً وأسْتهْديه قريباً هادياً، وأسْتعينُهُ قاهراً قادراً، وأتوكّلُ عليْه كافياً ناصراً.»(6)

«ستایش خداوندی را سزاست که با قدرت والا و برتر و با عطا و بخشش نعمتها به پدیده ها نزدیک است ،اوست بخشنده تمام نعمتها ،و دفع کننده تمام بلاها و گرفتاری ها ،او را می ستایم در برابر مهربانیها و نعمتهای فراگیرش ،به او ایمان می آورم چون مبدأ هستی و آغاز کننده خلقت آشکار است.

از او هدایت می طلبم چون راهنمای نزدیک است و از او یاری می طلبم که توانا و پیروز است ،و به او توکل می کنم چون تنها یاور و کفایت کننده است.»

 و خداوند (عزوجل) نيز در قرآن مي فرمايد:
فاذا عزمت فتوکل علي الله ان الله يحب المتوکلين»(7)
«پس هنگامي که اراده نمودي (که کاري را انجام دهي) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد.»

 لذا در این روزاز خداوند مي خواهيم که ما را از توکل کنندگان واقعي به ذات اقدس قرار دهد.
شرح دعا (2)« واجْعلنی فیهِ من الفائِزینَ لَدَیْكَ »
«و مرا در اين روز از کساني که سعادت مي يابند قرار ده.»

« فائزين »چه کساني هستند؟

    فائز به معناي سعادتمند است که به کسي گويند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است .چنانچه در قرآن مي فرمايد:
 «قل اني اخاف ان عصيت ربي عذاب يوم عظيم»(8)
«بگو که از عذاب روز عظيم (يعني قيامت) مي ترسم که معصيت پروردگارم را انجام دهم.»

 و در آيه بعد مي فرمايد:
«من يصرف عنه يومئذ فقد رحمه و ذلک الفوز المبين»(9)
«کسي که از عذاب روز قيامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود پس به تحقيق به رحمت الهي وارد شده است که اين سعادتمندي آشکار است.»

 و آنان که از معصيت پروردگار خويش اجتناب مي کنند، يقينا خداوند از آنان راضي است که اين رضايت سرچشمه از رضايت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است به طوري که خداوند در قرآن مي فرمايد:
 «رضي الله عنهم و رضواعنه ذلک الفوز العظيم»(10)

«خداوند از ايشان راضي است و آنان از خداوند راضيند که اين رستگاري و سعادتمندي بزرگ است.»
که این فوز عظیم تنها مخصوص کسانی است که تقوای الهی را پیشه نموده و فقط مجری امر پروردگار عالمیان هستند که آنان به پرهیزگاران معروفند. به طوری که حضرت عللی علیه السلام در شأن یکی از آنان می فرماید :

فَمِنْ عَلاَمَةِ أَحَدِهِمْ أَنَّكَ تَرَى لَهُ قُوَّةً فِي دِينٍ وَ حَزْماً فِي لِينٍ وَ إِيمَاناً فِي يَقِينٍ وَ حِرْصاً فِي عِلْمٍ وَ عِلْماً ي

حِلْمٍ وَ قَصْداً فِي غِنًى وَ خُشُوعاً فِي عِبَادَةٍ وَ تَجَمُّلاً فِي فَاقَةٍ وَ صَبْراً فِي شِدَّةٍ وَ طَلَباً فِي حَلاَلٍ وَ نَشَاطاً

فِي هُدًى وَحَرُّجاً عَنْ طَمَعٍ يَعْمَلُ اَلْأَعْمَالَ اَلصَّالِحَةَ وَ هُوَ عَلَى وَجَلٍ يُمْسِي وَ هَمُّهُ اَلشُّكْرُ وَ يُصْبِحُ وَ هَمُّهُ

اَلذِّكْرُ يَبِيتُ حَذِراً وَ يُصْبِحُ فَرِحاً حَذِراً لِمَا حُذِّرَ مِنَ اَلْغَفْلَةِ وَ فَرِحاً بِمَا أَصَابَ مِنَ اَلْفَضْلِ وَ اَلرَّحْمَةِ إِنِ

اِسْتَصْعَبَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فِيمَا تَكْرَهُ لَمْ يُعْطِهَا سُؤْلَهَا فِيمَا تُحِبُّ قُرَّةُ عَيْنِهِ فِيمَا لاَ يَزُولُ وَ زَهَادَتُهُ فِيمَا لاَ

يَبْقَى يَمْزُجُ اَلْحِلْمَ بِالْعِلْمِ وَ اَلْقَوْلَ بِالْعَمَلِ تَرَاهُ قَرِيباً أَمَلُهُ قَلِيلاً زَلَلُهُ خَاشِعاً قَلْبُهُ قَانِعَةً نَفْسُهُ مَنْزُوراً أَكْلُهُ

سَهْلاً أَمْرُهُ حَرِيزاً دِينُهُ مَيِّتَةً شَهْوَتُهُ مَكْظُوماً غَيْظُهُ اَلْخَيْرُ مِنْهُ مَأْمُولٌ وَ اَلشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ إِنْ كَانَ فِي

اَلْغَافِلِينَ كُتِبَ فِي اَلذَّاكِرِينَ وَ إِنْ كَانَ فِي اَلذَّاكِرِينَ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ اَلْغَافِلِينَ يَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ يُعْطِي مَنْ

حَرَمَهُ وَ يَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ بَعِيداً فُحْشُهُ لَيِّناً قَوْلُهُ غَائِباً مُنْكَرُهُ حَاضِراً مَعْرُوفُهُ مُقْبِلاً خَيْرُهُ مُدْبِراً شَرُّهُ فِي

اَلزَّلاَزِلِ وَقُورٌ وَ فِي اَلْمَكَارِهِ صَبُورٌ وَ فِي اَلرَّخَاءِ شَكُورٌ لاَ يَحِيفُ عَلَى مَنْ يُبْغِضُ وَ لاَ يَأْثَمُ فِيمَنْ يُحِبُّ يَعْتَرِفُ

بِالْحَقِّ قَبْلَ أَنْ يُشْهَدَ عَلَيْهِ لاَ يُضِيعُ مَا اُسْتُحْفِظَ وَ لاَ يَنْسَى مَا ذُكِّرَ وَ لاَ يُنَابِزُ بِالْأَلْقَابِ وَ لاَ يُضَارُّ بِالْجَارِ وَ لاَ

يَشْمَتُ بِالْمَصَائِبِ وَ لاَ يَدْخُلُ فِي اَلْبَاطِلِ وَ لاَ يَخْرُجُ مِنَ اَلْحَقِّ انْ صَمَتَ لَمْ يَغُمَّهُ صَمْتُهُ وَ إِنْ ضَحِكَ لَمْ يَعْلُ

صَوْتُهُ وَ إِنْ بُغِيَ عَلَيْهِ صَبَرَ حَتَّى يَكُونَ اَللَّهُ هُوَ اَلَّذِي يَنْتَقِمُ لَهُ نَفْسُهُ مِنْهُ فِي عَنَاءٍ وَ اَلنَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ

أَتْعَبَ نَفْسَهُ لِآخِرَتِهِ وَ أَرَاحَ اَلنَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ بُعْدُهُ عَمَّنْ تَبَاعَدَ عَنْهُ زُهْدٌ وَ نَزَاهَةٌ وَ دُنُوُّهُ مِمَّنْ دَنَا مِنْهُ لِينٌ وَ

رَحْمَةٌ لَيْسَ تَبَاعُدُهُ بِكِبْرٍ وَ عَظَمَةٍ وَ لاَ دُنُوُّهُ بِمَكْرٍ وَ خَدِيعَةٍ .»(11)

«و از نشانه های یکی از پرهیزگاران این است که او را اینگونه می بینی: در دینداری نیرو مند ،نرمخو و دور اندیش است،دارای ایمانی پر از یقین ،حریص در کسب دانش،با داشتن علم بردبار،در توانگری میانه رو ،در عبادت فروتن،در تهیدستی آراسته، در سختی ها بردبار، در جستجوی کسب حلال، در راه هدایت شادمان و پرهیز کننده از طمع ورزی می باشد.

اعمال نیکو انجام می دهد و ترسان است، روز را به شب می رساند با سپاسگذاری، و شب را به روز می آورد با یاد خدا شب می خوابد، اما ترسان، برمی خیزد شادمان ترس برای اینکه دچار غفلت نشود، و شادمانی برای فضل و رحمتی که به او رسیده است. اگر نفس او در آنچه دشوار است، فرمان نبرد، از آنچه دوست دارد محرومش می کند. روشنی چشم پرهیزکار در چیزی قرار دارد که جاودانه است، و آن را ترک می کند که پایدار نیست، بردباری را با علم، و سخن را با عمل، در می آمیزد.

پرهیزکارا را می بینی که آرزویش نزدیک، لغزش هایش اندک، قلبش فروتن، نفسش قانع، خوراکش کم، کارش آسان، دینش حفظ شده، شهوتش در حرام مرده و خشمش فرو خورده است. مردم به خیرش امیدوار، و از ازارش در امانند.

اگر در جمع بی خبران باشد، نامش در گروه یادآوران خدا ثبت می گردد، و اگر در یادآوران باشد، نامش در گروه بی خبران نوشته نمی شود. ستمکار خود را عفو می کند، و به آن که محرومش ساخته می بخشد، و با آن کس که با او بریده می پیوندد، از سخن زشت دور، و گفتارش نرم، بدی های او پنهان، و کار نیکش آشکار است. نیکی های او به همه رسیده، آزار او به کسی نمی رسد. در سختی ها آرام، و در ناگواری ها بردبار و در خوشی ها سپاس گزار است. به دشمن ستم نکند و به خاطر کسی که دوست دارد، به گناه آلوده نشود.

پیش از آنکه بر ضد او گواهی دهند، به حق اعتراف می کند و آنچه را به او سپرده اند، ضایع نمی سازد و آنچه را به او تذکر دادند، فراموش نمی کند.

 مردم را با لقب های زشت نمی خواند، همسایگان را آزار نمی رساند، در مصیبت های دیگران شاد نمی شود و در کار ناروا دخالت نمی کند، و از محدوده حق خارج نمی شود. اگر خاموش است، سکوت او اندوهگینش نمی کند، و اگر بخندد، آواز خنده او بلند نمی شود، و اگر به او ستمی روا دارند، صبر می کند، تا خدا انتقام او را بگیرد. 

نفس او از دستش در زحمت، ولی مردم در آسایشند.برای روز قیامت خود را به زحمت می افکند، ولی مردم را به رفاه و آسایش می رساند. دوری او از برخی مردم، از روی زهد و پارسایی، و نزدیک شدنش با بعضی دیگر، از روی مهربانی و نرمی است. دوری او از تکبر و خود پسندی، و نزدیکی او از روی حیله و نیرنگ نیست.»

پس با توجه به فرموده امیر المومنان حضرت علی علیه السلام در می یابیم که لازمه رسیدن به این خواسته بزرگ (یعنی درجه فائزین)،این است که بتوانیم این صفاتی را که آن حضرت در سخنان ارزشمند خویش بیان نمودند ،در جسم و روح خویش نهادینه نماییم ،لذا در اینروز از خداوند می خواهیم که ما را از کسانی قرار دهد که به درجه فائزین دست یافته اند.

شرح دعا (3)«واجعلني فيه من المقربين اليک باحسانک يا غايه الطالبين»
«و مرا در اين روز از کساني قرار ده که مقرب درگاه تواند به لطفت اي نهايت خواسته درخواست کنندگان.»

«تقوا موجب تقرب به ذات اقدس الهي»

همیشه کساني که در پيشگاه خداوند مقربترو آبرودارترندکه تقواي الهي را پيشه کنند. چرا که خداوند در قرآن مي فرمايد:
«ان اکرمکم عند الله اتقکم»(12)
«به درستي که گرامي ترين شما نزد پروردگار تقوا پيشه ترين شماست.»

 و اگر به واژه رسول "اکرم” صلي الله عليه و آله توجه کنيم و آيه:
 «ولکم في رسول الله اسوه حسنه لمن کانوا یرجوا الله و الیوم الاخر و ذکر الله کثیرا»(13)
« رسول خدا براي شما الگويي نيکو است ،برای هر که به خدا و روز رستاخیز امید دارد.»

را در نظر بگيريم، مي توانيم دريابيم که کساني که مي خواهند نزد خداوند آبرويي پيدا کرده و مقرب درگاه او گردند با توجه به آيه :
«يا ايها الذين امنوا تقوالله و ابتغواليه الوسيله»(14)

«اي کساني که ايمان آورده ايد تقواي الهي را پيشه کنيد و براي (رسيدن به خداوند) و آمدن به سوي او وسيله اي بيابيد.»

 بايد به آيه :
«یا ایها الذین آمنوا اطيعوالله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم»(15)
ای کسانی که ایمان آورده ایدخداوند و رسولش و برگزيدگان از ايشان (يعني اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام) را اطاعت نماييد.»

 عمل نموده تا بتوانند جزء کساني قرار گيرند که مقرب درگاه الهي هستند. لذا در این روز از خداوند به حق لطف و احسانش درخواست می نماییم تا ما را جزء کساني قرار دهد که مقرب درگاه اويند.

نکته ها
1-انسان در هر کاري که مي خواهد انجام دهد ،بايد به خداي (قادر و متعال) که خالق و آفريدگار اوست توکل کند.
2- انسان با توکل بر خداوندسعادت خود را تضمین نموده و از خطرات و گرفتاریهای پیش رویش که خود از آنها آگاه نمی باشد ،مصون و محفوظ می ماند.
3- فائز به معناي سعادتمند است که به کسي گويند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است .
4- همیشه کساني که در پيشگاه خداوند مقربترو آبرودارترندکه تقواي الهي را پيشه کنند.
 
   پي نوشتها:
1-آل عمران/154
2-  انعام/59
 3- بقره/ 117
4-بقره/116
5- نهج البلاغه، خطبه 90،ص152.
6- نهج البلاغه، خطبه 83،ص130.
7-آل عمران/159.
8- انعام / 15
9- انعام/ 16
10- مائده / 119
11- نهج البلاغه، خطبه 193،صص404و406
12-حجرات/13
13-احزاب/21.
14- مائده/ 35
15- نساء / 59
استفاده ازاین مطلب باذکرمنبع ونام نویسنده بلامانع است.