توافق ایران و چین چه کشور‌هایی را به سمت گسترش روابط با ایران ترغیب کرد؟

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، از زمانی که بحث توافق تجاری ۲۵ ساله بین ایران و چین جدی شده است، به نظر می‌رسد بسیاری از کشور‌ها در رویکرد خود تجدید نظر کرده و به سمت توسعه روابط با ایران حرکت کردند.

بنا بر گفته کارشناسان با توافق ۲۵ ساله ایران و چین، جایگاه جمهوری اسلامی در مناسبات بین‌الملل ارتقاء می‌یابد و همین موضوع موجب می‌شود که کشور‌ها و رژیم‌هایی که تاکنون سیاست خصمانه‌ای علیه ایران داشتند، تغییر رویه دهند و سعی کنند خود را بار دیگر به جمهوری اسلامی نزدیک کنند.

نه تنها در این راه کشور‌های عربی منطقه در صف گسترش مناسبات با جمهوری اسلامی ایران قرار خواهند گرفت، بلکه کشور‌های دیگر نیز تمایل خواهند یافت تا روابط خود را با ایران بهبود بخشیده و گسترش دهند.

روابط ایران و چین چه چیز خاصی دارد؟

ابوالفضل علمایی مدرس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه با تاکید بر اینکه روابط ایران و چین پیشاهنگ سیاست خارجی قرن بیست و یکم آسیاست، گفت که تحقیقات و پژوهش‌هایی که انجام شده است، نشان می‌دهند در سال‌های آتی بیش از ۸۰ درصد تبادلات تجاری جهان میان شرق و غرب آسیا رخ خواهد داد و این سند همکاری مکمل روابط این موضوع است. واقعیتی اجتناب‌ناپذیر وجود دارد و آن این است که دنیای غرب به‌ویژه آمریکا از نظر اقتصادی و سیاسی رو به افول هستند و تردیدی در این زمینه وجود ندارد که تولید ناخالص آمریکا در جهان از ۵۰ درصد جهان در سال ۱۹۵۰ به یک‌هفتم جهان کاهش یافته است.

علمایی همچنین گفت که ایران کشور مستقلی است و هیئت‌هایی از آمریکا و اروپا به پایتخت‌های یکدیگر سفر کردند تا جلوی توافق راهبردی ایران و چین را بگیرند. تهران و پکن در این توافق منافع خود را در نظر می‌گیرند و بر همین اساس عمل می‌کنند. پیشینه تاریخی نیز اثبات می‌کند که رابطه تهران و پکن هیچ‌گاه چالشی نبوده و دو کشور ایده «جاده ابریشم» را دنبال می‌کردند که دستاورد‌های شرق را به غرب انتقال می‌داده است.

غلامرضا انصاری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه هم تیرماه امسال گفت که  مبنای روابط ایران و چین از ابتدای انقلاب اسلامی روابط اقتصادی پویا، خوب و برد - برد بوده است.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه همچنین گفت که با توجه به ظرفیت‌های جغرافیایی و روابط تاریخی اقتصادی طبیعی است که به روابط با چین توجه داشته باشیم و برای روابط بلند مدت برنامه ریزی کنیم. پیش از انقلاب اسلامی روابط کشور‌ها با پیشران ایدئولوژیک، نظامی یا امنیتی بود، اما روابط با چین از گذشته دور روابط عمیق اقتصادی بوده است.

در حقیقت ظرفیت‌های زیادی در ایران وجود دارد که می‌تواند کشوری، چون چین را ترغیب به تلاش برای یک توافق دراز مدت کند، البته پکن هم جایگاه جمهوری اسلامی را در معادلات منطقه‌ای و جهانی به خوبی درک کرده و می‌داند که ایران با ویژگی‌های منحصر به فرد خود در منطقه می‌تواند این جایگاه را ارتقاء دهد و تبدیل به یک کشور پرتوان از نظر سیاسی و اقتصادی شود. به همین خاطر سرمایه گذاری چین در ایران، یک توافق دو سر برد است که البته تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم در پیرامون آن نیز خواهد داشت.

اجرای توافق ۲۵ ساله بر اساس تعهدات دو طرف ایران و چین، کشور‌های دیگر را نیز ترغیب به توافقات تازه با پکن و حتی با تهران خواهد کرد. اکنون در شرق آسیا کشور‌هایی هستند که تحت نفوذ و تأثیر مستقیم آمریکا قرار دارند. هندوستان، کره جنوبی، ژاپن و برخی دیگر از کشور‌ها به دلیل آن که تحت نفوذ ایالات متحده هستند، نمی‌توانند یک روابط سیاسی و اقتصادی عادی و با ثبات با ایران داشته باشند.

سه کشور نامبرده از نظر اقتصادی، تکنولوژی و صنعتی پیشرفته هستند، اما به دلیل تبعیت از آمریکا از ظرفیت‌های سرمایه گذاری در ایران بی بهره‌اند. این کشور‌ها استقلال سیاسی ندارند. چین با سیاست مستقل خود بدون توجه به مخالفت‌ها و ضدیت‌های آمریکا جهت انجام توافق ۲۵ ساله با ایران، گام برداشته در حالی که کره جنوبی، ژاپن و هند با وجودی که کشور‌های پیشرفته و از نظر اقتصادی در رده‌های بالا قرار دارند، قدرت تصمیم گیری از آن‌ها سلب شده لذا اتفاق میان ایران و چین می‌تواند محرکی برای به دست آوردن استقلال سیاسی در آن‌ها شود. قدر مسلم، توافق ۲۵ ساله ایران و چین، باعث اتفاقات خوبی در منطقه خواهد شد و باعث می‌گردد که، نخست، رژیم‌های عربی منطقه سیاست‌های خصمانه خود را کنار بگذارند و سپس فراتر از منطقه نیز بر روی تصمیمات کشور‌هایی همچون ژاپن، کره جنوبی و هند تأثیر خواهد گذاشت.

هند نگران روابط خود با ایران است؟

دهلی نو مدت‌هاست که برای توسعه بندر چابهار و تبدیل کردن آن به یک موفقیت اقتصادی رابطه تنگاتنگی با تهران برقرار کرده است. بندر چابهار در فاصله کمتر از ۹۰۰ مایلی بمبئی واقع شده و می‌تواند دروازه بسیار مهمی برای دهلی نو در رسیدن به آسیای میانه و افغانستان باشد و از زمانی که بحث توافق تجاری ۲۵ ساله بین ایران و چین جدی شده به نظر می‌رسد، کابینه هند خیال آرامی نسبت به چشم‌انداز حضور در ایران ندارد. در زمان سفر ناندرا مودی، نخست وزیر هند در سال ۲۰۱۶ به تهران، ایران، هند و افغانستان توافق سه‌جانبه‌ای را به نام کریدور حمل و نقل بین المللی در راستای تسهیل انتقال کالا از هند به افغانستان از طریق چابهار امضا کردند.

اما از زمان طرح موضوع توافق تجاری و سرمایه‌گذاری سنگین چینی‌ها در بنادر ایران این احتمال مطرح شده است که حضور هندی‌ها در پروژه‌های ایران به خصوص بندر چابهار تحت تاثیر این مسئله قرار بگیرد.اگرچه هنوز توافق تجاری چین و ایران به صورت نهایی امضا نشده، اما هندی‌ها در تلاش هستند تا جای پا خود در تهران را حفظ کنند. در ماه‌های گذشته وزیر دفاع هند به ایران سفر کرد، نکته حائز اهمیت اینکه سفر سینگ به ایران نخستین سفر یک وزیر دفاع هند طی ۲۰ سال گذشته به ایران محسوب می‌شود.

سینگ بعد از ورود به ایران در توئیتر نوشت که مذاکرات بسیار مثمر ثمری را با امیر حاتمی، همتای ایرانی‌اش داشته است. دو روز بعد وزیر امور خارجه هند وارد ایران شد و بنا به گزارش‌ها هر دو این وزرای هندی ها در سفر خود به دنبال مطمئن شدن نسبت به ادامه حضور خود در توسعه بندر چابهار و برخی دیگر از پروژه‌ها در ایران بودند. در حقیقت هندی‌ها به دنبال آن بودند که مطمئن شوند با ورود چین و نهایی شدن امضای توافقنامه تجاری بین پکن و تهران آنان همچنان می‌توانند جایگاه خود در ایران را حفظ کنند.

حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه هند نسبت به حضور چین در منطقه به ویژه ایران و جنوب شرق آسیا بسیار حساس است، گفت: از آنجا که هند خود را یک محور بزرگ اقتصادی تلقی می‌کند، در صدد است که سطح روابط اقتصادی خود را با تهران گسترش دهد، دهلی نو در مسئله ایجاد منطقه آزاد تجاری در چابهار حساس است و سعی می‌کند در این حوزه سرمایه گذاری بالایی داشته باشد.

چه کشورهایی برای برقراری رابطه با ایران به تکاپو افتادند؟

هانی زاده معتقد است که دهلی نو خود را رقیب اقتصادی چین می‌داند و سعی می‌کند که چین درهر نقطه‌ای از منطقه جنوب شرق و غرب آسیا پا می‌گذارد، حضور داشته باشد تا بتواند مانع حضور چین شود، لذا هندی‌ها هر جایی که چینی‌ها باشند، به تکاپو می‌افتند، اما از آنجا که هند بخشی از سیاست‌های خود را به آمریکا وابسته کرده است، لذا خارج از اعمال فشار‌های واشنگتن نمی‌تواند تصمیم گیری کند در حالی که تصمیم گیری‌های سیاسی و اقتصادی پکن مستقل از آمریکاست.

او با اشاره به اینکه در کنار توافق ایران و چین چه کشور‌هایی ترغیب به گسترش روابط با ایران شدند، گفت که علاوه بر هند کشور‌های شرق آسیا مانند مالزی و اندونزی هم تمایل دارند با ایران رابطه برقرار کنند، همچنین کره جنوبی سعی در بازسازی روابط خود را با ایران دارد، چراکه کره جنوبی تحت تاثیر سیاست‌های آمریکاست به همین دلیل حضور چین موجب می‌شود که این کشور هم روابط خود را در حوزه اقتصادی با ایران بهبود ببخشد.

این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه روابط ایران و چین موجب ایجاد رقابت شده است، گفت که حتی آمریکایی‌ها هم سعی می‌کنند از طریق ترغیب برخی کشور‌های هم پیمان خود با ایران رابطه داشته باشند تا چین نتواند بر اقتصاد منطقه مسلط شود به همین خاطر یکی از کشور‌ها کره جنوبی خواهد بود.

هانی زاده با اشاره به مزیت روابط ایران با چین، گفت که یکی از پیامد‌های مهم قرار داد ۲۵ ساله تهران و پکن مسئله حذف دلار از مبادلات خواهد بود که بعد‌ها روسیه و کشور‌های دیگری هم به این همکاری اقتصادی خواهند پیوست و این باعث نگرانی آمریکا و کشور‌های هم پیمانش خواهد بود، زیرا خروج دلار از چرخه اقتصادی چند کشور بزرگ منطقه مانند ایران، چین و روسیه باعث فروپاشی اقتصاد واشنگتن خواهد شد، به همین خاطر واشنگتن و هم پیمانان آن به شدت نگران اجرایی شدن این سند راهبردی هستند.

به گفته محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور ایران، توافق ۲۵ ساله بین ایران و چین بسیار مهم است. روابط ایران و چین در بخش‌های مختلف سیاسی و اقتصادی تعمیق و گسترش یافته است. توافق فوق این امکان را برای ما فراهم می‌کند که بتوانیم به طور هدفمند برنامه‌هایی برای فعالیت نهاد‌های مختلف کشور ترسیم کنیم.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/