آیه ۸۷ - ۸۸ سوره انبیا
وَذَا
النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ
فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ
إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ ﴿۸۷﴾ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ
مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ ﴿۸۸﴾
و ذوالنون را [یاد کن] آنگاه که خشمگین
رفت و پنداشت که ما هرگز بر او قدرتی نداریم تا در [دل] تاریکی‌ها ندا درداد که معبودی
جز تو نیست منزهی تو راستی که من از ستمکاران بودم (۸۷) پس [دعای] او را برآورده کردیم و او را از اندوه رهانیدیم و مؤمنان را
[نیز] چنین نجات می‌دهیم (۸۸)
*اریک فُرم در کتاب زبان از یاد
رفته که در آن زبانِ رؤیاها و قصه ها و اسطوره ها را تفسیر کرده است از
جمله داستان یونس را البته به روایت کتاب مقدس، تصویری از مراحل از مراحل
مختلف سیر درونی یونس دانسته و به عنوان یک داستان رمزی معنی کرده و کاربرد
آن را تعمیم داده است.
*این تصویر برای هر
انسانی که از تعهد اخلاقی خود گریخته باشد مصداق پیدا می کند. مراتب گریز
از تعهد برای یونس چنین است اول به خشم می آید و خشم نخستین حجابی است بین
او و خلق که خود را می بیند و خلق را نمی بیند.
*در
مرحلۀ بعد به این نیز اکتفا نمی کند و به مکانی دور می رود و باز میل او
را به دوری از این مسئولیت چندان شدید می شود که به قصد سفر در کشتی می
نشیند و کشتی نیز خلوت و جداییِ دیگری است.
*و
چون در کشتی همچنان جماعتی در کنار او هستند به یکی از کابین های درونی
کشتی می رود تا به کلی تنها باشد و آنگاه خود را به دریا می اندازند و از
دریا نیز به دهان نهنگ می رود تا به کلی خود را گم کند اما در منتهی درجۀ
فاصله گرفتار تنهایی دورن می شود.
*به خود می
آید و احساس می کند که ظلم کرده است و وجدانش او را به توبه وا می دارد و
عزم جزم می کند که به مسئولیت خویش بازگردد و خداوند در همۀ این مراحل با
اوست زیرا فطرت اخلاقی انسانها نمایندۀ خداوند است.
*اوست
که همه را پس از گمراهی به راه راست هدایت می کند و بر می گرداند و به
حقیقت غم تنهایی و ملامت وجدان سنگین تر از مسئولیت هدایت خلق است.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید