به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ، نکته ی مشترکی که در مطالعه ی ابعاد مختلف عرفان های غیرالهی و سکولار
می توان مشاهده کرد، اعتقاد به تکثر و نبود حقیقتی واحد است. این اعتقاد چه
در عرفان های شرق دور مثل آئین ذن و عرفان دالایی لاما، چه در عرفان های
کهن هندی مثل بودیسم، تنتره و یوگا و نسخه های جدید آنها مانند عرفان اشو،
سای بابا، رام الله و ... و حتی در عرفان های کهن و جدید غربی مانند
عرفان های ساحری سرخ پوستی و عرفانی مانند اکنکار به وضوح قابل مشاهده است.
همچنین این عقیده توسط عرفان های وارداتی که در داخل تبلیغ می شوند و
ریشه در عرفان های غیراسلامی و عمدتا شرقی دارند نیز (مانند عرفان حلقه) به
شدت ترویج می شود.
برخلاف آیین ها و عرفان های اشاره شده که غالبا هیچ ارتباطی با ادیان
آسمانی ندارند، تأکید بر وجود حقیقت واحد و منحصر بودن راه نجات در صراط
مستقیم ارائه شده توسط ادیان الهی و ابراهیمی از مهمترین عقاید و بنیان های
این ادیان محسوب می شوند. اهمیت اعتقاد به وحدانیت و وجود حقیقتی واحد
تابدانجاست که حتی مسیحیت تثلیثی نیز سعی در ارائه ی تصویری واحد از
خداوندی دارد که در سه شکل پدر، پسر و روح القدس معرفی می شود. هرچند عدم
توانایی متکلمین و فیلسوفان مسیحی در توجیه وجود وحدت در پس تثلیث همواره
به عنوان پاشنه آشیل این دین محسوب شده است اما با این وجود بزرگان مسیحیت
هیچگاه حاضر به قبول حقیقت متکثر و عدم وجود حقیقت واحد نشده اند. از این
رو اعتقاد به توحید همواره مهمترین عقیده و بنیان اعتقادی ادیان الهی بوده
است. روایت نقل شده از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و علی آله و سلم که
فرمودند: "قولوا لا اله الا الله تفلحوا" خود به تنهایی حاکی از اهمیت
توحید و اعتقاد به حقیقت واحد است.
با توجه به آنکه گفته شد، تکثرگرایی و تکذیب حقیقت واحد توسط عرفان هایی با
منشا زمینی را در دو نکته می توان خلاصه کرد. اول اینکه مبدعان این
عرفان ها خود قادر به اثبات بنیان های عرفان خود از طرق عقلانی، تجربی یا
وحیانی نبوده اند و بدین منظور همواره از بحث و جدل های علمی و عقلی گریزان
بودند. برای مثال بودا با صراحت تمام، هر گونه تفکر فلسفی و عقلانی را نفی
می کند و مدعی است که فقط در پی کاهش آلام بشری است1. پیروان یوگا نیز که
از اثبات ادعاهای خود از طرق عقلانی، وحیانی و تجربی عاجزند، سخنان
بزرگان یوگا مانند پاتانجلی را تجربیات درونی او دانسته اند 2!در مورد
عرفان ساحری و سرخ-پوستی کاستاندا هم این نکته قابل توجه است که این آئین
دچار نوعی شکاکیت است3 .
اگر عدم توانایی عرفان های فوق الذکر در اثبات ادعاهای خود را به عنوان
مبدأ اصلی تکثرگرایی آنان دانست، مقابله با ادیان آسمانی و جلوگیری از
گرایش مردم به سوی این ادیان در طول تاریخ را می¬توان به عنوان محرک اصلی
در تبلیغ غلیظ این اعتقاد توسط مبلغان اینگونه آیین ها به حساب آورد.
همانطور که گفته شد، اعتقاد به وجود حقیقت واحد بنیان اصلی ادیان الهی است
بنابراین نفی وجود هرگونه حقیقت واحد درواقع به نفی خدا و مبارزه با ادیان
الهی منتهی می¬شود. از این روست که ژست روشنفکری و ادعای نجات بخش بودن
تمام ادیان در واقع نقابی زیبا برای پنهان کردن چهره ی کریه و شیطانی این
عرفان ها است که برای مبارزه با ادیان الهی شمشیر را از رو بسته اند.
صابر دین پرست
منابع:
1 آفتاب وسایه ها، دکتر محمد تقی فعالی ص 60
2 همان، ص 120
3 همان، ص