سوادآموزی ۲۵ میلیون نفر در نهضت سوادآموزی

 میزان باسوادی در کشور در سال  ۱۳۳۵ حدود ۱۵ درصد، در سال ۴۵ حدود ۲۸ درصد، در سال ۵۵ حدود ۳۶ درصد، در سال ۶۵ حدود ۶۱ درصد، در سال ۷۵ حدود ۶۵ درصد، در سال ۸۵ حدود ۸۴ درصد، در سال ۹۰ حدود ۹۱ درصد، در سال ۹۵ حدود ۹۴ درصد و در سال ۱۴۰۱ حدود ۹۷ درصد بوده است.

 بر اساس آمار سال ۹۴، ۱۴ درصد ترک تحصیل‌ها به دلیل بیماری و معلولیت، ۱۶ درصد فقر فرهنگی، ۱۸ درصد ترس از مدرسه، ۳۰ درصد مشکلات مالی، ۱۲ درصد مشکلات خانوادگی، ۸ درصد در دسترس بودن مدارس، ۳ درصد عدم علاقه به تحصیل، ۳ درصد رفتار بد معلم، درصد کوچکی نارضایتی از جنسیت معلم و ۱۳ درصد هم سایر عوامل بوده است.

گزارش ۲۰۲۲ یونسکو نشان می‌دهد که  آموزش بزرگسالان به کسانی که بیش‌تر به آن نیاز دارند، نمی‌رسد و حدود ۶۰ درصد از کشورها بهبودی در وضعیت آموزش بزرگسالان نسبت به قبل اعلام نکرده‌اند. همچنین درصد زیادی از روستایی‌ها، مهاجران و افراد دارای محرومیت و آسیب‌های اجتماعی هم محروم از تحصیل هستند.

 به طور متوسط هر سال ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار نفر تحت پوشش نهضت سوادآموزی قرار می‌گیرند که حدود ۳۰ درصد آن‌ها اتباع غیر ایرانی هستند. تاکنون ۹۰۰ هزار نفر اتباع خارجی، ۸۰۰ هزار زندانی و ۵۰۰ هزار سرباز با این روش سواد آموخته‌اند.

ضرورت افزایش سن سواد آموزی در کشور

یوسف نوری، وزیر پیشین آموزش و پرورش درباره عملکرد سوادآموزی در کشور گفت: هدف‌گذاری که در ایران برای نهضت سواد آموزی انجام شده،  آموزش از سن ۶ تا ۴۹ سال است. این در حالی است که در همه کشورهای دنیا سن سواد‌آموزی را ۶ تا آخر عمر در نظر می‌گیرند که البته در ایران هم گفته شده این سن به ۵۵ سال افزایش پیدا کند اما هنوز کاری انجام نشده است.  مجلس شورای اسلامی هم به تازگی مصوب کرده است که سازمان نهضت سواد آموزی به معاونت آموزش ابتدایی آموزش و پرورش منتقل شود.

وزیر پیشین آموزش و پرورش با بیان این که به ازای هر ده درصد افزایش سوادآموزی دو درصد تولید ناخالص ملی افزایش پیدا می‌کند، بیان کرد: بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۵ (آخرین سرشماری) مرکز آمار ایران حدود ۸ میلیون ۷۹۵ نفر بی‌سواد مطلق در کشور داریم و در حال حاضر هم تخمین می‌زنیم تعداد بی‌سواد‌ها در سال ۱۴۰۲ حدودا همین ۹ میلیون نفر باشند که بی‌سواد مطلق هستند و خواندن و نوشتن بلد نیستند. 

نوری با بیان این که نهضت سواد آموزی باید مردمی و مردم‌محور باشد ادامه داد: چهار مرحله سواد داریم مرحله اول، سواد خواندن و نوشتن، مرحله دوم سواد خواندن و نوشتن و کار با رایانه و تسلط بر یک زبان خارجی، مرحله سوم سواد خواندن و نوشتن به علاوه ۱۲ نوع سواد پایه مانند سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد مالی، سواد سلامت، مرحله چهارم سواد هم ایجاد تغییر در زندگی با استفاده از دانسته‌ها است مثل کار‌آفرین شدن.

وی همچنین افزود: چهار سطح سواد داریم که یک سطح بی‌سوادی مطلق، سطح دوم سواد اسمی یعنی این که صرفا درسی را خوانده باشی و امتحان بدهی، سطح سوم سواد عملکردی یعنی قدرت ایجاد تغییر در زندگی و سطح چهارم سواد چند بعدی است یعنی فرد با علم و دانشی که دارد جامعه را نجات بدهد با این حساب در حال حاضر پس تعریف‌های مربوط به نهضت و سوادآموزی هم تغییر کرده است.

سوادآموزی ۲۵ میلیون نفر در نهضت سواد آموزی

وزیر پیشین آموزش و پرورش درباره سیر تاریخی که نهضت سوادآموزی طی کرده، تصریح کرد: در سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۰ سازمان تعلیم و اکابر، در سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۵ سازمان آموزش سالمندان، در سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۳ سازمان آموزش بزرگسالان، در سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۵ کمیته پیکار با بی‌سوادی، در سال ۱۳۵۵ سازمان ملی جهاد سواد آموزی در سال ۱۳۵۷ به فرمان حضرت امام نهضت سواد آموزی را داشته‌ایم که شورای عالی انقلاب فرهنگی اساس‌نامه را ابلاغ کرد و در سال ۱۳۶۳ هم مجلس به آن پرداخت اما چون در آن زمان کشور تحت تاثیر مدیریت دولتی بود کامل فرمایش های امام مبنی بر مردم محور بودن نهضت اجرا نشد و دیوان سالاری در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد.

نوری درباره راه‌حل کاهش بی‌سوادی در کشور اظهار کرد: یک راه الگوی راهبری است آموزش و پرورش ایران مکلف ۹ میلیون دانش‌آموز ابتدایی است و ماموریت‌های بسیاری دارد و جای نهضت سواد آموزی از نظر اینکه افراد پایه اول تا ششم را در آن می‌خوانند و آموزش می‌بینند معاونت آموزش ابتدایی است اما جنس  آموزش بزرگسالان متفاوت است و در کشورهای دنیا آموزش بزرگسالان به صورت عمومی برای همه نیست بلکه آموزش مرتبط با کار و حرفه آن‌ها است.

او گفت: نهضت سوادآموزی تاکنون ۲۵ میلیون نفر را سوادآموز و تعمیق سواد کرده است و حدود ۲۰ میلیون نفر در آزمون‌ها قبول شدند و مدرک گرفتند.

نوری با بیان این که در یک مقطع زمانی در گذشته ادغام آموزش ابتدایی و نهضت سواد آموزی را داشته‌ایم ادامه داد: باتوجه به اینکه تعداد افرادی که احتیاج به سوادآموزی دارند زیاد است باید الگوی راهبری را تغییر دهیم و باید نهضت را از نظام اداری خارج کنیم موافق تغییر الگوی سازمان نهضت سواد آموزی هستیم اما باید به دولت تکلیف شود که آیین‌نامه‌های جدیدی را ارائه کند.

نرخ باسوادی ایران بالاتر از میانگین جهانی

وزیر پیشین آموزش و پرورش گفت: بر اساس آمارها در دوره ابتدایی ۱۶۰ هزار نفر جذب آموزش و پرورش نشده‌اند، در دوره متوسطه هم ۹۷۰ هزار نفر بازمانده از تحصیل داریم اما آمار خارج از آموزش و پرورش (سنین ۱۸ تا ۷۴ سالگی) را نداریم. زیرا یک نهاد رسمی وجود ندارد که آمار آن‌ها را بدهد فعلا فقط سرشماری‌ها مبنای  آمار ما هستند.

نوری اظهار کرد: نرخ باسوادی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۵ حدود ۳۵ درصد بوده است اما این نرخ در سال ۱۴۰۰ به حدود ۸۹ درصد رسیده است این در خالی است که میانگین جهانی ۸۷ درصد است و از میانگین‌ بالاتر هستیم.

وی افزود: شورای پشتیبانی نهضت سوادآموزی پس از سال‌ها تعطیلی در دولت سیزدهم به ریاست معاون اول رئیس جمهور کار خود را آغاز کرد اما گرو‌ه‌های جهادی در آن حضور نداشتند و این موضوع نقص مهمی است. همچنین این که در حال حاضر باید از ابزارهای نوین برای آموزش، مشارکت مردمی، تامین مالی، نگاشت رسانه‌ای استفاده کرد.

نوری در پایان خاطر نشان کرد:  نظام آموزشی بزرگسالان روش‌های خاص خودش را دارد و در همه دنیا مستقل اداره می‌شود.

هدف از ادغام نهضت سواد آموزی و آموزش ابتدایی گسترش ظرفیت‌های آموزگاران است

 جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه درباره طرح تلفیق سازمان نهضت سوادآموزی در معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفت: در کمیسیون تلفیق قرار بر این شد که نهضت سوادآموزی را با همان سازوکار و معلمانی که دارند در معاونت آموزش ابتدایی ادغام کنند؛ چراکه معلمان آموزش ابتدایی در سراسر کشور و در روستاها حضور دارند و بنابراین شد تا از ظرفیت آن‌ها به عنوان آموزش‌یار در نهضت سوادآموزی استفاده شود تا نهضت بتواند ماموریت‌های خود را بهتر انجام دهد.

عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم با بیان این که  ۹ میلیون نفر بی سواد در کشور را هنوز هیچ ارگان رسمی به کمیسیون آموزش و پرورش مجلس شورای اسلامی اعلام نکرده‌اند، اظهار کرد: در کمیسیون تلفیق صحبت از منحل شدن نهضت سوادآموزی نشده است بلکه گفتیم ادغام شوند تا هم از ظرفیت‌های آموزش ابتدایی بهره بگیریم و هم آموزش‌یاران ابتدایی امیدوار و باانگیزه شوند.

کوچکی‌نژاد با بیان این که نهضت سواد آموری مردمی می‌ماند اظهار کرد: انگیزه مجلس از مصوبه ادغام نهضت سوادآموزی با آموزش ابتدایی این است که پایه‌های نهضت را محکم کنیم و نهضت از بروکراسی اداری خارج شود.

وی افزود: آموزش‌یاران نهضت سوادآموزی انگیزه‌ای برای ادامه کار ندارند و در طرح ادغام سرنوشت آموزش‌یاران مشخص می‌شود همچنین اینکه روش‌های جدیدی را برای نهضت سوادآموزی در نظر گرفته‌ایم و روی این موضوع فکر شده است.

 بیش از ۹۸ درصد جمعیت کشور با سواد هستند

محمد مهدی زاهدی، عضو کمیسون تلفیق برنامه هفتم گفت: منظور از تلفیق نهضت سوادآموزی و آموزش ابتدایی از بین بردن نهضت نیست بلکه استفاده از توانایی معلمان ابتدایی است در صورت ادغام تغییر چندانی پیدا نمی کند بلکه ظرفیت‌هایش گسترش می‌یابد.

عضو کمیسون تلفیق برنامه هفتم با اشاره به این که مگر می‌شود بدون سرشماری به تعداد با سواد‌ها و بی‌سوادها رسید اظهار کرد: وقتی صحبت از ادغام نهضت سوادآموزی در معاونت آموزش ابتدایی می‌شود باید مرکز جدیدی هم برای آموزش بزرگسال در ذیل معاونت آموزشی تاسیس شود به دنبال جذب نیروی جدید هم نیستیم بلکه فقط می‌خواهیم از ظرفیت‌های نیروهایی که داریم بیش‌تر استفاده کنیم به همه این موضوعات فکر شده است.

زاهدی تصریح کرد: در کشور بیش از ۹۸ درصد با سواد داریم و جمعیت بسیاری از استان‌های کشور به طور کامل باسواد هستندو فقط در برخی استان‌ها درصد پایینی جمعیت بی‌سواد داریم.

نهضت باید مردم محور شود

عبدی، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی گفت: قرار است ماموریت‌های نهضت سوادآموزی به معاونت آموزش ابتدایی آموزش و پرورش سپرده شود البته بدون اینکه ظرفیت‌های  معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش توسعه پیدا کند.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ادامه داد: نهضت سوادآموزی هیچ وقت به دنبال جذب نیروی جدید نبوده است اما چون نیروهای نهضت سوادآموزی وارد آموزش و پرورش شده‌اند نهضت با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو شده است.

عبدی ادامه داد: نگاه حضرت امام به نهضت سواد آموزی مردم محوری بود اما در سال ۱۳۶۳ دچار انحراف شدیم و نهضت را دولتی کردیم اکنون هم با مصوبه جدید برای تلفیق نهضت و آموزش و پرورش به شدت به سمت دولتی شدن نهضت سواد آموزی می‌رویم.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی درباره تکلیف نیروهای اداری نهضت بیان کرد: در صورت ادغام نیروهای اداری نهضت سواد آموزی نیروهای اداری هم در آموزش و پرورش جانمایی می‌شوند.

وی افزود: در سال‌ها قبل هم یک‌بار نهضت در کل آموزش و پرورش ادغام شد اما نتایج مثبتی حاصل نشده است آموزش و پرورش مشکل نیروی انسانی دارد پس چطوری می‌تواند به نهضت نیروی انسانی بدهد. پیشنهاد من این است که مجلس شورای اسلامی اجازه بدهد که دولت برای آینده سوادآموزی کشور لایحه بدهد.