آیا جهان مبارزه با کرونا را بدون آمریکا ادامه می‌دهد؟

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، رهادخت رستگار- کرونا از ووهان چین آغاز شد و اکنون به اکثر کشورهای جهان رسیده است؛ عمده کارشناسان بر این باور بودند با توجه به اینکه کرونا یک بحران جهانی است، مبارزه با آن هم نیازمند یک اجماع جهانی است؛ بر همین اساس سازمان جهانی بهداشت طرحی را با حضور برخی کشورها برنامه ریزی کرده است که درمان و رسیدگی به کشورها اعم از فقیر و غنی، به صورت برابر انجام شود.

سازمان جهانی بهداشت هدف از طرح مشارکت تاریخی را تسریع در توسعه دارو‌های ایمن و موثر، آزمایش و واکسن برای تشخیص، درمان و جلوگیری از انتشار کرونا و همچنین ایجاد دسترسی به دارو برابر برای کشور‌های فقیر و غنی اعلام کرد؛ مطابق گزارش جمعه شب رویترز مصادف با پنجم اردیبهشت ماه،  اولین نشست این طرح به دلیل شرایط کرونایی به صورت ویدیو کنفرانس  برگزار شد و رهبران برخی کشورها از جمله  فرانسه، آلمان، اسپانیا و آفریقای جنوبی در این مراسم شرکت کردند.

اما نکته جالبی که در این مراسم به چشم خورد، غیبت آمریکا بود و برخی دلیل این موضوع را تنش اخیر میان سازمان جهانی بهداشت و دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده  قلمداد کردند.

آغاز طرح مقابله با کرونا بدون آمریکا، چه بر سر ابرقدرت جهان آمد؟

ماجرا از جایی شروع شد که چندی پیش ترامپ در اظهاراتی اعلام کرد تعلیق بودجه سازمان جهانی بهداشت (Who) را در دست بررسی دارد؛  او طی پست توییتری اظهار کرده بود «سازمان بهداشت جهانی واقعا این شیوع کرونا را منفجر کرد!» و همچنین گفته بود «سازمان جهانی بهداشت در حالی که بیشتر بودجه خود را از آمریکا دریافت می‌کند، فعالیت خود را در چین متمرکز کرده است؛ بنابراین در این باره اقدام خواهیم کرد، خوب شد که توصیه آنها درباره باز گذاشتن مرز‌ها با چین را نپذیرفتم؛ چرا چنین توصیه اشتباهی به ما کردند؟»

البته اظهارات ترامپ فقط به چند پیام توئیتری ختم نشد و چند روز قبل او سازمان بهداشت جهانی را تهدید به قطع بودجه کرد، پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا هم با اشاره به این اقدام اعلام کرد که همه‌گیری کرونا نشانگر لزوم تغییرات اساسی در سازمان جهانی بهداشت بوده و ممکن است واشنگتن هرگز تامین سرمایه این سازمان را از سر نگیرد و حتی برای ایجاد نهادی جایگزین به جای این سازمان اقدام کند.

هرچند پیش از واکنش جنجالی ترامپ، جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی آمریکا هم در پیامی توییتری نوشت: «از تلاش‌ها برای مجبور کردن مدیرکل سازمان جهانی بهداشت به استعفا، حمایت می‌کنم؛ سازمان جهانی بهداشت در زمینه پنهان‌کاری گسترده درباره ویروس کرونا با چین همدست است.»

قطع بودجه سازمان جهانی بهداشت از سوی رئیس جمهور آمریکا، واکنش‌های متفاوتی را به ویژه از سوی مسئولان چینی به دنبال داشت، جائو‌لی‌ جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک نشست خبری در واکنش به تعلیق بودجه (Who) توسط ایالات متحده، اظهار کرد که «پکن به اقدام واشنگتن در مورد تعلیق کمک هزینه به سازمان بهداشت جهانی توجه خاصی دارد.»

او همچنان در ادامه صحبت‌های خود اضافه کرد که  به عنوان معتبرترین و حرفه ای‌ترین نهاد بین المللی در زمینه امنیت بهداشت جهانی، (Who) در مقابله با بحران بهداشت عمومی جهانی نقش جبران ناپذیری ایفا می‌کند؛ به خصوص پس از شیوع بیماری همه‌گیر کرونا، سازمان بهداشت جهانی تحت رهبری تدروس آدهانوم، مدیرکل این سازمان، وظایف خود را با جدیت انجام داده و در پیشبرد همکاری‌های بین المللی در مبارزه با ویروس کرونا نقش هماهنگی کلیدی ایفا کرده که مورد ستایش گسترده جامعه جهانی قرار گرفته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین همچنین تصریح می‌کند که در حال حاضر، وضعیت شیوع ویروس کرونا در جهان جدی شده و جهان در دوره بحرانی قرار می‌گیرد، این تصمیم ایالات متحده توانایی سازمان جهانی بهداشت را تضعیف می‌کند و به همکاری‌های بین المللی در زمینه مبارزه با ویروس کرونا آسیب می‌رساند، این موضوع بر همه کشور‌های جهان، از جمله آمریکا و به ویژه کشور‌هایی که از توانایی ضعیف برخوردارند، تاثیر خواهد گذاشت. ما از آمریکا می‌خواهیم به طور جدی وظایف و تعهدات خود را انجام دهد و از رهبری سازمان بهداشت جهانی در اقدامات بین المللی مبارزه با ویروس کرونا حمایت کند.

اما علاوه بر چین، تدروس ادهانوم دبیرکل سازمان جهانی بهداشت در یک نشست خبری به این موضوع واکنش نشان داد و اظهار کرد «آمریکا دوست خوبی برای سازمان جهانی بهداشت بود و امیدواریم که اینگونه ادامه یابد؛ اما تصمیم اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور را به شدت محکوم می‌کنیم؛  او ادامه می‌دهد سازمان جهانی بهداشت با حمایت مردم و دولت آمریکا خدمات بهداشتی را به فقیرترین و آسیب پذیرترین مردم جهان ارائه می‌کند.»

او همچنین با اشاره به گستردگی فعالیت‌های سازمان جهانی بهداشت تاکید کرد «سازمان جهانی بهداشت تنها با ویروس کرونا مقابله نمی‌کند بلکه برای جلوگیری و درمان بیماری هایی چون فلج اطفال، سرخک، مالاریا، ابولا، ایدز، سل، سوء تغذیه، سرطان، دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز فعالیت می‌کند؛ ما در حال بررسی تأثیر قطع بودجه آمریکا در روند کار این سازمان هستیم. با شرکای خود همکاری خواهیم کرد تا شکاف‌های ایجاد شده در تامین بودجه را ببندیم و اطمینان حاصل کنیم که کار ما بدون وقفه ادامه خواهد یافت.»

اما شکاف میان آمریکا و (Who) تنها یکی از دلایلی بود که کارشناسان برای غیبت ترامپ در جلسه مذکور می‌دانند، برخی هم معتقدند تغییر نظم جهانی دلیل این اتفاق است!

آیا آمریکا جایگاه ابرقدرتی خود را واگذار خواهد کرد؟

تقریبا از زمانی که ترامپ خروج از برجام را امضا کرد و اروپا را نیز در راستای اهداف خود تحت فشار گذاشت، اقداماتی برای دور زدن فشارهای واشنگتن انجام شد؛ شاید بتوان برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دانست که رهبران کشورهای اروپایی علیه سیاست‌های آمریکا اعتراض کردند و میان دو سوی آتلانتیک، اختلاف‌ها کم کم خود را نشان دادند.

در همین راستا کارشناسان معتقد بودند که اروپایی‌ها مایل به حفظ برجام هستند اما استقلال لازم را در سیاست‌های خود ندارند و به دست آوردن این استقلال هم زمانبر خواهد بود؛ عده‌ای هم معتقدند دنیا در حال تغییر است و در نظم نوین جهانی قدرت‌های جدیدی ظهور خواهند کرد. در همین رابطه محمد ساجدی کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با  باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد که از جمله پیامد‌های نظم نوین جهانی، عدم انتخاب ترامپ در ایالات متحده خواهد بود، بنابراین بحرانی که با شیوع بیماری کرونا ایجاد شده، می‌تواند آغازی برای این روند باشد و حتی کسینجر تئوریسین معروف آمریکایی نیز در این زمینه هشدار داده است.

او همچنین با اشاره به تحرکات اروپایی‌ها برای تفکیک سیاست‌هایشان از ایالات متحده هم تاکید کرد، اکنون به نظر می‌رسد اروپایی‌ها با شکستی که در برجام به دلیل عدم استقلالشان از ایالات متحده خورده‌اند، آرام آرام از رویه سابق خود فاصله می‌گیرند؛ ولی در مجموع باید ببینیم تا چه اندازه در تصمیمات خود مصمم هستند، در کل این اقدامات منجر به تغییر در نظم نوین جهانی می‌شود.

اهداف طرح جهانی مبارزه با کرونا چیست؟

علاوه بر اهدافی که در طرح مشارکت تاریخی  ذکر شد؛ اورسولا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا هم در ویدیو کنفرانس به تشریح طرح جهانی مبارزه با کرونا پرداخت و یکی از اهداف جامعه جهانی جمع آوری ۸.۱ میلیارد دلار تا اوایل ماه می‌ برای انجام فعالیت‌ها در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان کرونا دانست؛ البته او تاکید کرده است که این گام اول بوده و در آینده به بودجه بیشتری نیاز است.

همچنین تدروس ادهانوم مدیرکل سازمان جهانی بهداشت هم در مراسم افتتاحیه این طرح گفت: «با تهدید مشترک روبه رو هستیم و فقط با یک رویکرد مشترک می‌توانیم آن را شکست دهیم.»

او همچنین با اشاره به شیوع آنفولانزا خوکی تاکید کرد که «تجربه نشان داده است وقتی که ابزار‌های اقدام در دسترس بوده، به طور برابر در اختیار همگان نبوده است. نباید اجازه دهیم این اتفاق دوباره رخ دهد.» یکی از انتقادات اصلی این بود که داروی این بیماری به طور برابر در میان کشور‌ها توزیع نشده و کشور‌های ثروتمند توانایی بیشتری برای خرید آن داشتند.

امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در ویدیو کنفرانس سازمان جهانی بهداشت از گروه هفت و گروه ۲۰ خواست تا از ابتکار این سازمان حمایت کنند و با اشاره به تنش‌های مجدد واشنگتن و پکن با شیوع این بیماری اظهار امیدواری کرد تا بتوانند چین و آمریکا را در مورد این ابتکار مشترک به هم نزدیک کنند. همچنین آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز با اشاره به این طرح اظهار کرد که «این ابتکار به خیر عمومی جهانی مربوط می‌شود؛ یعنی تولید واکسن و توزیع آن در همه دنیا.».

در حال حاضر هم بیش از یکصد واکسن احتمالی در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارد که ۶ مورد آن‌ها به مرحله آزمایش‌های بالینی رسیده است، اما آنچه درمورد این کنفرانس توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد، نه فعالیت‌ها و اظهارات بشر دوستانه در حمایت از کشور‌های فقیر، بلکه غیبت ایالات متحده در آن بود!

در آخر چه بر سر آمریکا خواهد آمد؟

آنچه تاکنون گفته شد، واکنش جامعه جهانی به اقدامات ترامپ است، اما نباید از این موضوع هم غافل شویم که در داخل این کشور هم ترامپ مخالفان زیادی دارد؛ در همین راستا می‌توانیم به اظهارات برنی سندرز سناتور برجسته دموکرات ایالت ورمونت و کاندید انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ این کشور اشاره کنید.

او که از ابتدا هم مخالف اظهارات و اقدامات دونالد ترامپ بود، در اسفند گذشته و پس از پیروزی در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات در ایالت نوادا در جمع طرفدارانش در سن‌آنتونیو بیان کرد که «ما می‌خواهیم در تگزاس به پیروزی دست یابیم. می‌خواهیم در سراسر کشور پیروز شویم، زیرا مردم آمریکا از رئیس جمهوری که همیشه و در هر زمان در حال دروغگویی است، خسته شده‌اند»؛ علاوه بر سندرز جو بایدن نیز انتقادات شدیدی را علیه او اعلام می‌کند، ولی برای نتیجه باید منتظر انتخابات آتی ریاست جمهوری این کشور باشیم!

انتهای پیام/