روايتي ناشنيده از علي حاتمي فيلمساز محبوب و فقيد ايراني

به گزارش حوزه وبگردی باشگاه خبرنگاران، مرتضي شايسته تهيه کننده «جهان پهلوان تختي» در سال هاي آخر زندگي مرحوم حاتمي همراه و از نزديک در جريان ساخت پروژه هاي بلندپروازانه وی بود و پس از ساخت فيلم مادر در سال 68 در موسسه هدايت فيلم مرحوم حاتمي پيش توليد طرح قديمي اش يعني جهان پهلوان را در اين موسسه آغاز کرد، طرحي که در 26 روز فيلمبرداري فقط 34 دقيقه از آن بر سلولوئيد ثبت شد و با مرگ مرحوم حاتمي به بايگاني رفت.

صحبت با مرتضي شايسته کندوکاوي است در روزشمار واپسين روزهاي حيات مرحوم حاتمي و شنيدن از آمال او براي ادامه همکاري و طرح هاي ساخته نشده و اينکه شايسته چقدر با دريغ از آن روزها ياد مي کند.

در شانزدهمين سال فقدان علي حاتمي با صحبت هاي مرتضي شايسته ياد و خاطره آن هنرمند بي همتا را گرامي مي داريم.

* زماني که پروژه تختي شکل اجرايي به خود گرفت زمزمه هاي بيماري مرحوم حاتمي در مطبوعات منعکس مي شد؟

آقاي حاتمي پس از ساخت فيلم مادر در موسسه هدايت فيلم بسيار راغب به همکاري با ما بودند و البته ما هم بسيار مشتاق بوديم اين روند ادامه پيدا کند.

پروژه تختي هم بسيار براي مرحوم حاتمي مهم بود به گفته ايشان خيلي از همکارهاي قديمي مثل ناصر تقوايي و استاد مشايخي او را از ساخت تختي منع کرده بودند.

سال 73 حدود 8 تا 9 ماه ساخت و ساز در شهرک سينمايي داشتيم و اين روند تا سال 74 ادامه داشت و مرحوم حاتمي به همراه مجيد ميرفخرايي دکورهاي خاني آباد قديم را در ابعاد کوچک در شهرک سينمايي ساخته بودند.

* در همان سال ها صحبت از ساخت چند پروژه عظيم توسط ايشان با همکاري شما شنيده مي شد؟

اصولا مرحوم حاتمي در اين سال هاي آخر به فيلم هاي معمولي فکر نمي کرد و مدام به پروژه هايي با ابعادي فراتر از سينماي ايران فکر مي کرد مثل ملکه هاي برفي يا گاردن پارتي، منتها پروژه تختي که يک طرح قديمي بود جلوتر افتاد بالاخره پروژه تختي در اوايل مهرماه 1375 در شهرک سينمايي کليد زده شد.

* بعد از فوت حاتمي بسياري از نهادها ابراز تأسف کردند از تمام شدن طراحي تختي و بيانيه صادر کردند؟

بسياري از اين افراد قبل از ساخت تختي من را از همکاري با مرحوم حاتمي منع کردند ما حتي هماهنگ کرديم در روز بازديد مقام معظم رهبري از صدا و سيما به صورت ماهواره اي پروژه تختي را ايشان کليد بزنند و مرحوم حاتمي به طور مستقيم توضيحاتي خدمت ايشان دادند و ايشان استقبال کردند، بعضي از رفتارهاي غيرهنرمندانه در طول پيش توليد تاثير بدي روي بيماري مرحوم حاتمي مي گذاشت ولي وقتي با دوندگي هاي بنده کار به فيلمبرداري رسيد بنابر گفته پزشک معالج مرحوم حاتمي حال ايشان بهتر شده بود و انرژي مضاعف مي گرفت و پيشرفت بيماري را کند مي کرد ولي به هر حال به رغم اينکه ايشان جهت مداوا به لندن رفتند متأسفانه سرطان پيشرفتي بسيار کرده بود و به رغم شوري که در وجود ايشان براي پايان بردن پروژه بود در  اوايل آذر 75 ديگر نتوانستند سر صحنه حاضر شوند حتي منزلي براي ايشان در شهر جديد انديشه که به شهرک نزديک بود تهيه شد که رفت و آمد نزديک تر باشد ولي درد شديد امان ايشان را بريده بود.

* از ميان آخرين طرح هاي مرحوم حاتمي طرح آخرين پيامبر بود که قرار بود در موسسه شما ساخته شود؟

آقاي حاتمي اولويت بعد از تختي را اين طرح مي دانست و نگارش فيلمنامه آن را به شدت ادامه مي داد، حتي در اين مورد با آقاي سيد جعفر شهيدي و آيت الله واعظ زاده خراساني رئيس مجمع تقريب مذاهب اسلامي مشورت کردم مسافرت هاي زيادي به قم داشتند، خودشان اظهار داشتند که فيلم مصطفي عقاد با معيارهاي هاليوود ساخته شده ولي فيلمنامه آخرين پيامبر با رعايت همه اصول از کودکي تا رسالت و وفات ايشان را به شکل مدون و تکميلي ارايه خواهد داد.

* پس از فوت مرحوم حاتمي در 14 آذر 75 چه تصميماتي مبني بر ادامه پروژه گرفته شد؟

بعد از فوت مرحوم حاتمي با جمع بندي که در دفتر داشتيم به اين نتيجه رسيديم که با اجازه خانواده  مرحوم حاتمي کار را ادامه دهيم و چند اصل را مدنظر داشتيم يکي اينکه ادامه دهنده به اصل متن وفادار باشد، دوم اينکه از راش هاي گرفته شده بهره برده شود که با همان سبک و سياق گريم و دکور باشد و عوامل تغيير نکنند، کانديداي اول آقاي ناصر تقوايي بود که البته بايد بگويم ارشاد با کارگرداني ايشان مخالفت کرد، براي من خيلي سخت بود که اين موضوع را به آقاي تقوايي بگوئيم علت اين مخالفت را هيچ وقت نفهميدم.
بعد رسيديم به آقاي افخمي که نهايتا منجر شد به ساخت فيلم تختي البته با سبک و شکل خود افخمي بنابراين فيلم تختي با فيلمنامه بهروز افخمي ساخته و روانه پرده شد.

* کل فيلمبرداري تختي مرحوم حاتمي چقدر طول کشيد؟

پيش توليد سري اول از زمستان 74 آغاز شد و حتي بعضي عوامل انتخاب شدند مثل استاد انتظامي در نقش پدر تختي و فرامرز قريبيان در نقش مربي تختي و البته آقاي نظافت دوست که توسط مرحوم حاتمي انتخاب شدند که الحق شباهت زيادي به مرحوم حاتمي داشتند.
آقاي زرين دست هم فيلمبردار شدند و گروه آقاي حاتمي آماده فيلمبرداري شدند که ايشان براي معالجه به لندن رفتند، در فاز دوم پس از بازگشت ايشان از لندن نهايتا فيلمبرداري با مديريت آقاي تورج منصوري در اواخر شهريور 75 آغاز شد و يک ماه و اندي فيلمبرداري ادامه پيدا کرد.

عجيب اينکه به نقل از همه همکاران قديمي ايشان مرحوم حاتمي با يک انرژي مضاعف کار مي کرد و هر روز با دعا و صلوات و اسپند دود کردن بنابر سنت مرحوم حاتمي فيلمبرداري آغاز مي شود، يک  اتحاد و مودت عجيبي در کار بود و آقاي حاتمي با اينکه درد فراوان داشت لبخند از لبانش نمي افتاد و با يک مهرباني و مديريت عالي کار را هدايت مي کرد.

* در جريان کار شما در مورد فيلمنامه نظراتي به مرحوم حاتمي نمي داديد؟

من به هيچ وجه به خود اجازه نمي دادم و نمي دهم که در مورد فيلمنامه به فيلمسازان مولفي چون مرحوم حاتمي و آقاي کيميايي و ... نظر دهم و مهارت و تجربيات اين آدم ها حتي براي آنها که فرصت پيدا مي کنند در کنارشان ياد بگيرند خود يک گنجينه گرانبهاست تا آن زمان پس از 25 سال فيلمسازي ايشان در ايران که همه اش امروز يک ميراث گرانبهاست در سواد و شعور بنده نمي گنجد که نظري را اعمال کنم، بنده فقط گزارش عملکرد توليد را هر روز در اختيار ايشان قرار مي دهم و نظرات تخصصي خود در زمينه توليد را ابراز مي کنم.

در تاريخ هنر آدم هايي مثل علي حاتمي زياد نيستند امروز مي فهم که حاتمي با خودش به دنيا آمد و با خودش انديشه اش را برد و وی محصول شرايط اجتماعي و فرهنگي روزگاري بود که آدم هايي از جنس حاتمي ارايه مي داد، همانطور که حافظ يکي بود و ديگر اسطوره ها...

به هر حال 34 دقيقه از آخرين شاهکار ايشان يعني تختي در آرشيو موجود است و موسسه هدايت فيلم هر زمان که هر شخصي که با شرايط آن شرايطي که عرض کردم و با اجازه خانواده محترم مرحوم حاتمي بخواهد بيرقه افتاده مرحوم حاتمي را از زمين بلند کند آماده همکاري است.

خوشبختانه خانم ليلا حاتمي فرزند خلف ايشان که ميراث ارزشمندي است که از ايشان به يادگار مانده و هنرش جهاني شده است و خيلي از تاليفات گرانقدر ايشان که موجود است همگي قابليت به تصوير کشيده شدن دارند.

* دکورهاي پروژه تختي در شهرک وجود دارد؟

بله، دکورها موجود است و البته در چند کار تصويري بهره گرفته شده است، اين دکورها با دست مبارک مرحوم حاتمي ساخته شد و الان در تملک سيما فيلم است.

* الان در مورد مرحوم حاتمي چطور مي انديشيد؟

مرحوم حاتمي انساني شريف، متدين ، مومن و با صفايي بود که دور از هر ادا به معناي واقعي کلمه هنرمند بود، هنرمندي که سينماي ايران قدرش را ندانست، در گرانبهايي که هيچ کس ارزش ايشان را درک نکرد و در زمان حياتش همه آثارشان را با مرارت ساختند و سلامتي و زندگي خود را روي هر اثر گذاشتند.

به هر حال ايشان يک انسان بودند و يک انسان چقدر طاقت بي توجهي و ظلم دارند.

هر اثر ايشان يک کلاس درس براي عاشقان فيلمنامه نويسي و کارگرداني است، هر سکانس آثار ايشان حاوي ديالوگ هايي است که مثل شعر فارسي داراي قافيه و رديف است.

مرحوم حاتمي با چشمان باز و با حسرت ساخت آثار فاخرشان دنيا را ترک گفتند و اين حسرتي بزرگ براي ماست و همه آنهايي که ماندند متاسفانه به مانند ديالوگ زيباي ايشان « ما همه عمر دير رسيديم» خوشحالم که حضور ايشان را درک کردم حاتمي چهره ماندگار سينماي ايران است.

منبع: هفت صبح

انتهای پیام/
پ2