تغییر الگوی بیماری‌های گوارشی

کامران باقری لنکرانی فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی از دسته خوش خیم هستند که گاهی ساده‌ترین آن‌ها مانند: رفلاکس (بازگشت غذا از معده به مری) باعث تغییر کیفیت زندگی افراد میشود. وی ادامه داد: با اینکه سرطان‌های گوارشی یک چهارم انواع سرطان‌ها را تشکیل می‌دهند، اما بیش از یک سوم مرگ‌ها به دنبال سرطان‌های گوارشی است، زیرا دیر تشخیص داده می‌شوند.

این استاد دانشگاه افزود: سرطان معده به دو دلیل ایجاد می‌شود: دلیل اول مربوط به هلیکوباکتر پیلوری می‌باشد که با درمان‌های به موقع آن، این نوع سرطان در کشور رو به کاهش است. اما نوع دوم سرطان معده که به دنبال تغییر عادات زندگی (چاقی، عدم تحرک، مصرف غذا‌های داغ، مصرف مواد مخدر، دخانیات و الکل و...) ایجاد می‌شود، متاسفانه رو به افزایش است.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه اغلب سرطان‌های گوارشی در مراحل اولیه علامت‌دار نیستند، آیا غربالگری سرطان‌های گوارشی برای همه افراد ضرورت دارد؟، گفت: برای جمعیت عمومی که هیچ علامت و شکایتی ندارند، استفاده از آزمایش خون نهفته در مدفوع کفایت می‌کند که معمولاً بالای سن ۴۵ سالگی برای همه افراد انجام می‌شود، در مرحله بعد اگر برای فردی خون نهفته در مدفوع گزارش شد، کولونوسکوپی انجام میشود.

وی از اهمیت انجام کولونوسکوپی دستگاه گوارش، در افرادی که خون نهفته در مدفوع دارند، گفت: کولونوسکوپی هم تشخیص سرطان گوارشی در مراحل اولیه را امکان‌پذیر می‌سازد و هم امکان خارج کردن ضایعاتی که در آینده احتمال تبدیل شدن به بافت سرطانی دارند را فراهم میکند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز ادامه داد: حدود یک سوم جمعیت بالغ ایرانی مبتلا به کبد چرب هستند که از طیف ملایم تا شدید متغیر است، که غربالگری همه این افراد امکان‌پذیر نیست. وی گفت: در حال حاضر توصیه بر آن است که اگر فردی مبتلا به کبد چرب است و همزمان مبتلا به دیابت به خصوص از نوع کنترل نشده آن باشد، غربالگری کبد چرب انجام شود.

وی یادآور شد: اگر کبد چرب در فرد مبتلا، به سیروز کبد تبدیل شده باشد (یعنی بافت کبد تغییر شکل پیدا کند و آنزیم‌ها و پلاکت‌ها بالا رفته باشند) نشان دهنده متابولیسم نامناسب بدن و ابتلا فرد به سندروم متابولیک است، یعنی بدن فرد نسبت به انسولین مقاومت پیدا کرده است. مقاومت به انسولین باعث افزایش چربی نوع بد در خون می‌شود، که فرد را مستعد به بیماری قلبی و عروقی می‌کند. وی ادامه داد: بیشترین خطرات در مراحل اولیه بیماری کبد چرب، خود کبد نیست بلکه بیشتر، بحث سکته‌های قلبی و مغزی مطرح است.

لنکرانی یادآور شد: غربالگری روده بزرگ نه تنها برای افرادی که خون مخفی در مدفوع دارند انجام می‌شود، بلکه در فردی که خونریزی‌های گوارشی، تغییرات اجابت مزاج، تغییر در قطر مدفوع، درد‌های گوارشی و...، دارند نیز انجام میشود.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که در ارتباط با کبد چرب و انجام فیبر و اسکن کبدی چه نظری دارید؟، گفت: با توجه به اینکه کبد چرب شیوع بالایی در کشور دارد، در مراحل اول با انجام آزمایشات غیر تهاجمی خون، غربالگری انجام میشود که در صورت مثبت بودن این آزمایشات، فیپرو اسکن درخواست می‌شود.

لنکرانی تاکید کرد: کبد چرب با کاهش حدود ۱۰ درصد وزن فرد، به میزان زیادی بهبود می‌یابد، اما باید توجه داشت که با برگشت و افزایش مجدد وزن، کبد چرب نیز مجدداً باز می‌گردد.

این استاد دانشگاه به افراد توصیه کرد: از خوردن نوشابه‌های گازدار که میزان بالایی از مشتقات قند فروکتوز دارند، پرهیز کنید، زیرا بدن توانایی تجزیه این قند را به خوبی ندارد و آن را به تری گلیسرید تبدیل می‌کند که با تجمع تری گلیسرید در سلول‌های کبدی، باعث تخریب کبد می‌شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: حد ایمنی از مصرف الکل وجود ندارد و مصرف کم الکل نیز با ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها همراه است. اگر فردی مبتلا به کبد چرب باشد و همزمان حتی میزان کمی الکل مصرف کند، با تخریب کبد همراه خواهد بود.