به گزارش باشگاه خبرنگاران، سال‌های سال است که در کنار نسخه‌های جور واجور فیلم‌های
سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی، مجموعه قطعه‌های موسیقی به کار رفته در آنها، هم
به صورت مستقل و به عنوان آلبوم ساند ترک ( soundtrack) یا حاشیه صوتی آنها، وارد
بازار می‌شود. یکی دو دهه است که این «ساند ترک»ها طرفداران پر و پا قرصی برای خود
دست و پا کرده اند. اما ماجرای ظهور ساند ترک فیلم‌های سینمایی به گذشته‌های نزدیک
مربوط نمی‌شود. اولین آلبوم حاشیه صوتی فیلم‌های موزیکال را کمپانی «ام جی ام
رکوردز» به بازار داد که شامل موسیقی اوریجینال فیلم
«تا ابرها کنار
بروند» (1946) بود. سینما دوستان در ابتدا به چنین آلبومی و انواع مشابه
آن توجه خاصی نشان ندادند ولی کمپانی از رو نرفت و موسیقی فیلم‌هایی مثل
«خبرهای خوش»، «رژه عید پاک»، «آنی تفنگت را برداشت»،
«آواز در باران» و
«هفت عروس برای هفت برادر» را
هم یکی پس از دیگری روانه بازار کرد. به این ترتیب، بازار این نوع آلبوم‌ها به مرور
و از اواسط دهه 50 گرم شد. کمی بعد که «ساند ترک»ها جای خود را میان موسیقی دوستان
باز کردند، انواع و اقسام متفاوتی هم پیدا کردند. در کل، «ساند ترک»ها سه حالت
دارند:
1- مختص فیلم‌های موزیکال هستند و
تمامی ترانه‌های فیلم را از ابتدا تا انتها در بر می‌گیرند.
2- آلبوم‌هایی هستند که موسیقی اوریجینال فیلم در
آنها گنجانده شده است.
3- آلبومی که شامل
ترکیبی از موسیقی اوریجینال فیلم و ترانه‌ها یا قطعه‌های انتخابی برای آن است.
گذشته از این، در بعضی از آلبوم‌های حاشیه صوتی، بخش‌هایی از دیالوگ‌های به یاد
ماندنی فیلم را هم با صدای بازیگران قرار می‌دهند. «ساند ترک»ها در کشور ما هم
خواهان دارند؛ مثلا یکی از آنها موسیقی متن فیلم
«پاپیون» است که
حتما خیلی برایتان پیش آمده صدای آن را روی زنگ گوشی اطرافیانتان شنیده
باشید!
در فهرست حاضر سعی شده شنیدنی ترین «ساند ترک»های دهه را از میان چندین
فهرست ارائه شده از سوی مجله‌ها و سایت‌های معتبر جهان استخراج کنیم.
ارباب حلقه‌ها 2001و
2003
1- حلقه‌های بی
کلام
هاوارد شور برای مجموعه فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها»،
ساعت‌ها موسیقی نوشته و با گروهش ضبط کرده که حدود ده ساعت آن هم به صورت یک پکیج
به بازار آمده است. در ساندترک قسمت اول فیلم «ارباب حلقه‌ها»، بیشتر 17 قطعه آن،
در وصف شرایط خاص فیلم و صحنه‌های نفس گیر آن است؛ فقط یک ترانه با کلام دارد، آن
هم «شاید این طور شود» (May It Be) از انیاست. اما ساندترک فیلم
سوم مجموعه، «ارباب حلقه‌ها» که از 19 قطعه تشکیل شده، ترانه‌های بیشتری دارد؛
ترانه‌هایی از جیمز گل وی، رنه فلمینگ، انی لنکس و حتی
ویگو مورتنسن که بازیگر نقش آراگورن است.
هاوارد شور برای ساخت موسیقی متن هر دو فیلم، برنده جایزه اسکار شد.
میلیونر زاغه نشین
2008
2- اصیل هندی
سال 2009 در
حالی شروع شد که تب «میلیونر زاغه نشین» همه را فرا گرفته بود؛
تماشاگران عادی سینما و منتقدان سختگیر با تماشای فیلمی که دنی
بویل انگلیسی ساخته بود، حسابی سر حال آمده بودند. یکی از دلایل محبوبیت
بی حد و حساب «میلیونر زاغه نشین» را باید در موسیقی متن آن جست و جو کرد. موسیقی
فیلم را ای. آر. رحمان – آهنگساز کارکشته هندی – ساخته و به گفته
خودش از آن جا که با این فیلم می‌توانسته موسیقی کشورش را به گوش جهانیان برساند،
تمام تلاشش را کرده تا ترانه‌هایی اصیل بسازد. رحمان با همین ترانه‌های ناب هندی،
در مراسم اسکار 2009 برنده جایزه بهترین موسیقی متن و ترانه
(ترانه «جی هو») شد.
مورد عجیب بنجامین باتن
2008
3- مورد مرموز
احساسی
دیوید فینچر اسیر قطعه‌هایی می‌شود که
الکساندر دسپلات – آهنگساز 48 ساله فرانسوی – برای فیلم
«تولد» (جاناتان گلیزر) ساخته و به همین خاطر به سراغ او می‌رود.
قطعاتی که دسپلات برای «مورد عجیب بنجامین باتن» نوشته و با همراهمی گروه 87 نفری
ارکستر سمفونیک هالیوود استودیو ضبط کرده؛ مثل قطعات فیلم «تولد» دو ویژگی عمده
دارند؛ اول اینکه قطعات آرام و حزن انگیزی هستند که حس حسرت و
نوستالژی را تداعی می‌کنند. گذشته از این، ملودی‌های فیلم حالت پر رمز و
رازی دارند؛ انگار که سوای ساختار ساده و مینی مال، آنها حرف دیگری هم
دارند که دسپلات آنها را در لفافه زده است.
ساندترک فیلم در قالب دو سی دی به
بازار عرضه شده؛ در دیسک اول 23 قطعه ای که دسپلات برای فیلم ساخته گنجانده شده و
در دیسک دوم هم، قطعه‌های منتخب برای فیلم گرد هم آمده اند.
آه برادر تو کجایی ؟
2001
4- تهیه ساند ترک به روش برادران
کوئن
جوئل و ایتان کوئن برای ساخت موسیقی فیلم کمدی و متفاوت خودشان به
کمک تی – بون برنت جمعی از خوانندگان با استعداد موسیقی کانتری را
گرد هم آوردند تا ترانه‌هایی ضبط کنند که به خوبی روی فیلم سوار شود. همین اتفاق هم
افتاد؛ در فیلم، وقتی جورج کلونی و رفقایش برای ضبط ترانه‌هایشان
به استودیو می‌روند، باور کردن این که خودشان این ترانه‌ها را نخوانده اند، کمی
دشوار است.
ساند ترک فیلم آن قدر محبوب شد که بیش از 4 میلیون نسخه از آن به
فروش رفت و از همه مهم تر، همان سال برنده جایزه بهترین آلبوم سال مراسم
گرمی شد.
ماهی بزرگ
2003
5- وقتی قصه‌ها به حقیقت بدل
می‌شوند
تیم برتون یکی از آن کارگردان‌های سینماست که
وقتی اسمش به میان می‌آید، دنیای خاص او هم پیش چشم شنونده نقش می‌بندد. برتون برای
خلق جهان منحصر به فردش به درستی از موسیقی استفاده می‌کند. از زمان
«ادوارد دست قیچی» تا به امروز هم یار ثابت او در موسیقی،
دنی الفمن بوده است. الفمن برای «ماهی بزرگ»،
قطعه‌هایی خیال انگیز و فانتزی ساخته است تا به برتون کمک کند تا زندگی مردی را
روایت کند که آن قدر به قصه‌ها اعتقاد دارد که همه شان به حقیقت مبدل می‌شوند.
ترانه‌هایی هم از گروهی مثل پرل جم و خواننده‌هایی مثل
الویس پرسلی و بینگ کرازبی در ساندترک موجود است. الفمن
با ساخت موسیقی متن این فیلم، نامزد جایزه‌های اسکار و گلدن گلوب
شد.
گرگ و میش
2008
6- باب طبع خون آشام‌ها
در تاریخ سینما، نمونه‌هایی از این دست هم پیدا می‌شود که برای فیلمی نه چندان
ارزشمند، یک ساند ترک شنیدنی تهیه کرده و به بازار داده اند. «ساند ترک»های دو
فیلم سری «گرگ و میش» را باید جزء این رده به حساب آورد. تهیه
کنندگان فیلم با توجه به سلیقه مخاطبان اصلی خودشان؛ یعنی نوجوانان بین 15 تا 19
ساله ترانه‌هایی را از محبوب‌ترین گروه‌های موسیقی راک جهان – مثل «میوز»،
«لینکین پارک»، «کیلرز» و «رید یوهد» - گرد هم آورده
اند. برای ساند ترک فیلم «گرگ و میش» - که آلبومی با 12 قطعه است – کارتر
برول یک تم به نام «تم بلا» ساخته است و کار ساخت تمی
برای «افسانه گرگ و میش: ماه نو» را الکساندر
دسپلات انجام داده و قطعه ای به نام «ماه نو» نوشته و اجرا کرده
است.
وال، ئی
2008
7- همراه روز‌های تنهایی وال،
ئی
موسیقی در زندگی وال، ئی – این ربات تنها و مغموم – نقش حیاتی ایفا
می‌کند؛ تنها دلخوشی او گوش دادن به ترانه ای از فیلم موزیکال «سلام،
دالی!» است. برای همین، این ترانه نقش اساسی در ساندترک این فیلم ایفا
می‌کند. گذشته از آن، قطعه‌هایی که توماس نیومن برای روزگار
تنهایی وال. ئی و کار‌های روزمره او نوشته، بسیار شنیدنی هستند؛ مثلا در بخشی از
فیلم، والی. ئی را می‌بینیم که مشغول انجام کار روزمره اش است؛ در این جا موسیقی
متن فیلم، چیزی شبیه به صدای مکانیکی تیک تاک یک ساعت است و ریتم آن شبیه به فضای
یک کارخانه است که صدای ضعیف سوتی از آن به گوش می‌رسد. درست مثل این که فردی سر
کارش در کارخانه دارد سوت می‌زند. ترانه مشهور فیلم، «پایین روی
زمین» هم که کار پیتر گابریل است.
بابل
2006
8- کشکول
بابلی
«بابل» فیلمی است بین المللی، یعنی ماجراهای آن در گوشه و کنار
کره زمین رخ می‌دهد و همه آنها هم به نوعی به هم مربوط هستند. به همین خاطر برای
ساخت موسیقی این فیلم، باید ترکیبی از موسیقی‌های مختلف کشور‌های جهان را گرد هم
آورد. گوستاوو سانتائولالا هم درست همین کار را کرده و یک
جایزه اسکار شد نتیجه تمامی تلاش‌هایش.
ساندترک مفصل فیلم در
دو سی دی به بازار آمده و قطعه‌های مربوط به ژاپن – از جمله قطعه پایانی فیلم – را
ریوچی ساکاموتو- آهنگساز مشهور ژاپنی – ساخته. «بابل» می‌خواهد
نشان بدهد ما انسان‌ها فارغ از فرهنگی که داریم و زبانی که با آن حرف می‌زنیم،
دغدغه‌های مشترکی داریم. شاید برای انتقال چنین پیامی ابزاری بهتر از موسیقی پیدا
نشود. ساندترک «بابل» دقیقا به همین خاطر شنیدنی است.
من آن جا نیستم
2007
9- همه به جای باب
دیلن
وقتی تاد هینز تصمیم گرفت فیلمی درباره
باب دیلن بسازد، هیچ ایده ای بهتر از این به ذهنش نرسید که
دوره‌های مختلف زندگی او را با توجه به شمایل و موسیقی او نشان دهد و شش بازیگر
مختلف هم نقش او را بازی کنند. به هین خاطر باید فکری هم برای ترانه‌های فیلم
می‌کرد. هینز به این نتیجه رسید که بهتر است از خواننده‌های دیگر بخواهد ترانه‌های
باب دیلن را برای استفاده در فیلم بازخوانی کنند. حاصل این کار یک مجموعه دو آلبومی
شد؛ در سی دی اول ساندترک، 16 ترانه از دیلن است که خوانند‌های سرشناسی مثل
ادی ودر (خواننده گروه پرل جم)، کت پاور و ویلی
نلسون آنها را باز خوانی کرده اند. سی دی دوم هم 18 ترانه از دیلن دارد
که بیشتر آنها را جمعی از خوانندگان امروز موسیقی راک خوانده اند، از جمله
گلن هنسرد و مارکتا ایرگلوا که خودشان هم خوانند‌هایی
حرفه‌ای هستند.
گلادیاتور
2000
10- برای بدرقه
ماکسیموس
تمامی قطعه‌های موسیقی این فیلم حماسی ریدلی
اسکات را هانس زیمر ساخته است. ساند ترک 17 قطعه ای
فیلم هم فقط یک ترانه گوش نواز پایانی دارد که روی صحنه قدم زدن ماکسیموس
(راسل کرو) در گندمزار قرار گرفته است؛ ترانه «حالا ما
آزادیم» با صدای لیزا جرارد. زیمر برای موسیقی این
فیلم، قطعه‌هایی پرحجم و حماسی و در عین حال با بار عاطفی بالا ساخته تا بتواند
تمامی حالات روحی شخصیت گلادیاتوری زخم خورده را به تماشاگر انتقال بدهد. ساند ترک
فیلم برنده جایزه گلدن گلوب شد و نامزد جایزه
اسکار هم بود.