ایده‌های حکمرانی محل اصلی رقابت‌های سیاسی است

علی خضریان، نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در نشست «هم‌اندیشی مشارکت در انتخابات پیش‌رو؛ راهکار‌ها و چالش‌ها» که در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: وقتی ما درباره مشارکت سیاسی صحبت می‌کنیم این یک تعارف و شعار سیاسی صرف نیست و باید برای تحقق آن کار و حرکت مشخصی داشته باشیم.

وی افزود: نگاه حضرت امام خمینی (ره) به مردم و مردم‌سالاری دینی تکلیف نقش و جایگاه مردم را در نظام اسلامی مشخص کرده است و به عبارت دیگر وقتی ما مردسالاری را می‌پذیریم در حقیقت نقش دخالت مردم در امور حکومتی را پذیرفته‌ایم و می‌بایست نقش مردم را در اداره امور جمعی تسهیل و گسترش بدهیم. جمهوری اسلامی از منظر امام خمینی (ره) واژه شعارگونه‌ای نبود. در زمانی که ایجاد یک نظم سیاسی جدید در ایران بر مبنای جمهوری اسلامی مطرح شد، با هژمونی حضرت امام حتی اگر به شعار حکومت اسلامی نیز تبدیل می‌شد، بعید بود با مخالفت اجتماعی مواجه شود و به طبع اگر نام نظام نوپای پس از انقلاب اسلامی، حکومت اسلامی گذاشته می‌شد، طبعاً بخشی از اختیارات مردم در اداره حکومت نیز محدود می‌شد. این مسأله از این لحاظ اهمیت دارد که بدانیم طرح مردم‌سالاری دینی در ایران از سوی امام (ره) بر مبنای باور و اعتقاد قلبی ایشان به مردم بوده است.

خضریان با بیان اینکه برمبنای دیدگاه حضرت امام (ره) مردم‌سالاری دینی به‌دلیل اینکه بر مبنای قانون الهی است، از دموکراسی‌های غربی مردمی‌تر است، بیان کرد: در مردم‌سالاری دینی نه اراده حاکمان است، نه اراده اکثریت می‌تواند حقوق اقلیت را نادیده بگیرد و منبع آن قانون که خدای متعال است، سمت و سویی برای نفع فرد و یا گروهی را در نظر نگرفته است. برای همین است که در دیدگاه امامین انقلاب مهمترین مسأله در انتخابات، افزایش مشارکت سیاسی است.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل نودم قانون اساسی اظهار کرد: بنابراین اگر می‌خواهیم در انتخابات پیش‌رو مسأله افزایش مشارکت در انتخابات تحقق یابد، باید تکثر گروه‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی در عرصه انتخابات بروز و ظهور پیدا کند و البته درست فهم شود.

نماینده تهران در مجلس با اشاره به نگاه‌های مختلف سیاسی از ابتدای انقلاب تاکنون گفت: زمانی در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی، دو نگاه سیاسی غالب شامل خط امامی‌ها و جریان مقابل خط امامی‌ها بود که نشأت گرفته از تفاوت دیدگاه‌ها درباره اسلام فقاهتی پیرامون تدوین قانون اساسی و مفاد قانون اساسی و از این دست تصمیمات شکل گرفته بود و زمینه رقابت و مشارکت سیاسی را در جامعه محقق می‌کرد.

نویسنده کتاب رفتار با مخالفان که به بررسی اندیشه و سیاسی امام خمینی (ره) در مواجهه با مخالفان می‌پردازد، افزود: بعد از اینکه با رای و اقبال مردم شاهد روی کار آمدن خط امامی‌ها بودیم، در جریان نحوه اداره کشور در موضوعات اقتصادی همچون قانون کار و نحوه مداخله دولت در موضوعات اقتصادی، مسائل سیاسی داخلی و خارجی همچون قرابت بیشتر با ولایت فقیه و نحوه مواجهه با آمریکا، دو جریان چپ و راست از دل این جریان شکل گرفت که در نتیجه اختلافات سیاسی و اقتصادی در بدنه جریان خط امامی‌ها بود که همین دو جریان و نگاه‌های متفاوت ایشان، زمینه مشارکت و رقابت در انتخابات را میسر و محقق کرد. پس از این دوره شاهد شکل‌گیری اصلاح طلب و اصولگرای مرسوم در ادبیات سیاسی کشور بودیم که البته پیش از این یک طیف وابسته به دولت کارگزاران که قالب آن‌ها بخشی از طیف راست سنتی آن زمان بودند، تحت عنوان راست دولتی شکل گرفت و در نهایت به اصلاح طلبان پیوست.

خضریان بیان کرد: از سال ۱۳۸۴ به بعد دوگانه‌های سیاسی در عرصه انتخابات با حضور همزمان آقایان احمدی نژاد، قالیباف، لاریجانی، ولایتی، رضایی، کروبی، هاشمی، مهرعلیزاده و معین رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت و نشان داد که دیگر تحلیل دوگانه چپ و راست یا اصلاح طلبی و اصولگرایی در صحنه سیاسی کشور مثل سابق نخواهد بود و فضا به گونه‌ای شده بود که مردم بین آقایان لاریجانی و ولایتی، احمدی نژاد و قالیباف، معین و کروبی تفاوت‌هایی می‌دیدند و این‌گونه نبود که اگر کروبی از عرصه رقابت‌ها خارج می‌شد رای او لزوماً به سبد معین ریخته شود و یا کنار رفتن یکی از نامزد‌های اصولگرا رای آن را به سبد دیگر نامزد این طیف سرریز کند؛ بنابراین از سال ۱۳۸۴ با نوعی از تکثر سیاسی و خروج از دوگانه‌های مرسوم گذشته همچون اصلاح طلب و اصولگرا مواجهیم که متأثر از فضای اجتماعی است.

نماینده تهران در مجلس یازدهم گفت: این تکثر همچنان هم واقعیت عرصه سیاسی و اجتماعی ایران است که در حال پیشروی است. به‌طوری‌که به سمت متکثرتر شدن محیط سیاسی در حرکت هستیم. البته در حین تکثر، آنچه محل اصلی رقابت‌های سیاسی است، مسأله ایده‌های حکمرانی است. از این دوره به بعد کم کم سؤال و مطالبات مردم نسبت به داوطلبان انتخابات تغییر کرده و دیگر این‌گونه نبود که مردم سؤال کنند که داوطلبان از کدام گروه سیاسی هستند، بلکه سؤال‌شان این است که افراد با چه ایده‌ای می‌خواهند کشور را در عرصه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی یا بانکداری را اداره کنند. یا اینکه در حوزه تحریمی کشور را می‌خواهند به چه سمتی سوق بدهند؛ بنابراین می‌طلبد که گروه‌ها و جریانات سیاسی در فضای کنونی تحولی را در رویکرد‌های خود به انتخابات رقم بزنند تا زمینه مشارکت حداکثری در انتخابات رقم بخورد.

خضریان با تأکید بر اینکه برخی گروه‌های سیاسی ما دچار نوعی بیماری سیاسی به نام «ماندن در گذشته» شده‌اند، اظهار کرد: متأسفانه برخی گروه‌های سیاسی ما هنوز تصور می‌کنند که مردم منتظر این هستند که ببیند چه ائتلاف‌های سیاسی شکل می‌گیرد یا مثلا فلان چهره سیاسی آیا وارد عرصه انتخابات می‌شود یا خیر و بر همین اساس معتقدند که شورای نگهبان با کنار گذاشتن وظایف قانونی خود، باید در احراز صلاحیت‌ها با دست بازتر عمل کند. در حالی که در انتخابات شورای شهر دوم که احراز صلاحیت نامزد‌ها توسط نمایندگان مجلس دوره ششم صورت گرفت و مجری انتخابات نیز دولت اصلاحات بود، براساس این تحلیل در عین اینکه شاهد بیشترین احراز صلاحیت‌ها تا آنجا که برخی اعضای نهضت آزادی نیز تأیید صلاحیت شده و در سطح شهر تبلیغات خود را با تصاویری که کراوات بسته بودند، انجام دادند، هستیم. از طرفی با مشارکت ۱۳ درصدی مردم در انتخابات شاهد پایین‌ترین مشارکت سیاسی در طول دوران نظام جمهوری اسلامی هستیم که با نظریه‌ای که در انتخابات پیش‌رو از سوی برخی افراد برای احراز صلاحیت‌ها خارج از روال قانون مطرح می‌شود، همخوانی ندارد.

وی با بیان اینکه مسأله افزایش مشارکت چیزی نیست که لزوما با باز شدن فضا و احراز صلاحیت حداکثر بتوان آن را محقق کرد، گفت: مردم امروز به دنبال دانستن ایده‌های حکمرانی گروه‌ها و جریانات سیاسی هستند، بنابراین اینکه بخواهیم صرفاً لیستی را درست کنیم، عامل پیروزی یک جریان سیاسی نخواهد بود.

نماینده تهران در مجلس در همین راستا یادآور شد: در انتخابات مجلس دهم اصولگرایان با لیستی وارد عرصه انتخابات تهران شدند که به شکل همزمان چهره‌های حامی و منتقد برجام در آن حضور داشتند، اما دیدیم که این لیست ۳۰ هیچ از رقیبت خود شکست خورد. علت این بود که مردم با خود گفتند خب این لیست بالاخره چه موضعی در بحث برجام و چه نگاهی در سیاست خارجی خواهد داشت؛ بنابراین مردم پیش خود گفتند که مشخص است این لیست انتخاباتی ایده مشخصی برای اداره کشور ندارد.

خضریان ادامه داد: همین الآن هم برخی گروه‌های سیاسی برای انتخابات پیش رو به دلیل دچار بودن به همین بیماری تحلیلی ماندن در گذشته، رسیدن به یک لیست واحد بدون توجه به الزامات آن را دنبال می‌کنند. به همین دلیل آقایی فرد نزدیک به خودش را که دو جلد کتاب در دفاع از برجام دارد را آماده حضور در لیست تهران کرده است. از سوی دیگر نماینده‌ای را داریم که همین چند روز پیش ۶ جلد کتابش در نقد برجام را رونمایی کرده و او هم آماده است که در این لیست انتخاباتی قرار گیرد. این نشان می‌دهد کسانی که این طراحی را انجام می‌دهند درک صحیحی از افکار عمومی جامعه و بدنه دانشجویی دانشگاه، بدنه نیرو‌های مؤمن و بسیجی مساجد در تهران و طلاب حاضر در حوزه‌ها ندارند.

خضریان در پایان با انتقاد از فرهنگ غلط غربی مانور جمعیت و کمپین‌های انتخاباتی که در سطح برخی شهر‌های ایران نیز رواج داشته است، گفت: برخی به جای اینکه فرهنگ رقابت درباره ایده‌ها و راهکار‌های حل مشکلات مردم را در انتخابات پررنگ کنند، متأسفانه شاهد هستیم که در مسیر عکس این مسئله حرکت می‌کنند و با برگزاری جلسات چند نفره، میهمانی دادن و سفره پهن کردن‌ها به دنبال جذب رأی هستند. متأسفانه برخی گروه‌های سیاسی امروز در تهران مانور افراد بیشتر در گروه‌های سیاسی خودشان را محل قدرتنمایی و کنار گذاشتن ایده‌های حکمرانی قرار داده‌اند، کاری که در گذشته این فرهنگ در شهرستان‌ها بیشتر باب بود و به جای تغییر آن در آن‌ها، گریبان‌گیر شهر‌های بزرگی، چون تهران نیز شده است و منجر به افزایش هزینه‌های چند میلیاردی برای انتخابات و به تبع آن با توجه به محدودیت منابع مالی گروه‌های سیاسی، زمینه‌ساز سوءاستفاده از منابع مالی نامشروع خواهد شد.