امروز در تاریخ؛
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 6 خرداد 1392 خورشیدی برابر با 16 رجب 1434 هجری و 27 می 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
درگذشت استاد «عبدالجواد ادیب نیشابوری» معروف به «ادیب اول» (1305 ش)
عبدالجواد ادیب نیشابوری معروف به ادیب اول در حدود سال 1242 ش در یکی از روستاهای اطراف نیشابور به دنیا آمد. وی در چهار سالگی بر اثر بیماری آبله نابینا گردید و پس از مداوای بسیار، اندکی از بینایی چشم چپ را به دست آورد. ادیب دارای حافظه‌ای قوی بود و در اندک زمانی خواندن و نوشتن فارسی و عربی را آموخت. او در 16 سالگی عازم مشهد شد و درس خود را ادامه داد. کم کم به تدریس روی آورد و هر سال حوزه درسش رونق می‌یافت و شاگردان فاضلی در حلقه درسش پرورش یافتند. با این که بر اثر کم بینا بودن، مطالعه برایش بسیار سخت بود ولی او معلومات فراوانی را با مطالعه به دست آورد.
ادیب علاوه بر فنون ادبی، در حکمت الهی و طبیعی، نجوم، حساب، جبر و هندسه و... مهارت داشت و از طب علمی، فقه، اصول، حدیث و رجال نیز بهره‌ای وافی داشت. دیوان اشعار ادیب به نام «لَئالی مکنون» و نیز رساله‌ای در جمع بین عروض فارسی و عربی و شرح مُعَلَّقات سبعه از جمله آثار اوست. سرانجام این شاعر وارسته و مربی نمونه پس از چهل و سه سال تدریس، در ششم خرداد 1305 ش برابر با پانزدهم ذی‌قعده سال 1344 قدر 64 سالگی دار فانی را وداع گفت و در حرم مطهر رضوی (ع) در مشهد مقدس مدفون گردید.
درگذشت علامه «محمد بن عبدالوهاب قزوینی» محقق و مصحح معاصر ایرانی (1328 ش)
محمد بن عبدالوهاب قزوینی در حدود 1255 ش (1294 ق) در تهران تولد یافت. وی تحصیلات علوم قدی مه را در تهران به پایان رساند و پس از مدتی از محضر درس فقه آیت‌اللَّه شیخ فضل اللَّه نوری و کلام و حکمت قدیمِ شیخ علی نوری بهره برد. علامه قزوینی در سایه استعداد شگفت‌آور خود، مراتب علمی را طی کرد و به کسب علوم و تحقیق در مبانی هنر و فلسفه پرداخت. وی در سال 1283 شبه دعوت برادر خود میرزا احمد خان به انگلیس و فرانسه و بعد به آلمان رفت و با مستشرقان اروپایی از جمله «هانری ماسه»، «ادوارد براون» و «ولادیمیر مینورسکی» آشنا شد و با آنان در مسائل فرهنگی ایران همکاری نمود. علامه قزوینی در سال 1318 ش پس از حدود 35 سال اقامت در اروپا به ایران بازگشت و پیوسته به تعلیم و تدریس و مطالعه پرداخت.
دامنه آثار علامه قزوینی کتب متعددی می‌باشد که شامل تصحیح مرزبان نامه، چهار مقاله عروضی، تذکرة لباب‌الالباب، ترجمه لوایح جامی به فرانسه و تألیف رساله‌های گوناگون. از شایسته‌ترین خدمات به جای مانده از علامه قزوینی در فرهنگ و ادب ایران، تهیه عکس و نسخه‌برداری از کتب خطی فارسی موجود در موزه‌های اروپا است. او ده سال آخر عمر را در ایران سپری کرد و سرانجام در جمعه 6 خرداد 1328 ش برابر با 28 رجب 1368 قدر 86 سالگی در تهران دار فانی را وداع گفت و در جوار حضرت عبدالعظیم در ری به خاک سپرده شد.
درگذشت «ابن خیرون» محدث مسلمان (539 ق)
ابومنصور محمد بن عبدالملک بن حسن بن ابراهیم عطار، معروف به ابن خیر ون، محدث و استاد علم قرائت در خاندانی که همه از رجال حدیث و قرائت بوده‌اند، در سال 454 قدر بغداد به دنیا آمد. وی علم قرائت را از مشایخ معروف زادگاه خود مانند ابوالبَرکات و عبدُالسّیّد فرا گرفت. از جمله آثار او الم فتاح و المُوَضّح در بارهٔ قرائات ده‌گانه است که نسخه‌ای از آنها در دسترس نیست. ابن خیر ون در حدیث نیز دستی داشته و مورد وثوق بزرگان حدیث می‌باشد. سرانجام ابن خیر ون در شانزدهم رجب سال 539 قدر 85 سالگی در بغداد درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
وقوع جنگ «چالدران» بین قوای صفوی و عثمانی در نزدیکی تبریز (920 ق)
پس از روی کار آمدن سلطان سلیم اول، رابطهٔ ایران و عثمانی رو به تیرگی بیشتر نهاد. او به سمت نواحی غربی ایران لشکرکشی کرد و در سال 920 ق جنگ سختی در چالدران از نواحی ماکو بین شاه اسماعیل صفوی و سلطان سلیم عثمانی روی داد. شاه اسماعیل که قسمت اعظم قشونش در آسیای مرکزی مشغول جنگ با ازبکان بودند، تصمیم به جنگ تدافعی گرفت، زیرا نیروهای عثمانی دو برابر قوای ایران بود.
در ابتدای جنگ، پیروزی با سپاه ایران بود، ولی به علت کثرت نیروهای عثمانی، شکست بر ایران، مستولی شد و با کشته شدن سرداران ایرانی و اسارت حرم شاه، اسماعیل صفوی مجبور به عقب‌نشینی گردید. در این جنگ سه هزار عثمانی و دو هزار ایرانی کشته شدند ولی علت اصلی در شکست شاه اسماعیل، وجود توپخانهٔ عثمانی بود که جنگ را به نفع ترک‌ها به پایان رساند. پس از عقب نشستن سپاهیان صفوی، سلطان سلیم تبریز را اشغال کرد، ولی به زودی بر اثر مقاومت ملی، مجبور شد تبریز و آذربایجان را تخلیه کند. گویند پس از این واقعه، کسی شاه اسماعیل را خندان ندید.
مرگ «لوچیا دلاروبیا» هنرمند برجسته ایتالیایی (1482 م)
لوچیا دلا، روبیا هنرمند برجسته ایتالیایی در 13 فوریه 1400 مدر فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. وی از جوانی به زرگری روی آورد اما پس از چندی به عنوان یک هنرمند و مجسمه‌سازی برجسته مطرح گردید. در این زمان برخی آثار وی نشان‌گر استفاده او از نمونه‌های باستانی و هم‌چنین روحیه شاد و انسان‌دوست او می‌باشد. وی قبل از آن موفق شده بود کاربرد لعاب سرب شیشه‌ای را کشف نماید و در واقع اسلوب استفاده از لعاب‌های مختلف رنگی در مجسمه‌های سفالین را ابداع نماید. این مسئله باعث محدود شدن آثار وی به کارهای تزئینی و معماری گردید و در نتیجه مسیر کارهای وی به سوی سفارش‌های بزرگ و پرزرق و برق و تجملاتی سوق داده شد. با این حال از ارزش کار و آثار روبیا نکاست.
وی بعدها درهای برتری کلیسای جامع، تندیس کودکان یتیم و ده‌ها اثر دیگر را پدید آورد. از دیگر آثار روب یا پنج لوح مرمرین برای برج حوت و است. در سال‌های بعد سردر صندوق‌خانه کلیسا را با الواح سفالین آراست. این الواح حاوی صحنه‌هایی از رستاخیز و صعود مسیح (ع) بود و به سبب تازگی، ظرافت ذوق و سلیقه بکار رفته در آنها مورد تمجید و ستایش واقع شد. از روبیا آثار فراوانی در بسیاری از شهرها و موزه‌های جهان وجود دارد، کارگاه و هنر وی پس از مرگش در خاندانش ادامه یافت. لوچیا دلاروبیا سرانجام پس از 82 سال زندگی در 27 مه سال 1482 م درگذشت.
درگذشت «رابِرْتْ کُخْ» کاشف عامل بیماری سِل (1910 م)
رابرت کُخ باکتری شناس و پزشک برجسته آلمانی در 11 دسامبر 1843 مدر شهر هار تز آلمان به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات خود در رشته پزشکی، مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای را درباره علل برخی از بیماری‌ها هم چون و با سل و سیاه زخم آغاز کرد. کُخ پس از تکمیل روش کشتِ میکروب‌ها، آنها را به وسیله رنگ کردن در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد و پی برد که باسیل‌های بسیار کوچکی در خون گوسفند یا حیوان مریض وجود دارد. کخ عاقبت توانست با پرورش و نگهداری این باسیل، نظریه خویش را اثبات نموده و سرم این مرض را بسازد. این عمل باعث شد که از تلفات زیا ده از حد احشام جلوگیری شود. کخ در سال 1880 م به عضویت شورای سلطنتی بهداشت برلین انتخاب گردید و از آن پس تحقیقات خود را برای کشف میکروب سل که از دیرباز به طاعون سفید مشهور بود، آغاز کرد.
این مطالعات در نهایت منجر به کشف میکروب سل در 24 مارس 1882 مشد و کُخ پس از چندی اعلام کرد که می‌توان همه جانداران را در اثر تلقیح این سرم از امراض مختلف مصون داشت. در سال 1905، کخ به دلیل تلاش در راه گسترش علم و کشف باسیل سل، موفق به اخذ جایزه نوبل پزشکی شد و دانشمندان زمان، پس از تایید نظرات او، وی را در شمار بزرگ‌ترین مکتشفین قرار دادند. کخ سفرهای زیادی به افریقا برای تحقیق درباره مرض خواب، مالاریا و طاعون انجام داد و دریافت که مرض خواب که هزاران افریقایی را به کام مرگ کشانده بود، در اثر نیش پشه‌ای به نام تسه تسه است. به تدریج کخ در اثر فعالیت زیاد و ناراحتی‌های ناشی از آن مریض و ضعیف گردید تا این‌که کاشف سل که خود نجات دهنده جان میلیون‌ها انسان بود در 27 مه 1910 مدر 67 سالگی بر اثر مرض سل درگذشت. رابرت کُخ بدون شک بعد از لویی پاستور کاشف پنی‌سیلین، بزرگ‌ترین میکروب شناس دنیا است و خدمات ارزنده او در راه بسط علم، هیچ‌گاه از یادها نخواهد رفت.
شکست قیام مسلمانان مراکش علیه استعمارگران اروپایی (1926 م)
با آغاز استعمار شمال افریقا توسط غارتگران اروپایی، ساکنان و قبایل مناطق در برابر استعمارگران به مقابله برخاستند و خواهان خروج آنان از سرزمین‌های خود شدند، یکی از این افراد، عبدالکریم ری فی رهبر قیام مسلمانان ناحیه رِیْفْ مراکش بود که سال‌ها با متجاوزین اسپانیایی جنگید و پیروزی‌های چشم‌گیری نیز به دست آورد. پیروزی‌های او بر ارتش اسپانیا، وحشت قوای فرانسه را که در شمال افریقا دارای متصرفاتی بود، برانگیخت. از این رو، در اوایل سال 1924 م نیروهای فرانسوی به منظور جلوگیری از گسترش قیام مردم منطقه ریف به کمک اسپانیا آمدند و تهاجم همه جانب‌های را علیه مردم این منطقه آغاز کردند. سرانجام با دستگیری رهبران جنبش ضد استعماری و کشتار هزاران نفر از مردم این منطقه، قیام مردم مراکش در 27 مه 1926 م سرکوب شد.
وقوع کودتای نظامی در ترکیه و به قدرت رسیدن ژنرال «جمال گور سل» (1960 م)
استبداد و فساد حکومت در زمان عدنان مُندَرِس نخست وزیر ترکیه باعث وقوع اعتراضاتی در شهرهای این کشور گردید. به همین دلیل، دولت اعلام حکومت نظامی نمود و به وسیله نیروهای مسلح، تظاهرات مخالفین را در هم شکست. در سوم ماه مه 1960، ژنرال جمال گور سل، فرمانده نیروی زمینی ارتش ترکیه، در نامه‌ای به عدنان مندرس خواستار توجه به لزوم انجام اصلاحات سیاسی در کشور به منظور مهار مقاومت‌های مردمی به ویژه اعتراضات دانشجویی شد که این درخواست با بی‌توجهی مندرس روبرو گردید. در روز 21 همان ماه، تعدادی از افسران ارتش دست به اغتشاشاتی زدند و سرانجام در 27 مه 1960 م، دولت مندرس با یک کودتای نظامی که از طرف کمیته وحدت ملی به رهبری ژنرال گور سل صورت داده شده بود، سرنگون شد و این کمیته قدرت را در دست گرفت. در روز بعد از کودتا ژنرال گور سل به قدرت رسید و سپس به ریاست جمهوری ترکیه دست یافت. عدنان مندرس نیز، چند ماه بعد به اتهام سوء استفاده از قدرت و زیر پا گذاشتن قانون اساسی و... اعدام شد.
درگذشت «جواهر لعل نِهْرو» سیاست‌مدار برجسته و اولین نخست‌وزیر هند (1964 م)
جواهر لعل نهرو، سیاستمدارِ استقلال‌طلب و اولین نخست وزیر هند، در 14 نوامبر سال 1889 مدر اللَّه‌آباد هند به دنیا آمد. نهرو در سال 1918 م به پارلمان هند راه یافت و در 1929 م به ریاست پارلمان رسید. او در 1920 در نهضتی که به رهبری مهاتما گاندی با هدف آزادی هند از سلطه سیاسی انگلستان به راه افتاد شرکت کرد و با نهضت‌های ملی همراهی نمود. نهرو در طول مبارزات ضد استعماری خویش 10 بار دستگیر و زندانی شد و روی هم رفته، در حدود سیزده سال از عمر خود را در زندان گذراند. نهرو در سال‌های زندان هم بیکار ننشست و به نگارش کتب مختلفی پرداخت. نهرو در همین سال‌ها، طی مسافرتش به مسکو تحت تاثیر مارکسیسم قرار گرفت و بعضی از روش‌های مبارزه کمونیست‌ها را در هند به کار بست.
البته مهاتما گاندی که مبتکر اصل مبارزه منفی بود، غالباً با نظریات نهرو درباره شدت عمل و تحرک بیشتر در مبارزه مخالفت می‌کرد. نهرو نیز که از نفوذ کلام گاندی در میان مردم هند آگاه بود و در عین حال احترام عمیقی نسبت به او داشت، روش‌های خود را در مبارزه تعدیل می‌نمود. جواهر لعل نهرو پس از استقلال هند، به عنوان اولین نخست وزیر این کشور انتخاب شد و تا زمان مرگ، به مدت هفده سال، رهبری بلامنازع هند را بر عهده داشت. نهرو در این مدت در صحنه سیاست بین‌المللی نیز درخشید و همواره به عنوان یک شخصیت برجسته و صلح‌دوست مورد احترام مجامع جهانی بود. جواهر لعل نهرو در ژانویه 1964 م دچار حمله قلبی شد و نیمی از بدنش فلج گردید تا این‌که سرانجام در بیست و هفت مه 1964 مدر هفتاد و پنج سالگی درگذشت. برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید