آیه ۱۶ - ۱۷ سوره یوسف
وَجَاؤُواْ أَبَاهُمْ عِشَاء يَبْكُونَ ﴿۱۶﴾ قَالُواْ يَا أَبَانَا إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَتَرَكْنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَاعِنَا فَأَكَلَهُ الذِّئْبُ وَمَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لِّنَا وَلَوْ كُنَّا صَادِقِينَ ﴿۱۷﴾
و شب هنگام گریان نزد پدر آمدند ﴿۱۶﴾ گفتند ای پدر، قصه این است که ما چون برای مسابقه رفتیم و یوسف را به نگهبانی بر سر کالا و متاع خود نشاندیم، گرگی یوسف را بخورد و تو هرگز سخن ما را باور نخواهی کرد، اگرچه از راست گویان باشیم ﴿۱۷﴾
معین الدین هروی در کتاب حدائق الحقایق در چهار کلمه آیه اول از هر یک لطیفه ای عرفانی برآورده ضمنا بیان معجزه آسای داستان پرداز را نشان داده است که هیچ کلمه ای را نامناسب و نا هماهنگ نیاورده است:
در کلمهٔ اول (جآءوا) اشاره به این است که آنها خود آمدند کسی آنها را به زور نیا رود. آنها را نگرفتند، زنجیر نکردند، دست بسته نیاوردند و این بسی بهتر است که آدمی در همین جهان اگر خطایی و گناهی کرده است به پای خویشتن به محراب توبه بیابد نه آنکه خطاب رسد «حذوه و غلوه» یعنی بگیرید و زنجیرش کنید.
در کلمهٔ دوم (أباهم) یعنی پدرشان، اشاره به این است که وقتی آمدند جای دیگر نرفتند بلکه یک راست به نزد پدر شدند که به او ظلم کرده بودند و این نیز تعلیم دیگری است که آدمی هرچه کند باید که به درگاه آن کس که نافرمانی او کرده است بازگردد نه آنکه بگریزد و به دیگری پناه برد.
حافظ نه غلامی ست که از خواجه گریزد صلحی کن و باز آ که خرابم ز عتابت
کلمه سوم (عشاء) به معنی شب است و شب زمان مناسبی است برای بازگشت و توبه و عذرخواهی و نیز به علت کمی نور، رنگ خجالت و شرمندگی در آن کمتر به چشم می‌خورد.
و کلمهٔ چهارم (یبکون) یعنی در حالی که گریه می‌کردند و گریه نیز مهم‌ترین نشانه توبه و پشیمانی و بیزاری از خطاهای رفته است و هر چند در این داستان برادران نزد پدر آمدند تا به دروغ سخنی بگویند و گریه ایشان نیز زیا و تزویر بود، اما فضای گناه و توبه در این آیه با لطایف آن به زیبایی ترسیم شده است و نشان آن است که چنین باید بود، اگر چه آنها نبودند.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید