«منصوره شریفی صدر» از 1387 تا اسفند 1390 به عنوان نفر دوم (معاون) سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیو فعالیت داشت. وی به عنوان اولین زنی که در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی (و احتمالا اولین نفر دوم زن در تاریخ وزارت امور خارجه ایران) به این پست (نفر دوم سفارت) نائل شد، طبق روال وزارت امور خارجه در ایام عدم حضور سفیر سرپرستی سفارتخانه جمهوری اسلامی ایران در توکیو را نیز عهده‌دار بوده است. او اکنون مدیرکل حقوق بشر و زنان وزارت امور خارجه است.
به گزارش
گروه وبگردي باشگاه خبرنگاران ،شریفی صدر ابتدا از انجام مصاحبه اجتناب و علتش را علاقه به فعالیت و تلاش بی سر و صدا عنوان می‌کرد، اما بالاخره راضی به گپ و گفت صمیمانه‌ای شد که حدود 2 ساعت به طول انجامید.
گفتوگوی ما با شریفی صدر در خصوص زندگی یک بانوی دیپلمات در جمهوری اسلامی ایران و ... را در زیر می‌خوانید:
*ورودم به وزارت خارجه اتفاقی بود
فارس: چگونه شد که وارد وزارت امور خارجه شدید؟ در چه رشته‌ای تحصیل کرده‌اید؟
شریفی صدر: من دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مطالعات منطقه‌ای از دانشگاه تهران هستم. مدرک کارشناسی را هم در رشته حقوق از همان دانشگاه اخذ کرده‌ام. ورود من به وزارت امور خارجه به صورت اتفاقی بود. در واقع به فاصله کوتاهی از پایان دوره کارشناسی، زمانی که وزارتخانه به نیروی جدید نیاز داشت، من به وزارتخانه مراجعه و مدارکم را تحویل دادم. پس از آن برای مصاحبه و امتحان دعوت شدم و پس از طی چند مرحله آزمون‌های کتبی و مصاحبه، بالاخره جذب وزارت خارجه شدم و چون رشته من برای کادر سیاسی (طبق اساسنامه) مطلوب بود، بعد از سپری کردن دوره کارآموزی و امتحان مجدد در رسته سیاسی پذیرفته شدم.
البته در آن موقع وزارت خارجه به جذب و به کارگیری خانم‌ها در حوزه‌های کارشناسی به ویژه در رسته سیاسی اقبال چندانی نشان نمی‌داد، از این رو پذیرش من و تعداد انگشت شماری از خانم‌های کارشناس برای رسته سیاسی به دشواری و پس از مدتی معطلی تحقق پیدا کرد، ناگفته نماند تعداد متقاضیان (سطح کارشناسی) خانم هم بسیار کم بود.
به طور کلی مدت زیادی در مرکز در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه سیاسی (خلیج فارس)، دانشجویی و روابط فرهنگی، بولتن سیاسی و ... فعالیت کردم، سپس به تبع همسرم که ایشان هم دیپلمات هستند به ماموریت خارج از کشور رفتیم که این ماموریت بیش از سه سال طول کشید.
طبق اساسنامه وزارت امور خارجه زوجین دیپلمات نمی‌توانند همزمان در یک نمایندگی فعالیت کنند و یکی از آنها باید مرخصی بگیرد که طبیعتاً من مرخصی بدون حقوق گرفتم و فرصت ارزشمندی برایم فراهم شد تا فرزند اولمان را بزرگ کنم. پس از پایان ماموریت همسرم و بازگشت به میهن اسلامی در حوزه جنوب و شرق آسیا (حوزه کشورهای عضو آ.سه.آن) به عنوان کارشناس سیاسی مشغول شدم و این فعالیت تا اعزام مجدد همسرم به ماموریت دوم ادامه داشت.
به منظور همراهی همسرم باز هم مرخصی بدون حقوق گرفتم و در این فرصت نیز توانستم فرزند دوم که 6 ماهه بود را بزرگ کنم. خداوند را شاکرم که این فرصت‌ها را برایم فراهم کرد تا از نعمت والا و زیبای بزرگ کردن فرزندانم برخوردار شوم و لذت بی‌بدیل مادری را بچشم. در زمان‌هایی نیز که به عنوان کارشناس در مرکز مشغول به کار بودم همه تلاشم را به کار می‌بستم تا به وظایف همسری و مادری خود نیز به درستی عمل کنم.
فارس: چند فرزند دارید؟
شریفی صدر: 2 فرزند پسر دارم که هر دو دانشجو هستند.
فارس: پس از پایان ماموریت همسرتان در کدام حوزه مشغول شدید؟
شریفی صدر: بعد از بازگشت به وطن مجددا در حوزه آسیای شرقی مشغول شدم و بعد از مدتی، به سمت معاون اداره اول آسیای شرقی و اقیانوسیه ارتقاء پیدا کردم.
تصور می‌کنم از اوائل دهه هفتاد زمینه اعزام خانم‌های وزارت خارجه به ماموریت‌های موقت خارج از کشور فراهم شده بود .من اولین ماموریت موقتم را در سال 1379 در رابطه با کمیسیون مشترک اقتصادی به کشور اندونزی انجام دادم. در واقع بیشترین زمان عمر کاری من در حوزه شرق آسیا سپری شده و به همین دلیل به این حوزه علاقه خاصی دارم. در طول این مدت چند ماموریت کوتاه مدت به کشورهای این حوزه داشتم از جمله برای شرکت در نشست کمیسیون‌های مشترک و یا همراهی با هیئت‌های عالی رتبه و... البته به جهت تحصیلات فرزندانمان من و همسرم سال‌های زیادی به ماموریت ثابت نرفتیم و ترجیح دادیم در مرکز خدمت کنیم.
پس از 2 سال فعالیت در پست معاونت اداره، به عنوان معاون مدیرکل آسیای شرقی و اقیانوسیه منصوب شدم که حوزه بسیار وسیعی است و کشورهای مهم شرق آسیا نظیر ژاپن، چین، اعضای آ.سه.آن و 2 کره را شامل می‌شود. به مدت 6 سال در این سمت فعالیت کردم و در فواصل تغییر مدیرکل که گاهی چند ماه طول می کشید و حوزه فاقد مدیرکل بود، سرپرستی اداره کل را عهده‌دار بودم تا اینکه ماموریت ژاپن پیشنهاد و بنا به تصمیم وزارت خارجه قرار شد به عنوان نخستین زن معاون سفارت به ماموریت اعزام شوم.
*ماموریت ژاپن/نمایندگی توکیو جزو سفارتخانه‌های پرکار
فارس: از ماموریت ژاپن برایمان بگویید. ارزیابی‌تان نسبت به روابط دو کشور و همینطور فعالیت‌های خودتان.
شریفی صدر: نمایندگی توکیو همواره جزو سفارتخانه‌های بزرگ و بسیار پر کار ایران بوده است، از لحاظ تعداد دیپلمات‌ها و نیروها نیز جزو نمایندگی‌های بزرگ است. قبل از اینکه چین به این سطح روابط اقتصادی با ایران برسد، ژاپن اولین شریک تجاری ما در آسیا بود؛ ولی چین به مرور جایگزین ژاپن شد.
البته روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با ژاپن در سطح بالایی بوده و هنوز نیز هست. ژاپن به لحاظ سنتی از شرکای نفتی ماست و برخی از پالایشگاه‌های این کشور با مشخصات نفت ایران تعریف شده و از آنجا که ژاپن در زمینه Hi-Tec رتبه بالایی دارد، لذا اقتصاد دو کشور در بسیاری از زمینه‌ها می‌تواند مکمل هم باشد.
در زمینه فرهنگی ایران شناسان و محققان زبان و ادبیات فارسی، علاقه‌مندان به حافظ و سعدی و خیام در ژاپن کم نیستند. حتی در زمینه مباحث اسلامی نظیر اقتصاد اسلامی، بانکداری اسلامی (بانکداری بدون ربا) و سایر مواردی که شاید از نظر بسیاری از ایرانیان چندان مورد توجه نبوده (مانند تحقیق و مطالعه در خصوص تاریخ قنات و کاریز در ایران - شیوه بدیع آبیاری در مناطق کم آب) و موارد زیاد دیگری، پژوهشگران ژاپنی با علاقه‌مندی اقدام به تحقیق کرده و کتب و مقالات متعددی را درباره کشورمان به رشته تحریر در آورده‌اند. علاوه بر آن ترجمه‌های شیوایی از کتب و آثار نفیس ایرانی و اسلامی به زبان ژاپنی ترجمه شده که بسیار ارزشمند است (از جمله آخرین کارها که توسط پرفسور کورودا و با حمایت آقای عراقچی سفیر سابق کشورمان در توکیو به ژاپنی ترجمه می‌شد کتاب ارزشمند نهج البلاغه است که امیدوارم ترجمه آن تاکنون به اتمام رسیده باشد).
اساساً ژاپنی‌ها به تاریخ، تمدن و فرهنگ غنی ایران بسیار علاقه‌مندند از این رو ظرفیت بزرگی برای همکاری در همه حوزه‌های فرهنگی و علمی بین دو کشور وجود دارد.
بسیار خرسندم که این افتخار نصیبم شد در یک نمایندگی مهم به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران خدمت کنم و سفیری که با ایشان افتخار همکاری داشتم - سید عباس عراقچی - یکی از دیپلمات‌های برجسته و متعهد جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که در حال حاضر مسئولیت معاونت آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه را بر عهده دارد. فعالیت در نمایندگی مهم توکیو و در کنار سفیری کاردان تجارب ارزشمندی را نصیبم کرد، به طوری که در ایام مرخصی و عدم حضور ایشان در محل ماموریت، توانستم مدیریت سفارت را عهده‌دار شوم.
اصولاً طبیعت کار در نمایندگی تا حدودی متفاوت از مرکز است. در واقع نمایندگی مانند وزارتخانه کوچکی است که تقریبا همه بخش‌های وزارت را در ابعاد کوچکتر دارد، لذا فرد با همه بخش‌ها و حوزه‌های مختلف به صورت جامعی آشنا می‌شود و این برای من که تا قبل از آن عمدتا تجربه حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را داشتم فرصت بی‌نظیری بود که بتوانم تجربه فعالیت در سایر بخش‌ها را هم بر تجربیات قبلی خود بیفزایم.
پس از بازگشت به میهن اسلامی قصد داشتم مجدداً در حوزه شرق آسیا مشغول شوم، ولی مقرر شد در حوزه بین‌الملل خدمت کنم. کار در این حوزه کاملاً تخصصی و متفاوت از نوع کار در حوزه دوجانبه است و طبیعتا پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. شاید ابن نکته که ذاتاً آموزش و یادگیری برایم خیلی اهمیت دارد و به فراگیری موضوعات جدید بسیار علاقه‌مند هستم، در پذیرش مسئولیت جدید بی‌تأثیر نبود. خوشبختانه همکاران ورزیده و مجربی در این حوزه داریم که با دلسوزی و تسلط کامل در پیشبرد کارها تلاش می‌کنند و این امر باعث شده تا فعالیت‌ها و اهتمام مجموعه ما در مجامع بین‌المللی در دفاع از منافع کشورمان نتیجه بخش باشد. البته امیدوارم روز بروز وضعیتمان بهتر شود.
معتقدم کارمندان وزارت خارجه اعم از خانم‌ها و آقایان همانند سربازانی هستند که در خط مقدم جبهه نبرد فعالیت دارند، البته با سلاح اندیشه، علم و تجربه. در واقع اینجا صحنه جنگ، میدان مبارزه اندیشه‌ها و ذهن‌هاست و به نوعی جنگ نرم است که مسلما پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و همانطور که یک سرباز باید همیشه هوشیار، مسلح و مجهز باشد، ما دیپلمات‌ها هم باید همیشه هوشیار، بیدار و مجهز به دانش روز و تجربه باشیم. کوچکترین غفلت ما درست مانند سرباز خط مقدم جبهه موجب از دست رفتن منافع کشور می‌شود. باید همواره خود را با مباحث جدید و تحولات روز روابط بین‌الملل در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی به روز نگهداریم تا به نحو احسن از منافع نظام دفاع کنیم.
*همسرتان واکنش نشان نداد؟
فارس: زمانی که به عنوان نفر دوم سفارت منصوب شدید، همسرتان با توجه به اینکه ایشان نیز دیپلمات است، واکنشی نشان نداد؟
شریفی صدر: ایشان همیشه یار و همراه من بودند، همانطور که من در مرکز و ماموریت‌ها در کنار ایشان بوده و هستم. خانواده ما یک خانواده همدل و هم فکری است که همکاری و حس مسئولیت در آن جریان دارد. سعی می‌کنیم سبک زندگی را که مکتب والای اسلام ترسیم کرده در خانواده پیاده کنیم. البته ادعا نمی‌کنم که صد در صد موفق بوده‌ایم. در خانه با یاری یکدیگر امور را اداره می‌کنیم. در موضوعات کار و اشتغال هر کسی به حوزه کاری خودش اهتمام دارد و معمولا مسائل کاری و اداری را در منزل مطرح نمی‌کنیم.
فکر می‌کنم اگر توانسته‌ام خدمتی برای کشورم انجام بدهم بخش عمده‌ای از آن را مرهون همراهی‌های همسرم هستم. در ماموریت ژاپن نیز از یاری و همراهی ایشان برخوردار بودم، به خصوص با توجه به مشغله سنگینم در سفارت، همسرم حامی خیلی خوبی بودند و به خصوص تدبیر و رسیدگی به امور تحصیلی فرزندانمان توسط ایشان موجبات آرامش فکری من را فراهم می‌آورد.
فارس: هنوز که مادر شوهر نشده‌اید؟
شریفی صدر: خیر، هنوز این سعادت نصیبم نشده. طبعا مثل هر مادری یکی از آرزوهای بزرگ من این است که عروس دار و نوه‌دار شوم.
فارس: مادر شوهر دیپلمات چه شود!
شریفی صدر: آرزوی من این است که همه جوانان کشورم از جمله فرزندان من زندگی توام با پاکدامنی و شرافتمندانه‌ای داشته و در راه اعتلای نظام اسلامی و کشور منشاء خیر و اثر باشند.
فارس: با توجه به طبیعت کار دیپلماتیک، دیپلمات‌های ما اغلب به مأموریت موقت اعزام می‌شوند. آقایان در این زمینه کمتر با مشکل مواجه هستند، ولی شما به عنوان یک خانم حتماً با مشکلاتی در این زمینه دست و پنجه نرم کرده‌اید.
شریفی صدر: در رابطه با ماموریت‌های موقت خانم‌ها باید بگویم در محل ماموریت معمولا مشکلی وجود ندارد، اعم از اینکه خانمی همراه هیئت، یا جهت شرکت در کنفرانس بین‌المللی و یا به ماموریت 3 ماهه رفته باشد، چون آنها در مدت ماموریتشان تحت حمایت کامل سفارت هستند. از این طرف هم قاعدتاً مسئولیت‌های زندگی خانوادگی‌شان را حتماً قبل از عزیمت تدبیر و تنظیم می‌کنند. از این رو به نظر من با توجه به مسئولیت‌های خانوادگی خانم‌ها، اتفاقاً ماموریت‌های موقت برای خانم‌ها خیلی هم مناسب است و امیدوارم با حمایت مؤثر بخش‌های ذیربط، اعزام موقت و همینطور ثابت خانم‌ها به ماموریت‌های خارج از کشور افزایش یابد.
فارس: فکر می‌کنید به عنوان فردی که سالیان زیادی را در وزارت خارجه کار کردید و کشورهای زیادی سفر کرده‌اید، مهمترین ویژگی شما چیست؟
شریفی صدر: شاید ویژگی مثبت من توکل عمیق به خداوند، صداقت با خودم و دیگران و تلاش و اهتمام ویژه نسبت به کار بوده باشد (امیدوارم در بیانم اغراق نکرده و از حریم صداقت بیرون نرفته باشم). معمولا با جدیت تمام و عاشقانه کار می‌کنم. اگر بگویم کار در نظام جمهوری اسلامی را مقدس می‌دانم اعتقادم را به شما گفته‌ام و نسل خودم را نسل خوش شانسی می‌دانم که در این برهه به دنیا آمدیم، هم انقلاب اسلامی را درک کردیم و هم توفیق خدمت در این نظام را داریم.
به کار واقعا مسئولانه نگاه می‌کنم. این خصیصه همیشه سر لوحه زندگی‌ام بوده و البته در قبال دیگران هم غالباً حس مسئولیت دارم، هر چند که شاید همیشه در رفع مشکلاتشان موفق نبوده باشم، اما با تمام وجودم همیشه دلم می‌خواسته در حدی که می‌توانم به مردم کمک کنم. یک ویژگی دیگر تلاش برای رسیدن به هدف است که موجب شده غالباً به اهدافی که می‌خواستم دست پیدا کنم.
نکته‌ای که از حضرت امام (ره) یاد گرفته‌ام و سرمشق زندگی خودم و خانواده‌ام بوده تلاش، عمل به تکلیف و توکل به خداست، البته در مرحله عمل به وظیفه و استفاده حداکثری از استعدادهایی که خداوند در وجود ما به ودیعه نهاده (به‌خصوص در مورد فرزندانم) بسیار جدی و سخت‌گیر هستم.
وقتی که این پست (نفر دوم سفارت در ژاپن) به من پیشنهاد شد یک مقدار تردید داشتم، چون می‌دانستم کار سنگین و پر مسئولیتی است؛ ولی موقعی که وارد کار شدم احساس کردم توانایی و ظرفیتش را دارم. فکر می‌کنم هر انسانی وقتی در معرض مسئولیت‌های سنگین و شرایط دشوار قرار می‌گیرد، به توانایی‌های خود بهتر پی می‌برد و استعدادهایش شکوفاتر می‌شود، البته شرطش بعد از توکل به خدا تلاش مستمر و پایداری است.
فارس: از زندگیتان راضی هستید؟
شریفی صدر: الحمدلله زندگی مشترک خوبی داریم. البته در مورد خودم فکر می‌کنم هنوز کارهای زیادی باید انجام دهم؛ مراقبه، خودسازی بیشتر و حساب کشی از خودم و خیلی اصلاحات دیگر.
*از بین 63 نفر (60 آقا و 3 خانم) شاگرد اول شدم
فارس: زمانی که به این سمت (نفر دوم سفارت) منصوب شدید، آیا رشک و حسد آقایان همکار را به دنبال داشت؟ شما اولین خانمی هستید که به عنوان نفر دوم سفارت پس از پیروزی انقلاب منصوب شده‌اید.
شریفی صدر: من از دل‌هایشان خبر ندارم؛ ولی واکنش منفی ندیدم و همه برادروار از من حمایت کردند. شاید به این دلیل که من تمامی مراحل روتین لازم تا این سمت را طی کرده بودم، از مقام وابسته سیاسی تا رایزن یکمی. وزارت خارجه مثل ارتش سلسله مراتبی دارد که از دوره وابستگی شروع و به دوره رایزن یکمی و سپس سفیری ختم می‌شود. در امتحانات دوره آموزشی دبیر اولی از بین 63 نفر (60 آقا و 3 خانم) شاگرد اول دوره شدم و لوح تقدیر از دست وزیر خارجه وقت آقای دکتر خرازی دریافت کردم. روند پیشرفت و ارتقاء من بدون هرگونه رانت و یا سفارشی بوده، از این رو با کسانی که ادعا می‌کنند برای ارتقاء باید پارتی داشته باشند، موافق نیستم.
البته از خودم راضی نیستم و معتقدم دیپلمات جمهوری اسلامی ایران باید پر توان‌تر از این باشد. ما رسالت سنگین اسلام و خون شهدا را بر دوش داریم.
*به آینده وزارت خارجه امیدوارم
باید بگویم به نوبه خود، به آینده وزارت خارجه امیدوار هستم و واقفم که وزارتخانه در حال جذب نیروهای جدید است و خوشبختانه گزینش نیروها با دقت و وسواس خاصی صورت می‌گیرد تا انشاالله در آینده نیروهای کیفی‌تر و پرتوان‌تر سکان سیاست خارجی کشور را به دست گیرند. یک دیپلمات باید باهوش باشد، سعی کند در عین داشتن مطالعه دائمی و بی‌وقفه، صبورانه تجارب همکاران با سابقه‌اش را یاد بگیرد. اعتقاد عمیق دارم بخشی از وظیفه و مسئولیت نیروهای با سابقه، انتقال تجربیات به نیروهای جوان می‌باشد، چرا که اینها سرمایه‌های آینده وزارتخانه هستند و ما باید تجارب خود را خالصانه در اختیار آنها قرار دهیم.
*زندگی یک دیپلمات راحت نیست
فارس: چرا تا الان دیپلمات‌های زن در جمهوری اسلامی ایران در مسئولیت‌های بالاتر و سنگین‌تر به کار گرفته نشده‌اند. آیا هنوز استعداد زنان را کشف نکرده‌اند؟
شریفی صدر: اطلاع دارید که زندگی یک دیپلمات زندگی راحتی نیست؛ دائم باید مطالعه داشته باشد. یک دیپلمات باید اطلاعات خوبی درباره کشورش داشته و به مسائل داخلی و ظرفیت‌های کشورش در همه عرصه‌ها واقف باشد. همچنین مسائل بین‌المللی و به ویژه روندهای سیاسی و اقتصادی را خوب بداند. تصور می‌کنم خانم‌ها به خوبی از عهده همه اینها بر می‌آیند، لذا حضور کم‌رنگ خانم‌ها در مناصب عالی را به هیچ وجه نمی‌توان ناشی از ناتوانی آنها دانست، بلکه بر عکس توانمندی علمی، حرفه‌ای، پشتکار و حس مسئولیت خانم‌ها در میدان عمل به ثبوت رسیده و این حقیقت را شما می‌توانید از مسئولان وزارت خارجه سؤال کنید.
تصور می‌کنم یک دلیل عمده آن کم بودن تعداد خانم‌های دیپلمات در وزارت خارجه باشد. فکر نمی‌کنم تعداد آنها از شمار انگشتان دست تجاوز کند، البته منظورم در رسته سیاسی است. هر چند در مرکز خانم‌های مجربی در رأس مسئولیت‌های مهمی قرار دارند از جمله معاون مدیرکل دیپلماسی عمومی، رئیس اداره سیستم‌ها، رئیس دفتر طرح و برنامه و ... که همگی از بانوان مجرب و ورزیده وزارت خارجه هستند.
شاید علت اینکه تاکنون از خانم‌ها در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران کمتر استفاده شده، به مشکلات زندگی در خارج از کشور برگردد.
بر اساس ضوابط وزارت خارجه کسانی که به مأموریت ثابت (سه ساله) می‌روند باید متاهل باشند، ولی همسرشان اجازه کار کردن ندارند. برای خانم‌هایی که همراه همسرشان به خارج می‌روند، مشکلی نیست زیرا خانم‌ها می‌توانند با پرداختن به امور منزل و فرزندان سرشان را گرم کرده و غربت را تحمل کنند، ولی برای آقایان خیلی سخت است یا باید زمینه ادامه تحصیل برایشان فراهم باشد یا باید فکر اساسی‌تری کرد. یکی از مشکلات عمده برای خانم‌ها همین مسئله است، در حال حاضر خانم‌های زیادی داریم که علی‌رغم واجد شرایط بودن به دلیل این مشکلات به ماموریت ثابت نمی‌روند.
اگر نظام مصمم است که تعداد دیپلمات‌های زن افزایش یابد و آنها حضور پررنگ‌تری در مجامع بین‌المللی و کشورها داشته باشند، باید چاره‌ای برای همسران آنها اندیشیده شود.
فارس: قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را ندارید؟
شریفی صدر: همیشه دنبال فرصتی بودم تا با فراغ بال به ادامه تحصیل در دوره دکتری بپردازم؛ ولی متأسفانه تاکنون فراهم نشده، اعتقاد دارم برای دوره دکتری که مستلزم مطالعه و تحقیقات گسترده و مستمر است نیاز به وقت آزادتری است که در شرایط فعلی دشوار به نظر می‌رسد. ولی قطعا ادامه تحصیلات عالیه در برنامه‌ام است.
فارس: زمانی که در ژاپن به عنوان دیپلمات مشغول به فعالیت بودید، ژاپنی‌ها چه نظری درباره شما داشتند؟
شریفی صدر: اطلاع دارید که جامعه ژاپن هنوز جامعه مردسالاری است و از سوی دیگر، دیپلمات‌ها از منظر ژاپنی‌ها افراد خیلی مهمی هستند، لذا با من به عنوان دیپلمات کشورم با احترام زیادی برخورد می‌کردند و این امر که جمهوری اسلامی ایران اولین نفر دوم خانم خود را به کشور ژاپن اعزام داشته امتیازی برای کشور خود می‌دانستند. من در ژاپن یکسری ملاقات‌هایی با همتایان خود در سفارتخانه‌های خارجی مقیم داشتم که اغلب آنها تعجب می‌کردند و می‌پرسیدند مگر جمهوری اسلامی ایران دیپلمات خانم هم دارد؟
همزمان با من خانم همکار دیگری که ایشان هم رایزن بودند در بخش اقتصادی سفارت در توکیو مشغول بودند. مسلماً حضور دو خانم دیپلمات محجبه در سفارت ایران پیام خاص خود را داشت که غالباً تحسین مسلمانان و حتی ایرانیان مقیم را بر‌می‌انگیخت. به خصوص وقتی ما با حجاب اسلامی در مذاکرات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و یا در همایش‌های بین‌المللی در ژاپن با قدرت حضور پیدا می‌کردیم، در واقع پیام نظام اسلامی را به طرف‌های مقابل انتقال داده بودیم و بسیاری از تبلیغات سوء دشمن خود به خود خنثی می‌شد. دیپلمات‌های کشورهای اسلامی فعال در ژاپن هم عموما نگاه بسیار مثبت و احترام آمیزی نسبت به ما داشتند، حتی اگر خانم‌های آنان بی حجاب بودند.
من در دوره ماموریتم سعی داشتم با استفاده از پتانسیل زن بودنم با محافل سیاسی و اجتماعی مربوط به زنان ژاپنی ارتباط برقرار کنم و دیدگاه‌ها و واقعیت‌های جمهوری اسلامی ایران به خصوص در عرصه زنان که اتفاقاً دشمنان سمپاشی و تبلیغات سوء زیادی را در این زمینه دنبال می‌کنند، تبیین کنم.
خاطره‌ای در مورد حجاب به یادم آمد. یک روز رئیس یک سازمان غیردولتی فرهنگی ژاپن که درخواست معرفی غذاهای ایرانی را برای اعضای سازمان خود داشت و برای مذاکره پیرامون نحوه برگزاری جشنواره غذاهای سنتی ایرانی به سفارت مراجعه و با من ملاقات داشت، در جریان ملاقات از من خواست که در زمان جشنواره در صورت امکان نحوه پوشیدن حجاب اسلامی ( روسری، مقنعه، چادر ) را به اعضای سازمان وی نشان دهیم. ما هم ضمن استقبال از پیشنهادش انواع پوشش‌های اسلامی را توسط یکی از منشی‌های ژاپنی (غیر مسلمان) سفارت برای اعضای این جامعه فرهنگی آموزش دادیم که بسیار مورد استقبال واقع شد. اصولاً ژاپنی‌ها مردم مودبی هستند و به فرهنگ و مذهب دیگران احترام می‌گذارند.
فارس: خاطره‌ای از زمان زلزله و وقوع سونامی دارید؟
شریفی صدر: وقوع زلزله در ژاپن امری عادی است و به دلیل اینکه ساختمان‌ها مقاوم هستند در زمان وقوع زلزله کسی وحشت نمی‌کند. اما زلزله 11 مارس 2011 زلزله متفاوتی بود. زمانی که زلزله 9 ریشتری در منطقه توهوکو در شمال شرق ژاپن رخ داد، من در سمیناری راجع به بیداری اسلامی در خاورمیانه که در سالن یکی از هتل‌ها با حضور اساتید دانشگاهی و دیپلمات‌ها برگزار شده بود، حضور داشتم. زمانی که لرزه‌ها شروع شد اهمیتی ندادیم، ولی وقتی طولانی شد عده‌ای درصدد ترک جلسه بودند که یکی از مسئولان برگزاری همایش پشت تریبون رفت و اعلام کرد که این ساختمان مقاوم است و برنامه ادامه خواهد یافت. اما زمین لرزه کماکان ادامه داشت که ناگزیر همه با عجله محل را ترک کردیم.
فارس: کسی که زیر دست و پا له نشد؟ یا اینکه ژاپنی‌ها با تعارف به هم جلسه را ترک کردند؟
شریفی صدر: خیر؛ همانطور که گفتید هیچ کس صدمه‌ای ندید؛ البته آن موقع کسی ابعاد قضیه را نمی‌دانست. زمانی که محل را ترک کردم و وارد خیابان شدم، کماکان لرزه‌ها ادامه داشت، فکر می‌کردم سرم گیج می‌رود ولی پی بردم زمین لرزه است که کماکان ادامه دارد. زمانی وحشت کردم که متوجه شدم تلفن‌های همراه از کار افتاده و من از همسر و فرزندان و همکارانم بی خبر بودم. پسر بزرگم در دانشگاه بود و فرزند دیگرم از طرف مدرسه جمهوری اسلامی ایران در توکیو به اردوی تفریحی رفته بود، حدود 3 ساعت طول کشید تا توانستم از سلامتی آنها خبردار شوم و این سه ساعت خیلی به من سخت گذشت. پس از آن برای خبرگیری از سلامتی هموطنان مقیم ژاپن که ساکن شهرهای دیگر بودند، بسیج شدیم و این بار بخش کنسولی سفارت بسیار فعال بود، ولی تا روز بعد که تمامی ارتباطات تلفنی قطع بود کار به سختی پیش می‌رفت. بحمدالله هیچ ایرانی در این زلزله و سونامی آسیبی ندید.
*نشتی مواد رادیواکتیو/سفارت ایران یک روز هم تعطیل نشد
فارس: زمانی که در نیروگاه فوکوشیما مواد رادیواکتیو نشت کرد، کجا بودید؟
شریفی صدر: در واقع نشت نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما از همان نخستین ساعات وقوع سونامی آغاز شده بود، ولی خبری از سوی دولت اعلام نشده بود. وقتی خبر آسیب دیدن رآکتورهای 1و 2 و 3 به مرور اعلام شد، آقای دکتر عراقچی سفیر ایران در توکیو درباره ادامه کار سفارت و پرسنل نمایندگی و خانواده‌های آنان، رایزنی‌هایی با مرکز به عمل آوردند و در نهایت، تصمیم بر آن شد که همه خانواده‌ها را به کشور برگردانند. یک فروند هواپیمای بزرگتر درخواست شد و ایرانیان مقیم هم توانستند به کشور بازگردند. تا آمدن هواپیما که حدود یک هفته به طول انجامید، نشتی مواد رادیواکتیو به توکیو رسیده بود و به خصوص بر آب آشامیدنی و حتی خاک هم اثر گذاشته بود. به این دلیل بود که به همه خانواده‌ها توصیه شد، ژاپن را ترک کنند و تعداد کارکنان سفارت به حداقل رسید و تعدادی از همکاران برای آنکه سفارت دایر باشد در توکیو ماندند. لذا سفارت ما یک روز هم تعطیل نشد و ما مردم مصیبت دیده ژاپن را تنها نگذاشتیم. سفارت جمهوری اسلامی ایران جزو معدود سفارتخانه‌هایی بود که در آن ایام دایر بود.
ما همچنین پس از این قضایا با سفر به شهرهای «یامادا» (630 کیلومتری توکیو) و «میاکو»، برای زلزله زدگان غذای گرم (خوراک مرغ و آش رشته) که به آن دسترسی نداشتند و عمدتاً غذای کنسروی مصرف می‌کردند، بردیم و با مسئولان این مناطق ملاقات کردیم.
در هفته‌های اول خودمان هم در توکیو مشکلاتی داشتیم، از جمله تامین آب سالم برای پرسنل که به این منظور نمایندگی اقدام به تهیه دستگاه‌های مخصوص و تأمین آب آشامیدنی از استان‌های جنوبی که آلودگی رادیواکتیو به آنجا نرسیده بود، کرد و این قضیه خیلی مدبرانه هدایت شد؛ البته در کنار این قضایا پس لرزه‌های شدید، گاهی تا 7 یا 8 ریشتری، را تا چند ماه شاهد بودیم و ایام سختی داشتیم.
اقدامات انساندوستانه جمهوری اسلامی ایران در ایام زلزله اعم از کمک‌های جمعیت هلال احمر، سفر آقای دکتر عراقچی به منطقه و توزیع غذای گرم که توسط خانم‌های کارکنان سفارت انجام شد، هیچگاه از ذهن ژاپنی‌ها فراموش نمی‌شود. اواخر تابستان که برای گفت‌وگوهای حقوق بشری به توکیو رفته بودم، مقامات ژاپنی بار دیگر از جمهوری اسلامی ایران قدردانی می‌کردند.
*وظایف اداره کل حقوق بشر و زنان وزارت امور خارجه
فارس: قدری درباره سمت کنونی بفرمایید. اداره کل حقوق بشر و زنان وزارت خارجه چه زمانی ایجاد شد؟
شریفی صدر: این اداره کل تحولات زیادی داشته است. مدتی اداره حقوق بشر زیرمجموعه اداره کل سیاسی بین‌المللی بود و بعدها دفتر امور زنان ایجاد شد که دو اداره هماهنگی و اداره بین‌الملل زنان در این مجموعه بود. در چارت جدید، اداره کل حقوق بشر و زنان زیرمجموعه معاونت حقوقی و بین‌الملل قرار گرفته که دو اداره حقوق بشر و اداره امور بین‌الملل زنان زیر مجموعه این اداره کل هستند.
*رهیافت ما ارتقای حقوق بشر است نه تقابل و انفعال
فارس: در این اداره کل چه اقداماتی انجام می‌دهید و چه برنامه‌هایی برای آینده در دستور کار دارید؟
شریفی صدر: از فعالیت‌های عمده این حوزه امور مربوط به «حقوق بشر» است، در بحث حقوق بشر رهیافت ما ارتقای حقوق بشر است نه تقابل و انفعال و با این رهیافت فعالیت‌های ما در زمینه حقوق بشر تعریف می‌شود. در بحث حقوق بشر حول 3 محور مفهوم‌سازی، هنجارسازی و نهادسازی فعالیت داریم. اما رهیافت غرب در بحث حقوق بشر تقابل است و در همین راستاست که قطعنامه‌های حقوق بشری متعددی علیه کشورهای مستقل جهان را در محافل بین‌المللی طرح می‌کنند و یا اعمال تحریم‌ها را در دستور کار قرار می‌دهند. در صورتی که ما براساس رهیافت ارتقای حقوق بشر معتقدیم باید با رویکردی سازنده بنا را بر همکاری با کشورها گذاشت و همچنین ارائه خدمات و همکاری‌های حقوقی فنی هم در چارچوب این رهیافت تعریف می‌شود.
اطلاع دارید که از چند سال قبل با متوقف شدن کمیسیون حقوق بشر به علت ناکامی در انجام مسئولیتش، شورای حقوق بشر با قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل پا به عرصه وجود گذاشت و مقرر شد UPR یا گزارش‌های دوره‌ای حقوق بشر کلیه کشورها بدون استثنا در شورا مطرح و بررسی شود. ما از این رویکرد استقبال کردیم و اولین UPR جمهوری اسلامی ایران در سال 1389 در شورا طرح و پس از بررسی، کشورهای مختلف توصیه‌هایی ارائه کردند که ما بخش عمده‌ای از آنها را پذیرفتیم و اکنون خود را برای گزارش دوم که در اسفند 1392 خواهد بود، آماده می‌کنیم و گزارش جامعی از عملکرد کشور درباره توصیه‌هایی که پذیرفته بودیم ارائه خواهیم داد.
شورای حقوق بشر که مقر آن در ژنو قرار دارد سالانه 3 نشست یک ماهه دارد که مهمترین نشست آن در ماه مارس (اسفند - فروردین) است که ما معمولاً در سطح عالی و اغلب اوقات در سطح وزیر شرکت کرده و گزارشات خود را ارائه می‌دهیم و به طور کلی حضور فعالی داریم.
حوزه دیگر فعالیت ما تعامل با کمیته سوم و مجمع عمومی سازمان ملل است که مقرش در نیویورک است. دیپلمات‌های توانمندی در زمینه حقوق بشر در نمایندگی‌های ژنو و نیویورک فعالیت دارند.
یکسری گفت‌وگوهای حقوق بشری دوجانبه نیز با تعدادی از کشورها داریم که در سطوح مختلف صورت می‌گیرد. در سطح سازمان همکاری‌های اسلامی نیز تعاملاتی داریم که مبنای آن اعلامیه قاهره است که ارتقای حقوق بشر در کشورهای اسلامی را در دستور کار دارد. علاوه بر آن در کمیسیون مستقل حقوق بشر اسلامی که یک سال از عمر آن می‌گذرد، یکی از همکاران ما در آن عضویت دارد.
در چارچوب جنبش عدم تعهد نیز جمهوری اسلامی ایران مباحث حقوق بشری را در قالب مرکز حقوق بشر و تنوع فرهنگی عدم تعهد دنبال می‌کند. این مرکز که مقر آن در تهران می‌باشد یکی از موفقیت‌های بزرگ کشورمان محسوب می‌شود که قریب دو سال از آغاز فعالیت‌های آن می‌گذرد. مرکز مزبور کارگاه‌های علمی و دانشگاهی زیادی برگزار کرده و از منظر بسیاری از صاحبنظران عملکرد این مرکز تاکنون موفقیت آمیز بوده است.
بخش دیگری از فعالیت‌های ما شرکت در جلسات مختلف ستاد حقوق بشر قوه قضاییه و همکاری با آن و سازمان‌های مربوطه و دانشگاه‌ها است.
*حضور فعالانه ایران در کمیسیون مقام زن
در حوزه زنان عمده‌ترین نهاد بین‌المللی مربوط به زنان که جمهوری اسلامی ایران نیز در آن عضویت دارد، کمیسیون مقام زن است که سالی یک بار نشستی را برگزار می‌کند و معمولاً جمهوری اسلامی ایران حضور فعالانه‌ای در این کمیسیون دارد. در چارچوب سازمان همکاری‌های اسلامی نیز اجلاس‌های وزرای زن هر دو سال یک بار برگزار می‌شود. سومین نشست آن سال گذشته در تهران برگزار شد که مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری ریاست این اجلاس را بر عهده داشت و اجلاس چهارم نیز آذر ماه در جاکارتا برگزار شد، که جمهوری اسلامی ایران حضور فعالی در آن داشت.
زمانی که در ژاپن مشغول به فعالیت بودم با نظر آقای سفیر حوزه‌‌ای را تعریف کردیم و یکسری ملاقات‌ها و تعاملاتی را با نمایندگان زن مجلس مشاوران و مجلس نمایندگان ژاپن و همچنین خانم‌هایی که در نهادهای دولتی و غیردولتی عهده‌دار مسئولیت‌هایی بودند یا زنان مسئول در دفاتر سازمان ملل در توکیو داشتم که این اقدام به گسترش روابط کمک می‌کرد.
من همچنین عضو شورای فرهنگی و اجتماعی زنان هستم و مسائل بین‌المللی مرتبط با زنان و همچنین رهیافت‌ها در مسائل داخلی و بین‌المللی در عرصه زنان را در شورا بررسی می‌کنیم.
فارس: تعامل شما با مرکز زنان ریاست جمهوری به چه صورت است؟
شریفی صدر: تعامل بسیار گسترده‌ای داریم. این مرکز در حال حاضر دارای معاونت بین‌الملل است که در مسائل بین‌المللی فعالیت و تحرک خوبی دارد. وزارت خارجه در حضور نمایندگان این مرکز در اجلاس‌های مختلف همکاری نزدیکی با آنها دارد و حوزه ما همواره در جلسات و برنامه‌های مرکز حضور فعالانه ای دارد.
*گفت‌وگوهای حقوق بشری با ژاپن و سوئیس
فارس: گفت‌وگوهای دوجانبه حقوق بشری با چه کشورهایی در جریان است؟
شریفی صدر: با برخی کشورها در سطح دولتی برقرار است از جمله ژاپن و سوئیس. البته قصد داریم گفت‌وگوهای سطح دولتی را با کشورهای دیگر نیز برقرار کنیم. با برخی کشورها هم در سطوح آکادمیک و غیر دولتی گفت‌وگو داریم.
فارس: یکسری گفت‌وگوهایی نیز با اتحادیه اروپا داشتید.
شریفی صدر: با اتحادیه اروپا گفتوگوی حقوق بشری داشتیم، ولی به علت رویکرد نادرستی که آنها نسبت به این گفت‌و‌گوها داشتند، متوقف شد. چون رویکردهای آنها سازنده نبود و نتایج آن به توسعه و ارتقای حقوق بشر کمک نمی‌کرد.
نگاه ما در موضوع حقوق بشر مثل سایر حوزه‌های سیاست خارجی نگاه مبتنی بر همکاری سازنده با همه کشورهاست، چون معتقدیم این رویکرد به ارتقا و توسعه حقوق بشر کمک می‌کند.
*نگاه ماشینی غرب به زن
فارس: در بحث زنان چه چالش‌هایی با غرب داریم؟
شریفی صدر: غرب در بحث زنان بر تساوی زنان و مردان تأکید دارد و بیشتر نگاه ماشینی و سخت افزارانه نسبت به زن دارد و فقط از تساوی سخن می‌گوید، ولی جمهوری اسلامی ایران در نگاه به حقوق زنان که منبعث از مکتب متعالی اسلام است نگاهی جامع و هوشمندانه دارد، در بحث کرامت انسانی، زن و مرد را به عنوان یک انسان می‌بینید و بحث جنسیت اساسا مطرح نیست. خود قرآن می‌فرماید «ان اکرمکم عندالله اتقیکم» لذا نگاه جنسیتی نیست. اما زمانی که نقش‌های زن و مرد را به عنوان عناصر و اعضای جامعه در نظر می‌گیریم، بر این باوریم که نقش‌ها به لحاظ کارکردی، متفاوت هستند. یعنی در عین اصالت داشتن کرامت انسان‌ها اعم از زن و مرد، هر یک ایفاگر نقش‌های متفاوتی در خانه و اجتماع می‌باشند و این عین عدالت و قطعا به نفع زنان است.
نقش زن در خانواده به عنوان یکی از دو رکن مهم خانواده بسیار با اهمیت است. بخش عمده‌ای از پرورش و تربیت فرزندان بر عهده مادر است که در واقع عالی‌ترین و در عین حال دشوار‌ترین و ظریفترین مسئولیت‌هاست، چون با روح و شخصیت انسان‌ها سر و کار دارد، فرقی نمی‌کند که فرزند دختر باشد یا پسر. پس نوع و جنس مسئولیت زن خدایی است، چون خداوند رب العالمین است و زن هم کار ربوبی و تربیتی را عهده‌دار است.
*پایش وضعیت حقوق بشر کشورها
فارس: اداره کل حقوق بشر و زنان تاکنون چه اقداماتی را انجام داده است؟
شریفی صدر: رهیافت ما حضور فعال در کلیه عرصه‌های بین‌المللی ذیربط می‌باشد. در کنار حضور فعالانه در شورای حقوق بشر و کمیته سه مجمع عمومی، وضعیت حقوق بشر سایر کشورها را پایش کرده و موارد نقض آن را مکتوب می‌کنیم و این امری عادی است که دیگر کشورها از جمله چین، روسیه و آمریکا نیز انجام می‌دهند و هر سال پایش حقوق بشر کشورها را در سایت وزارت خارجه خود منتشر می‌کنند. مسلماً هیچ کشوری در بحث حقوق بشر کامل و بدون نقص نیست و همه کشورها به این نکته باور دارند، چون زمانی URP کشورها مطرح می‌شود همه کشورها توصیه‌هایی را دریافت می‌کنند.
مرکز پایش حقوق بشر با نگاه سازنده و هوشمندانه موضوع پایش نقض حقوق بشر کشورها به ویژه آنهایی که مواضع خصمانه‌ای نسبت به ما دارند را در دستور کار خود دارد و تاکنون چندین جلد کتاب و مقالات متعددی در این رابطه منتشر کرده است. بر عکس غرب، در این پایش رویکرد ما مغرضانه نیست، بلکه منصفانه و مبتنی بر واقعیات و مستندات معتبر بین‌المللی است. ولی متاسفانه نگاه غرب کاملاً سیاسی است و عمدتاً کشورهای در حال توسعه را زیر سؤال می‌برد و با نگاه مغرضانه و خصمانه و با تکیه بر منابع مغرض و بی اعتبار به حقوق بشر می‌پردازد.
فارس: در ادارات زیر مجموعه اداره کل شما چه تعداد خانم مشغول به کار هستند؟
شریفی صدر: روسای ادارات آقا هستند. در حال حاضر در اداره حقوق بشر سه خانم مشغول به کارند و در اداره زنان، معاون اداره و کلیه کارشناسان خانم هستند.
فارس: بهتر نبود رئیس اداره زنان خانم بود نه آقا؟
شریفی صدر: ایشان از مدت‌ها قبل عهده‌دار این سمت بوده‌اند. مضافا اینکه از دیپلمات‌های ورزیده بخش بین‌الملل هستند. من معتقدم باید به اندیشه و توانمندی بها داده شود؛ البته این سخن به این معنا نیست که خانمی نداریم که این توانمندی را داشته باشد.
*رویکرد سیاسی و مغرضانه کانادا
فارس: چندین سال است که کانادا در زمینه ارائه قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران پیشگام است از جمله قطعنامه‌ای که اخیراً در کمیته سوم مجمع عمومی تصویب شد. شما این رویکرد کانادا را ناشی از چه می‌دانید؟
شریفی صدر: همان گونه که اشاره کردید چند سال است کانادا با مواضع خصمانه، به خصوص دولت دست راستی «هارپر» و با رویکرد کاملاً سیاسی پیش‌نویس قطعنامه‌ای را علیه جمهوری اسلامی ایران در کمیته سوم مجمع عمومی ارائه می‌کند و امسال نیز همچون سال‌های گذشته این پیش نویس را مطرح کرد. این قطعنامه با نگاه کاملاً سیاسی و مغرضانه تهیه شده و تمام منابعی که مورد استفاده قرار گرفته مغرض و متعلق به رسانه‌های صهیونیستی بوده، بدون اینکه به پیشرفت‌های حقوق بشری در زمینه‌های مختلف از جمله زنان اشاره‌ای داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با سایر کشورهای منطقه در این زمینه به پیشرفت‌های زیادی نائل شده، ولی طبق روال سال‌های قبل این پیش‌نویس مغرضانه و یکجانبه ارائه شد و تعدادی از کشورها با نگاه سیاسی به قطعنامه رای مثبت دادند.
اگر با نگاه منطقی بخواهیم قطعنامه را تحلیل کنیم از 193 کشور عضو سازمان ملل، 110 کشور به نفع قطعنامه رای نداده‌اند (ممتنع و منفی) فلذا این قطعنامه از نظر منطقی فاقد اعتبار است؛ فقط از حیث ساز‌وکار سازمان ملل این قطعنامه پذیرفته می‌شود، چرا که آراء ممتنع و غایبان را به حساب نمی‌آوردند.
اساساً ما با طرح قطعنامه حقوق بشری علیه کشورها در سازوکارهای سازمان ملل موافق نیستیم و آن را فاقد اعتبار می‌دانیم، چون در شرایطی که گزارش‌های دوره‌ای حقوق بشری کشورها به صورت جامع در شورای حقوق بشر مطرح می‌شود و همه کشورها در آن حضور دارند و نظرات و توصیه‌های خود را ارائه می‌کنند، دیگر نیازی به محاکمه سیاسی کشورها وجود ندارد. این قطعنامه‌ها به هیچ وجه الزام آور نیست.
*از کارم لذت می‌برم
فارس: به عنوان سؤال پایانی اگر یک بار دیگر به گذشته برگردید، آیا همین مسیر را ادامه می‌دهید؟ دوباره دیپلمات می‌شوید؟
شریفی صدر: از کارم لذت می‌برم و برای من همیشه کار دیپلماتیک دلچسب بوده، ولی تنها موردی که خودم را ملامت می‌کنم این است که شاید وقت کافی برای فرزندانم نگذاشتم، البته به لطف خدا هر دو موفق هستند.
گاهی اوقات فکر می‌کردم بهتر بود به کار تدریس می‌پرداختم و وارد این عرصه نمی‌شدم، اما در سفری که تابستان به ژنو برای شرکت در نشست شورای حقوق بشر داشتم و دیدم که زنان زیادی از کشورهای مختلف در شورای حقوق بشر حضور دارند و قدرتمندانه برای منافع کشورشان تلاش می‌کنند، به ارزش و اهمیت کارم و حضورم در وزارت امور خارجه بیشتر ایمان پیدا کردم.
فکر می‌کنم کار در عرصه دیپلماتیک برای خانم‌ها مناسب است، صرف حضور یک خانم محجبه در محافل بین‌المللی پیام اثر بخشی را بر مخاطبین دارد.
در عین حال لازم است وزارت خارجه در زمینه آموزش و تربیت دیپلمات‌های زن سرمایه‌گذاری بیشتری کند تا انشاالله دیپلمات‌های بیشتری از جمع بانوان داشته باشیم. جا دارد که زنان ما هم در عرصه دیپلماسی در همه حوزه‌ها به خصوص در حوزه بین‌الملل تلاش بیشتری داشته باشند. بانوان ما باید به کلیه دانش‌های ضروری برای کار دیپلماتیک به‌خصوص تسلط به یکی از زبان‌های روز دنیا مجهز باشند.
امیدوارم در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران رسالت سنگینی که شهدا و حضرت امام (ره) بر عهده ما گذاشته‌اند به نحو احسن انجام دهیم و رهنمودهای مدبرانه و دلسوزانه مقام معظم رهبری را به درستی در عرصه سیاست خارجی پیاده کنیم.