امروز در تاریخ؛
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 3 مرداد 1392 خورشیدی برابر با 16 رمضان 1434 هجری و 25 جولای 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
تصویب قانون کاپیتولاسیون (1343 ش)
در تاریخ ایران، حق قضاوت کنسولی یا کاپیتولاسیون چند بار به بیگانگان اعطا شده است. شاه سلطان حسین صفوی و فتحعلی‌شاه (پس از شکست در جنگ ترکمانچای)، از این امتیاز برای حفظ تاج و تخت خود استفاده نمودند تا از اشغال پایتخت توسط بیگانگان جلوگیری کنند. اما باید گفت مفتضحانه‌ترین تصویب لایحه کاپیتولاسیون در زمان محمدرضاشاه رخ داد که در مجلس و آن‌هم در زمانی اعطا می‌گردید که اکثر مردم بیدار شده بودند. سردمداران مملکت در ازای دریافت دویست میلیون دلار وام مرتکب چنین خیانتی شدند. پس از بازگشت شاه از امریکا، لایحه کاپیتولاسیون در مجلس سنا طرح گردید.
در سوم مردادماه ۱۳۴۳ش مجلس سنا جلسه فوق‌العاده‌ای تشکیل داد تا به بررسی لایحه‌ای چندفوریتی بپردازد. این جلسه از صبح تا نیمه‌شب ادامه داشت و سرانجام در نیمه‌شب، لایحه کاپیتولاسیون مطرح گردید. پس از این، لایحه در تاریخ بیست و یکم مهرماه ۱۳۴۳ش در مجلس شورای ملی نیز مطرح شد و در غیاب رئیس مجلس و ۲۵ تن از نمایندگان، به تصویب رسید. لایحه مزبور با هفتاد و چهار رأی موافق و شصت و یک رأی مخالف تصویب گردید. لایحه کاپیتولاسیون سرانجام سه ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با تصویب شورای انقلاب و دولت موقت، لغو گردید.
واگذاری امتیاز بهره برداری از معادن ایران به رویتر انگلیسی در زمان ناصرالدین شاه (1251 ش)
یکی از مشهورترین امتیازاتی که در زمان ناصرالدین شاه قاجار و با اصرار میرزا حسین خان سپهسالار، صدر اعظم وقت به بیگانگان داده شد، امتیاز رویتر بود. این امتیاز بین دولت ایران و یک فرد انگلیسی به نام بارون جولیوس رویتر که یک یهودی بود در 24 ماده به امضا رسید. به موجب این قرارداد، امتیاز انحصاری ایجاد راه آهن و استخراج معادن ایران از قبیل ذغال سنگ، آهن، مس، سرب، نفت و به طور کلی هر معدن دیگری را که قابل بهره برداری برای کمپانی باشد به مدت هفتاد سال به رویتر انگلیسی واگذار شد.
در این قرارداد خفت بار، رویتر حق داشت به هر اسم و با هر شرایطی که لازم بداند، یک یا چند شرکت جهت انجام امور امتیاز نامه تشکیل دهد؛ اراضی مورد نیاز خود را به طور رایگان دریافت دارد؛ مصالح مورد استفاده‌اش را به طور مجانی تحویل گیرد و از پرداخت تمام حقوق و عوارض گمرکی معاف باشد. این قرارداد به علت تخلف در اجرای مفاد آن در زمان تعیین شده و همچنین دخالت روسیه، هرگز به مرحله اجرا نرسید ولی بدنامی آن برای میرزا حسین‌خان مشیرالدوله، معروف به سپهسالار، صدر اعظم ناصرالدین شاه ماند. البته دولت ایران بعدها، قرارداد دیگری به عنوان غرامت، با پسر رویتر منعقد کرد و از قِبَلِ آن، بانک شاهنشاهی و بانک صنایع و معادن ایران توسط وی تاسیس شد.
شهادت حجت الاسلام «سید حسن بهشتی نژاد» نماینده مردم اصفهان (1360 ش)
حجت‌الاسلام سید حسن بهشتی‌نژاد در سال 1332 ش در اصفهان به دنیا آمد و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی برای فراگیری علوم اسلامی راهی قم شد. وی در قم از محضر استادانی همچون حضرات آیات: حسین نوری همدانی، محمد فاضل لنکرانی، یوسف صانعی و مرتضی حائری یزدی استفاده برد و سطوح عالی حوزه را طی کرد. این شهید گرانقدر، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تبلیغ و تدریس در نهادهای انقلابی همچون جهاد سازندگی و سپاه مشغول شد و در نهایت از طرف مردم اصفهان به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب گردید. شهید بهشتی‌نژاد سرانجام در سوم مرداد ماه سال 1360 ش برابر با روز شهادت امام علی (ع)، در 21 رمضان سال 1400 ق توسط تروریست‌های گروهک منافقین در خانه‌اش ترور شد و به شهادت رسید.
درگذشت دکتر حمید عنایت، نویسنده و مترجم توانای ایرانی (1361 ش)
دکتر حمید عنایت استاد علوم سیاسی و مترجم حوزه فلسفه سیاسی متولد ۱۳۱۱ش در تهران می‌باشد. وی مدرک دکترای تخصصی را از مدرسه مطالعات شرق و آفریقای دانشگاه لندن دریافت می‌دارد. دکتر عنایت در ۱۳۵۱ش (۱۹۷۲م) جایزه تحقیقاتی دانشگاه تهران را از آن خود کرد و در سال بعد ۱۳۵۲ش (۱۹۷۳م) بورس کالج سنت‌آنتونی دانشگاه آکسفورد را گرفت و در همان سال در دانشگاه تهران به سمت دانشیاری ارتقا یافت.
دکتر عنایت در مدت عمر کوتاه خود کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی در زمینه فلسفه و اندیشه سیاسی تألیف و ترجمه کرد. از این استاد فرزانه آثار ارزشمندی چون «اندیشه سیاسی در اسلام معاصر»، «تاریخ اندیشه‌ها و نهادهای سیاسی در ایران و اسلام»، «فلسفه سیاسی غرب، از هراکلیت تا هابز»، «اسلام و سوسیالیسم در مصر»، «شش گفتار درباره دین و جامعه»، «جهان از خود بیگانه»، «کتاب‌شناسی مآخذ علوم سیاسی به زبان فارسی» و «افکار سیاسی غرب، از فتح مصر به‌وسیله ناپلئون تا جنگ جهانی دوم» باقی‌مانده است.
آغاز قیمومیت انگلستان بر کشور اسلامی فلسطین (1921 م)
با
پایان جنگ جهانی اول در سال 1918 م و فروپاشی امپراتوری عثمانی، بر طبق
معاهده سایکس - پیکو، متصرفات این امپراتوری بین فرانسه و انگلیس تقسیم شد و
سرزمین فلسطین نیز تحت قیمومیت انگلستان قرار گرفت. بدین ترتیب از 25
ژوئیه 1925 م و با آغاز قیمومیت فلسطین دولت‌مردان انگلستان نسبت به تشکیل
دولت صهیونیستی در این منطقه اظهار تمایل کرده و پس از مدتی زمینه انتقال
گسترده یهودیان را از نقاط مختلف جهان به سرزمین فلسطین آغاز نمودند.
این
وضعیت تا اندک زمانی پس از جنگ جهانی دوم، ادامه داشت و بالاخره به اعلام
موجودیت رژیم غاصب صهیونیستی در 14 ماه مه 1948 انجامید.
درگذشت دانشمند و مورخ بزرگ اسلامی «ابوالعباس مِقْریزی» در مصر (845 ق)
ابوالعباس احمد بن علی بن عبدالقادر بعلبکی مصری ملقب به تقی الدین و مشهور به مِقریزی از مشاهیر مورخین عرب در سال 766 ق در قاهره به دنیا آمد. او در آغاز حنفی مذهب بود و در آخر به شافعی گرایید. مِقریزی چندی قضاوت در قاهره را به عهده داشت و پس از اقامتی ده ساله در دمشق به قاهره بازگشت و انزوا گزید. وی عزت را در عُزلت می‌دید و بدون ضرورت با کسی تردد و مراوده نمی‌کرد. آوازهٔ مقریزی، عالم‌گیر و ضرب المثل بود. مِقریزی آثار بسیاری دارد که به دویست مجلد می‌رسد. تاریخ مصر، مشاهیر مصر، دُرَرُالعُقودُ الفریده و المواعظ از آن جمله‌اند. مقریزی در 79 سالگی در مصر وفات یافت و در قاهره مدفون شد.
ارتحال عالم فرزانه «شیخ محمدرضا مظفر» اندیشمند بزرگ و اصلاح‌گر مسلمان (1383 ق)
آیت اللَّه شیخ محمدرضا مظفر در شعبان 1322 ق در نجف زاده شد. پس از فراگیری مقدمات و سطوح، در حلقهٔ درس میرزای نایینی، آقاضیاء عراقی، سیدعلی قاضی طباطبایی و... حاضر گشت و پس از سالیانی به اجتهاد دست یافت. برنامه‌ها و فعالیت‌های اصلاحی آیت اللَّه مظفر، نام او را در زمرهٔ یکی از احیاگران عصر حاضر در تاریخ کهن حوزهٔ نجف جاودان ساخت. تأسیس جمعیت مُنَتدی النَّشر، دانشکدهٔ مُنتَدی، مدارس مُنتَدی و تدوین کتاب‌های درسی از جملهٔ این فعالیت‌ها می‌باشد. همچنین آیت‌اللَّه مظفر، استادی متبحر و نویسنده‌ای توانا بود که ده‌ها اثر علمی از خود به یادگار گذاشته است. این عالم بزرگوار سرانجام پس از 62 سال زندگی پر برکت دعوت حق را لبیک گفت و در مقبرهٔ خانوادگی واقع در جادهٔ کوفه به خاک سپرده شد.
آغاز جنگ «قادسیه» میان سپاه اسلام و ایران (14 ق)
در ادامهٔ جنگهای صدر اسلام، خلیفهٔ دوم، سعد بن ابی وقاص را مأمور فتح ایران کرد و از جانب یزدگرد سوم پادشاه ساسانیان، رستم پسر فرخ زاد به فرماندهی قوای ایران تعیین شد. پس از مذاکرات اولیه و پیشنهاد قبول جزیه یا اسلام آوردن، سپاه ایران جنگ را برگزید و اسلام را نپذیرفت. سرانجام جنگ بین دو طرف در ناحیهٔ قادسیه در عراق درگرفت و پس از چندین شبانه روز، سستی بر سپاه ایران چیره گشت و نیروهای ساسانی شکست خوردند. فتح قادسیه و رسیدن اعراب به ساحل غربی دجله مقابل ایوان مداین، سقوط پایتخت و انقراض دولت با عظمت ساسانی را قطعی نمود.
سقوط حکومت «بنیتو موسولینی» دیکتاتور ایتالیا در جریان جنگ جهانی دوم (1943 م)
بنیتو موسولینی پس از آن که در انتخابات حزب فاشیست ایتالیا به پیروزی رسید، توانست با جلب رضایت ویکتورامانوئل سوم پادشاه وقت ایتالیا، به نخست‌وزیری آن کشور دست یابد. او در اندک زمانی، مخالفان خود را سرکوب کرد و کشور را تحت سلطه حزب فاشیست درآورد. با روی کار آمدن هیتلر در آلمان، موسولینی به آلمان نزدیک شد و در سال 1939 م حمایت رسمی خود را از هیتلر در جنگ جهانی دوم اعلام کرد. وی در سال 1940 آشکارا، ارتش ایتالیا را وارد صحنه‌های جنگ جهانی نمود، اما پس از یک رشته پیروزی‌ها و شکست‌ها، سرانجام ایتالیا در سال 1943 م توسط متفقین اشغال شد. این امر باعث شد تا پادشاه ایتالیا در 25 ژوئیه 1943 م موسولینی را از نخست وزیری خلع کند.
بمباران بی‌امان بندر هامبورگ آلمان توسط هواپیماهای امریکا و انگلیس (1944 م)
حملات هوایی آلمان و انگلیس علیه یک‌دیگر از اوایل جنگ جهانی دوم آغاز شد و به تدریج گسترش یافت. به طوری که تعداد کثیری از غیر نظامیان دو کشور در این بمباران‌ها کشته شدند. در یکی از این بمباران‌ها، بندر هامبورگ در آلمان در 25 ژوئیه 1944 م هدف حمله بود که در جریان آن، علاوه بر انهدام تعدادی از تاسیسات نظامی و اقتصادی آلمان، ده‌ها هزار تن از مردم غیرنظامی این کشور نیز به قتل رسیدند. این بمباران زمانی انجام شد که نیروهای متفقین حمله گسترده خود را به نیروهای آلمانی از سمت غرب این کشور آغاز کرده بودند.
اختراع و آزمایش اولین لوکوموتیو باری جهان در انگلستان (1814 م)
به
دنبال تلاش پیگیر و مداوم جورج استیفنسون، مهندس و مخترع انگلیسی در ساخت
وسیله‌ای برای انتقال و جابجایی بار، اولین لوکوموتیو بخار در 25 ژوئیه
1814 م اختراع شد و در چنین روزی در حضور عده‌ای از کارشناسان امور صنعتی
انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی آزمایش گردید. جورج استیفنسون این
لوکوموتیو را پس از 15 سال آزمایش درباره نیروی بخار ساخته بود. اساس این
لوکوموتیو، یک ماشین بخار و دیگ بخار بود. بخار تحت فشار از دیگ وارد
استوانه‌ها می‌شد و فشار آن، پیستون‌ها را به پیش می‌راند.
این حرکت با
میله‌هایی به چرخ‌های لوکوموتیو منتقل می‌شد و آنها را به گردش در
می‌آورد. علاوه بر این دستگاه، استیفنسون، ریل راه آهن را طرح‌ریزی کرد و
خط آهنی بین دو شهر انگلستان دایر نمود. پس از این اختراع، ریل‌های چدنی،
جای‌گزین ریل‌های چوبی شد و دامنه کاربرد این وسیله را پس از چندی بسیار
گسترده و وسیع نمود. با این اختراع، تحول تازه‌ای در ارتباطات بازرگانی و
حمل و نقل جهان پدید آمد و هم اکنون به یکی از شاهراه‌های اصلی ارتباط بدل
شده است.
اولین پرواز هواپیما بر فراز دریای مانْشْ (1909 م)
پس از آنکه برادران رایْتْ، اولین هواپیما را در 17 دسامبر 1903 م در امریکا آزمایش کردند و اولین هواپیمای موتوری که انسان با آن به پرواز درآمد، شکل گرفت، یک خلبان فرانسوی به نام لویی بِلِریو برای اولین بار از فراز دریای مانش عبور کرد. بلریو در روز 25 ژوئیه سال 1909 م با یک هواپیمای یک باله که به وسیله موتوری به قدرت 25 اسب بخار حرکت می‌کرد، فاصله 36 کیلومتری سواحل فرانسه وجزیره بریتانیا را در 36 دقیقه پیمود. با این حال، صنعت هواپیماسازی در فاصله سال‌های 1910 تا 1914 م با چنان سرعتی پیش رفت که نخستین انواع هواپیماهای جنگی، در سال‌های جنگ جهانی اول به کار گرفته شد. این هواپیماها که ظرفیت دو نفر را داشت، برای بمباران یا ماموریت‌های شناسایی و عکس‌برداری استفاده می‌شد و دارای سرعتی در حدود 200 کیلومتر در ساعت بودند.
وفات «ابن زَمْلَکانی» فقیه و محدث مسلمان (727 ق)
ابوالمعالی
کمال الدین محمد بن علی بن عبدالواحد انصاری معروف به ابن زَمْلَکانی در
سال 667 ق در حوالی دمشق به دنیا آمد. وی علم و دانش را نزد اساتید و علما
آموخت و به یادگیری علوم دینی و حدیث همت گماشت و بیست و چند ساله بود که
اجازهٔ صدور فتوا یافت. ابن زَمْلَکانی در کنار مشاغلی چون قضاوت، به تعلیم
و تعلّم نیز ادامه داد و در بسیاری از مدارس دمشق به تدریس مشغول شد.
گویند، وی فردی خیال‌پرداز بود و مبانی فکری خود را بر تخیّلات استوار
می‌ساخت و حتی بر اساس آنها عمل می‌کرد. از اینرو در رنج و ناراحتی به سر
می‌برد، زیرا برخی با او دشمنی می‌کردند و حسادت می‌ورزیدند. از جمله آثار
این فقیه، محدث و ادیب مشهور دمشقی می‌توان به کتاب البُرهان الکاشِف عن
اعجازِ القرآن، مولدُ النَّبی و... اشاره کرد. ابن زَمْلَکانی در اواخر عمر
قرار بود تا از طرف سلطان مصر به قاضی القضاتی دمشق منصوب شود که در راه
بیمار شد و در شصت سالگی بدرود حیات گفت. جنازهٔ وی را به قاهره برده و در
نزدیکی قبر شافعی به خاک سپردند.
شروع مجدد حملات زمینی، هوایی و دریایی رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان (1993 م)
حمله رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان، در 25 ژوئیه 1993 م بعد از تهاجم سراسری به لبنان در سال 1982، شدیدترین عملیات نظامی این رژیم علیه لبنان بود. رژیم صهیونیستی به بهانه مقاومت مسلحانه مسلمانان جنوبِ این منطقه در مقابل صهیونیست‌های اشغال‌گر و مزدوران داخلی آنها، این حملات وحشیانه را آغاز کرد. در جریان این حملات در حدود 130 نفر شهید، 500 نفر مجروح و بیش از چهارصد هزار نفر آواره شدند. علاوه بر این، خسارات قابل ملاحظه‌ای به تاسیسات اقتصادی و مزارع لبنان وارد شد. با وجود این تهاجم غیر انسانی، مردم و مبارزان لبنانی، به مقاومت خود تا اخراج صهیونیست‌های اشغال‌گر از جنوب کشورشان در ماه مه سال 2000 م ادامه دادند.
آغاز جنگ بین چین و ژاپن در جنوب شرقی آسیا (1894 م)
در سال 1894، ژاپن، پادشاه کره را به خودداری از پذیرش حاکمیت چین برانگیخت و در جنگی که به دنبال این امر در 25 ژوئیه همان سال، بین چین و ژاپن در گرفت، چینی‌ها به سرعت مغلوب ژاپنی‌ها که پیشرفته‌تر و مجهزتر بودند، شدند. در پایان جنگ، پیمانی میان طرفین منعقد شد که به موجب آن، کره ظاهراً مستقل شد ولی در واقع تحت الحمایه ژاپن بود و چینْ جزایر فُرمُز (تایوان)، پسکادور و شبه‌جزیره لیائوتونگ را به ژاپن واگذار کرد. چندی بعد، ژاپن مجبور شد بر اثر فشار دول غربی، شبه جزیره لیائوتونگ را به چین مسترد کند. جنگ چین و ژاپن زمینه ساز بروز جنگ میان ژاپن و روسیه در اوایل قرن بیستم نیز شد؛ زیرا ژاپن با حمله به چین، برخی از پایگاه‌ها و مواضع روسیه را در این کشور مورد حمله قرار داده بود.
حمله منافقین و ارتش بعث عراق به مناطق کَرَند غرب و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه (1367 ش)
در حالی که چندین روز از قبول قطعنامه 598 شورای امنیت توسط جمهوری اسلامی ایران می‌گذشت، در بعدازظهر روز سوم مرداد 1367 ش، گروهک تروریستی منافقین به همراه ارتش بعث عراق، هجوم مشترک خود را از طریق سرپل ذهاب به طرف شهر کرند در استان کرمانشاه آغاز کرد. آنان که عملیات خود را با هدف براندازی نظام اسلامی آغاز کرده بودند، وضعیت نظامی ایران را از هم پاشیده ارزیابی نموده، اوضاع داخلی کشور را آسیب‌پذیر می‌دانستند.
از این رو، منافقین می‌پنداشتند با یک ضربه و شوک نهایی، نظام جمهوری اسلامی فرو خواهد ریخت و این تنها فرصت آنها است. این مزدوران کوردل چنان به وعده‌های دشمنان قسم خورده انقلاب اطمینان پیدا کرده بودند که جمع‌بندی نهایی درباره نظام آتی ایران را به چند روز بعد در میدانِ آزادی تهران موکول نمودند. این عملیات که فروغ جاویدان نام گرفته بود، با مقاومت دلاورمردانه بسیجیان و نیروهای مردمی، به حماسه غرورآفرین مرصاد تبدیل شد و طومار ننگین منافقین را درهم پیچید.
برخی دیگر از رخدادهای امروز
306: ارتش روم کنستانتین (کبیر) را به عنوان امپراتور تازه اعلام کرد.
1261: دولت روم شرقی قسطنطنیه را از صلیبون چهارم پس گرفت و قلمرو خود تا دریای آدریانتیک را تثبیت کرد.
1759: در جریان جنگهای انگلستان و فرانسه بر سر تصاحب آمریکای شمالی نیروهای انگلیسی فرانسویان را از منطقه نیاگارا بیرون کردند و در همین روز در سال 1814 نیروهای ایالات متحده انگلیسی ها را هم در این منطقه شکست دادند و از آنجا بیرون انداختند.
1861: کنگره آمریکا ضمن تصویب قطعنامه ای تصریح کرد که جنگ بر ضد ایالتهای شورشی (جنوبی ها) به خاطر آزاد شدن بردگان نیست، جهت حفظ فدراسیون (اتحادیه) از فروپاشی است.
1907: شبه جزیره کره تحت الحمایه ژاپن شد.
1912: دولت فرانسه جزایر کمور را مستعمره خود اعلام کرد!
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید