وزیر سابق امورخارجه ادامه داد: مقام معظم رهبری نیز مدتی بعد در جلسه‌ای که با حضور رییس‌جمهور وقت در محضر ایشان داشتیم، فرمودند که اگر ما تعلیق را نمی‌پذیرفتیم، آیندگان به ما می‌گفتند که شما در مسائل هسته‌ای لجبازی کردید و تعلیق فعالیتهای هسته‌ای نشان داد که با وجود همکاری ایران، غرب هنوز آمادگی پذیرش حقوق ملت ایران در بحث هسته‌ای را ندارد و پس از دوسال تعلیق، حاضر به پذیرش حقوق ایران نشد.
متکی با بیان این‌که ما امروز در مسائل هسته‌ای به اهداف خود دست یافته‌ایم، تصریح کرد: امروز در مبحث انرژی هسته‌ای به خوبی برنامه‌های خود را عملیاتی کرده‌ایم و حالا باید در مذاکره با غرب ضمن صیانت مجدد از حقوق هسته‌ای کشورمان در دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای که غربی‌ها نیز براساس عضویت ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای(ان پی تی) نمی‌توانند منکر آن شوند با یک دیپلماسی مناسب و منطقی مذاکرات را به پیش ببریم.
وی بر دوری کردن از لجبازی در روابط خارجی تاکید و بیان کرد: در روابط خارجی باید با دوری از لجبازی و براساس منطق از فرصت‌های به دست آمده استفاده کرد.
وزیر سابق امورخارجه در ادامه سخنان خود با بیان این‌که ایران در بحث مذاکره با آمریکا لجبازی نکرده است، عنوان کرد: روابط میان ایران و آمریکا دارای فراز و نشیب‌های طولانی بوده و به سه مقطع، سال 1320 تا 57، دوران اشغال لانه جاسوسی آمریکا در ایران و همچنین دوران پس از اشغال تقسیم می‌شود که آمریکایی‌ها در دوران پس از اشغال لانه جاسوسی که در آن قرار داریم، نتوانسته‌اند میان وعده‌ای که می‌دهند و کاری که انجام می‌دهند توازن ایجاد کرده و همواره در بحث مذاکره با ایران بر خلاف حرف‌هایی که زده‌اند، عمل کرده‌اند.
متکی اضافه کرد: هر بار آمریکایی‌ها در بحث مذاکره با ایران قدمی برداشته‌اند، ما نیز قدم بعدی را برداشته‌ایم، به عنوان مثال در دوران ریاست جمهوری جورج بوش، آمریکایی‌ها خواستار مذاکره با ایران در خصوص عراق شدند و ایران نیز براساس منطق تصمیم به مذاکره گرفت و ما با آمریکا مذاکره کردیم.
وی در همین راستا به پیشنهاد اوباما برای مذاکره با ایران اشاره کرد و افزود: در خصوص مسائل ایران نیز هر بار درخواستی از سوی آمریکا برای مذاکره مطرح شده، ما نیز اعلام آمادگی کرده‌ایم که به عنوان مثال باراک اوباما در سال دوم ریاست جمهوری خود در نامه‌ای به رئیس‌جمهور برزیل و نخست وزیر ترکیه برای مبادله سوخت هسته‌ای میان ایران و غرب اعلام آمادگی کرد و در آن نامه اطمینان داده بود که شرایط مبادله سوخت اورانیوم غنی‌شده 3.5 درصد ایران با اورانیوم غنی شده 20 درصد را فراهم می‌کند که ما نیز بر همین اساس با برزیل و ترکیه گفت‌وگو کردیم و حاصل آن تفاهم نامه تهران میان سه کشور ایران، برزیل و ترکیه بود که موفقیتی بزرگ در عرصه دیپلماتیک برای ایران محسوب می‌شود.
وزیر سابقه امور خارجه تصریح کرد: اما اوباما از فرصتی که به ابتکار خودش ایجاد شده بود، استفاده نکرد و باز به رویکرد مبتنی بر فشار روی آورد و این در حالی است که فشارها هیچگاه روی ایران تاثیر نگذاشته و آمریکایی‌ها نیز نشان داده‌اند که به دنبال رابطه و گفت‌وگو نیستند.
متکی در بخش دیگری از سخنان خود به انتقادات مطرح شده در مورد سیاست خارجی ایران در خصوص سوریه اشاره و خاطرنشان کرد: برخی‌ها عنوان می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران که از بیداری اسلامی در تمامی کشورهای منطقه حمایت کرده و چرا در بحث سوریه رویکرد دیگری را در پیش گرفته که در پاسخ به این افراد باید گفت که انقلاب‌های ایجاد شده در کشورهای منطقه کاملا مردمی، مسالمت آمیز، بدون دخالت کشورهای خارجی و بدون استفاده از نیروهای نظامی بوده و در کشورهایی همچون تونس، مصر و یمن تنها مردم به خیابانها آمدند و مطالبات خود را به صورت مسالمت آمیز مطرح کردند.
وی اضافه کرد: در سوریه کار از مطالبات مردمی آغاز شد که دولت نیز به خواسته‌های مردم و گروه‌های مخالف توجه کرد، اما در ادامه کار دیگر مردم در خیابانها نبوده‌اند و نیروهای مسلحی که با خارج در ارتباط هستند و از دیگر کشورها سلاح دریافت می‌کنند، در حال جنگ با دولت هستند که در میان آنها افراد غیر سوری بسیاری از جمله، اردنی، سودانی و حتی ترک نیز دیده می‌شوند که تمامی این موارد، صورت مسئله سوریه را با دیگر کشورها متفاوت کرده است.
وزیر سابقه امورخارجه عنوان کرد: در واقع در سوریه می‌توان گفت، مطالبات مردم آری و مقاومت در برابر مداخله خارجی هم آری و متاسفیم که کشوری همچون ترکیه، در مسئله سوریه نیابت آمریکا را به عهده گرفته و سوریه نیز در این مداخله نشان داده که چگونه طی 50 سال گذشته در کنار رژیم صهیونیستی پابرجا مانده است.
متکی که در این همایش به تشریح عملکرد نظام جمهوری اسلامی ایران در زمینه سیاست خارجی پرداخت، در بخشی از سخنان خود به خاطره‌ای از مذاکرات خود با ایوانف دبیر سابق شورای امنیت ملی روسیه اشاره و عنوان کرد: در ماه‌های پایانی ریاست جمهوری جرج بوش، بحث‌ها در مورد حمله آمریکا به ایران افزایش یافته بود که در آن دوران ایوانف دبیر سابق شورای امنیت ملی روسیه به ایران آمد و در مذاکره با بنده اعلام کرد که طبق اطلاعاتی که در اختیار داریم حمله آمریکا به ایران قطعی است و شما باید کمی کوتاه بیایید.
متکی ادامه داد: در این زمان من برای این‌که تصویری واقعی از اوضاع منطقه را برای ایوانف تبیین کنیم لطیفه‌ای را برای او تعریف کردم.
به او گفتم که در جبهه جنگ فردی آمد و به فرمانده منطقه‌ای خود گفت که برای عملیات به اینجا آمده‌ام، اما فرمانده به او پاسخ داد که در این منطقه قصد نداریم، عملیاتی انجام دهیم و آن فرد گفت که من در گرفتن اسیر تخصص دارم و آمده‌ام در اینجا اسیر بگیرم و به تنهایی می‌روم و اسیر می‌گیرم.
متکی در ادامه تعریف این لطیفه، اظهار داشت: آن فرد پس از چند ساعت با فرمانده تماس گرفت و اعلام کرد که 200 نفر را اسیر گرفته و برای انتقال آنها نیرو می‌خواهد، اما فرمانده به او گفت که ما برای انتقال اسرا نیرو نداریم و خودت آنها را بیاور، اما آن فرد گفت که من نمی‌توانم آنها را بیاورم چون آنها من را گرفته‌اند.
وی افزود: من نیز به ایوانف گفتم که آمریکایی‌ها به این منطقه آمدند تا همه را به اسارت خود در بیاروند، اما هم اکنون خود اسیر شده‌اند و توان حمله به ایران را ندارند.
متکی در ادامه با اشاره به روز 16آذر و روز دانشجو عنوان کرد: رژیم شاه تنها 108 روز پس از کودتای 28 مرداد و در 16 آذر 1332 با خوش خدمتی به آمریکا، سه ستاره از جنبش دانشجویی را یک روز قبل از سفر نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به ایران، به شهادت رساند.
وی با بیان این‌که آمریکایی‌ها حتی تصور فروپاشی رژیم شاه را هم نمی‌کردند، ادامه داد: آمریکایی‌ها سال‌ها پس از کودتای سال 32 که شاه را دوباره به قدرت بازگرداندند، آنچنان این رژیم را مستحکم می‌دیدند که حتی تصور نمی‌کردند این بنیان فرو بپاشد، اما ملت ایران در سال 57 با یک قیام عمومی طومار استعمار را در کشورمان در هم پیچید و طی 34 سال گذشته نیز همواره تلاش کرده‌اند تا دوباره بر ایران حاکم شوند، اما موفق نبوده‌اند.
وزیر سابق امورخارجه افزود: انقلاب اسلامی برای ما استقلال و آزادی به ارمغان آورد و هم اکنون نیز در دوره حساسی به سر می‌بریم که در این شرایط ویژه به هیچ وجه حق اشتباه و یا آزمون و خطا نداریم.
متکی در ادامه سخنان خود به مسئله اهمیت روابط خارجی در کشورها پرداخت و اظهار داشت: حکومت‌ها در حکمرانی خود باید به دو حوزه مسائل داخلی که شامل مباحث، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است و همچنین به حوزه مسائل و روابط خارجی که همچون ضمیمه‌ای در تمامی حوزه‌ها تاثیرگذار است، توجه داشته باشند.
وی در همین راستا به دیدگاه مقام معظم رهبری در خصوص روابط خارجی اشاره کرد و افزود: رهبری معظم انقلاب می‌فرمایند که وزارت امورخارجه تنها یک وزارتخانه نیست، بلکه نیمی از کارهای کشور توسط سایر وزارتخانه‌ها انجام می‌شود و نیمی دیگر نیز برعهده دستگاه دیپلماسی و وزرات امورخارجه است.
وزیر سابق امورخارجه با اظهار این‌که دستگاه دیپلماسی بر تمامی حوزه‌ها تاثیرگذار است، اضافه کرد: وزارت خارجه علاوه براین‌که می‌تواند دروازه ورود استعمار و ایجاد وابستگی در کشوری باشد، می‌تواند سکوی مقاومت در راستای رسیدن به استقلال در کشورها باشد.
متکی در ادامه، سیاست خارجی کشورهای مختلف را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: دسته نخست کشورهایی هستند که خود را قدرت‌های بزرگ سیاسی، اقتصادی و نظامی دنیا می‌دانند و سعی می‌کنند که سیاست‌های خود را به دیگر کشورها دیکته کنند و دسته دوم نیز کشورهایی هستند که حکومت آنها براساس کودتا و یا در فضای وابستگی به دیگری برپا شده و سیاست‌هایی که به آنها دیکته می‌شود، را انجام می‌دهند.
وی در ادامه تصریح کرد: اما گروه دیگری از کشورها در دنیا نیز وجود دارند که مستقل عمل می کنند و سیاست خارجی آنها نیز براساس منافع ملی پایه ریزی می شود و این دسته از کشورها باید در منطقه خود و دنیا حرفی برای گفتن داشته باشند و با تئوری مشخصی سخن بگویند.
وزیر سابق امورخارجه، سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران را براساس ایجاد عدالت و عدم ظلم به دیگران و همچنین عدم ظلم پذیری دانست و خاطرنشان کرد: در سال 1357 کشورهایی که خود را قدرت‌های بزرگ می دانستند، مناسباتی را برای دنیا تعریف کرده بودند و می خواستند تمامی دنیا براساس آن کار کند و ایجاد یک نظامی خلافی این سیاستها و مناسبات را نمی پذیرفتند.
متکی در همین راستا به حرف‌های برخی اندیشمندان غربی پس از انقلاب اسلامی ایران اشاره و بیان کرد: برخی اندیشمندان غربی در آن زمان می گفتند که ما تنها با قیام و سرنگونی یک نظام در ایران مشکلی نداریم، بلکه با این مسئله مشکل داریم که سال‌ها غرب تلاش کرد تا نظام‌هایی را در دنیا براساس سکولاریسم و در قالب لیبرال روی کار بیاورد و آنها را به عنوان الگو به دنیا معرفی کند و بعد رهبر انقلاب ایران نه تنها بر روی این الگو خط قرمز می کشد، بلکه الگوی جدیدی را نیز به دنیا معرفی می کند.
وی در ادامه سخنان خود سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در به چالش کشیدن غرب با استفاده از تئوری جمهوری اسلامی کارآمد دانست و تصریح کرد: امروز با مهندسی که حضرت امام خمینی و پس از ایشان مقام معظم رهبری انجام دادند و با طرح سوالاتی که غرب از پاسخ به آنها عاجز ماند، جغرافیای سیاسی دنیا تغییر کرده است.
وزیر سابق امورخارجه در بخش دیگری از سخنان خود خواستار پرداختن به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه‌ها و مراکز آکادمیک شد و عنوان کرد: امروز کشوری که از یک تئوری قوی برخوردار باشد می تواند حرفی در جهان داشته باشد و دنیا را به چالش بکشد.
متکی ادامه داد: کشورها با زبان دیپلماسی و مذاکره می‌توانند تئوری خود را در دنیا مطرح کنند و مذاکره هم به این معنا نیست که از حقوق خود کوتاه بیاییم، بلکه در مذاکره می توان با زبان قاطع و جدی سخن گفت و خیلی رک صحبت کرد.
وی اضافه کرد: دیپلماسی یک ظرفیت بسیار بزرگ برای مطرح کردن تئوری های یک ملت در دنیاست که در این عرصه باید گوهر گرانبهای استقلال و عزت و همچنین منافع ملی یک کشور در اولویت قرار گیرد.
وزیر سابق امورخارجه در این راستا کار دیپلمات‌ها را بسیار مهم دانست و اظهار داشت: دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران باید به عنوان یک دیپلمات بسیجی که بسیجی بودن یک برند فرهنگی و بین المللی است و در دل خود نیز منطق، مقاومت، تدبیر و همدلی را به همراه دارد، عمل کرده و در صحنه بین المللی تئوری های جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده و از حقوق ملت ایران دفاع کنند.
متکی گفت: دیپلمات باید همانند یک دیده بان در جنگ، وضعیت محیط بین الملل را رصد کرده و با هوشیاری و دوری از ترس، گزارش دقیقی از امکانات کشورها و محیط بین الملل ارائه دهد.
وی در ادامه تحلیل کردن اوضاع کشورها را یکی از وظایف اصلی دیپلمات‌ها دانست و خاطرنشان کرد: دیپلمات‌ها باید ضمن جمع آوری اطلاعات و اخبار، پردازش و تحلیل درستی نیز داشته باشند و در نهایت به محصول نهایی دیپلماسی یعنی پیش بینی اوضاع آینده برسند و ببینند که چه حادثه ای به نفع و یا چه حادثه ای به ضرر کشور است.
متکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طی 34 سال گذشته را منطقی و قابل دفاع دانست و اظهار کرد: البته در مقاطعی رویکرد سیاست خارجی کشورمان تغییر کرده، اما در مجموع پس از انقلاب اسلامی سیاست خارجه جمهوری اسلامی منطقی و قابل دفاع بوده است.
وی در پایان در زمانی که قصد خروج از سالن را داشت در جواب یکی از دانشجویان مبنی بر زمان آغاز فعالیت انتخاباتی خود گفت: سخنرانی های انتخاباتی خود را از دی ماه سال جاری آغاز خواهم کرد.