راه کار‌های ویژه طب ایرانی در پیشگیری و درمان دیابت را بشناسید

دکتر ریحانه معینی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل از تاثیر قابل توجه دستور العمل‌های طب سنتی و مکمل برای کنترل بیماری دیابت در صورت استفاده زودهنگام خبر داد و گفت: قطع مصرف دارو‌های شیمیایی بیمار مبتلا به دیابت به هیچ عنوان به صورت ناگهانی و در شروع درمان طب سنتی توصیه نمی‌شود.

او افزود: امروزه بیماری دیابت با دو نوع یک و دو شناخته می‌شود که عوامل مختلفی در ایجاد دیابت موثر شناخته می‌شوند که مهمترین آن‌ها چاقی و اختلالات متابولیک مانند بالا بودن چربی خون است.

متخصص طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی بابل گفت: زمانیکه قند خون ناشتا تا حدود ۱۲۰ باشد معمولا از تجویز دارو خودداری می‌شود و با توصیه به اصلاح سبک زندگی یعنی کاهش وزن، انجام ورزش و بهبود تغذیه اصلاح قند خون انجام می‌گیرد. اما اگر قند خون ناشتا بیشتر از ۱۲۰ تا ۱۲۵ باشد استفاده از دارو‌های مختلف کاهنده خون توصیه می‌شود.

او افزود: درمان قند خون نیاز به توجه جدی و سریع بیمار دارد چرا که عدم درمان به موقع آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری از جمله صدمه به بینایی، آسیب به کلیه و ایجاد زخم‌های مزمن و اختلالات گوارشی و عصبی را به دنبال داشته باشد.

متخصص طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی بابل با اشاره به اینکه در طب سنتی ایرانی برای درمان دیابت مانند بیشتر بیماری‌ها توجه به شش اصل زندگی سالم ضروری است، گفت: توجه به نحوه غذاخوردن، پرهیز از برهم خوری و در هم خوری، توجه به غذا‌های مناسب برای هر فصل، کمک به بهبود هضم با مصلحات غذایی و رعایت فاصله غذا با خواب و فعالیت نقش بسیار کلیدی در کنترل وزن و همچنین قند بیماران دارند.

دکتر معینی در همین راستا افزود: همین اصلاحات به ظاهر ساده می‌توانند نقش قابل توجهی در کنترل قند و بهبود HbA۱c (فاکتور ازمایشگاهی نشان دهنده وضعیت قند خون در سه ماه گذشته) داشته باشند.

او گفت: مبتلایان به دیابت باید از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد و بسیار گرم پرهیز نمایند و استفاده از هوای آزاد در مناطق با آلودگی کمتر بسیار مفید و توجه به تغییرات فصلی و رعایت نکات تندرستی برای هر فصل از دیگر توصیه‌های طب ایرانی می‌باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل افزود: در منابع طب ایرانی، داشتن خواب مناسب شبانه اهمیت زیادی در تنظیم هضم و متابولیسم مواد و کنترل قند دارد. خواب حدود ۶ تا ۸ ساعت که در اول شب (ساعت ۹ تا ۱۱ شب) شروع شود و منجر به سحرخیزی (ساعت ۷-۵ صبح) گردد برای این بیماران توصیه میشود. مطالعات جدید نیز نشان داده خواب کمتر از ۶ ساعت و بیش از ۹ ساعت و همچنین کاهش کیفیت خواب با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش احتمال بروز دیابت در ارتباط بوده است.

او با اشاره به اینکه در طب ایرانی خواب طولانی در روز چه در صبح و چه در بعد از ظهر نیز منع شده است، گفت: از دیدگاه طب ایرانی، وضعیت روانی نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد. به نظر میرسد در موارد زیادی استرس‌های مداوم، غم و اندوه طولانی و یا حتی فشار‌های عصبی حاد و کوتاه مدت و خشم مکرر می‌توانند به عنوان عواملی برای شروع یا تشدید قابل توجه دیابت مورد توجه قرار گیرند.

معینی گفت: با استفاده از روش‌های مختلف شامل روش‌های روان درمانی مثل مشاوره، گروه درمانی، موسیقی درمانی و همچنین روش‌های غذایی و دارویی در بهبود شرایط روانی فرد تلاش کرد.

متخصص طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی بابل افزود: غذا‌ها و تنقلات خیلی شور و چرب، گوشت گاو، ته دیگ مخصوصا چرب یا سوخته، سیب زمینی مخصوصا سرخ شده، غذا‌های مانده و فریز شده، غذا‌های خمیری مثل ماکارونی و الویه، پنیر پیتزا و سایر پنیر‌های پرچرب و انواع شیرینی و سس، کنسرو، فست فود مثل پیتزا، سوسیس، کالباس و، ... نوشابه، چیپس، پفک باید از برنامه‌های غذایی این افراد حذف شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل با اشاره به اینکه برخی تصور می‌کنند که جایگزینی قند و شکر با موادی مانند عسل، خرما یا کشمش در درمان دیابت بسیار موثر است، گفت: هرچند که این مواد می‌توانند در مقادیر کم جایگزین خوب و مفیدی باشند، اما به این معنی نیست که مصرف زیاد ان‌ها بلا مانع است. افراد مبتلا به دیابت و تحت درمان باید مقادیر بسیار کنترل شده‌ای از این مواد را مصرف کنند.

دکتر معینی با توجه به اینکه باورغلط دیگر بلامانع بودن مصرف مقادیر زیادی از میوه جات می‌باشد، افزود: هرچند مصرف میوه‌ها مفید است، اما باز هم مصرف زیاد ان‌ها می‌تواند قند خون را بالا ببرد، از طرفی حذف یا کاهش شدید مصرف میوه هم اشتباه است و بهتر است دو تا سه واحد میوه در روز مصرف شود.

او گفت: مضر بودن برنج و مفید بودن نان در هر مقدار است. در مجموع باید گفت باید از هر نوع افراط و تفریط پرهیز نمود. مصرف نان سفید می‌تواند بیشتر از وزن مشابه برنج قند خون را بالا ببرد؛ لذا تامین کربوهیدرات‌ها با استفاده از برنامه غذایی ترکیبی از نان و برنج مهم است.

معینی گفت: استفاده از مغز‌ها مانند بادام درختی (بین ۵ تا ۱۰ عدد) اثرات مفیدی در ایجاد احساس سیری و جلوگیری از پرخوری و در نتیجه تنظیم قند دارد.

او با اشاره به اینکه ورزش شاه کلید پیشگیری و درمان دیابت بوده است، افزود: فعالیت بدنی روزانه در حدی که تعریق ملایم ایجاد شود و تنفس تند و عمیق شود از بهترین راه‌های پیشگیری و کنترل دیابت است. افراد با اضافه وزن زیاد نباید ورزش سنگین و ناگهانی انجام دهند بلکه باید از پیاده روی سبک شروع کرده و به تدریج زمان و سرعت را افزایش دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل با اشاره به اینکه در طب سنتی ایرانی علاوه بر تمام نکات فوق برای درمان به مسائل دیگری از جمله مزاج فرد نیز توجه می‌شود و برخی از توصیه‌ها بر اساس تشخیص نوع مزاج متفاوت می‌باشد، گفت:در فرد گرم مزاج بیشتر از موادی مانند جو، خرفه، چای ترش و گشنیز برای کاهش قند استفاده می‏شود و در افراد سرد مزاج گیاهان دارویی مانند گزنه، شنبلیله و دارچین به شکل‌های مختلف توصیه می‌شود

او افزود: آش‌های ساده و سبک با ترکیبی از سبزیجاتی مانند گشنیز، شنبلیله، جعفری، خرفه، گزنه و اسفناج با مقادیر کمی از جو یا برنج و لپه یا عدس می‌تواند یک وعده غذایی مناسب برای اکثر مبتلایان به دیابت باشد.

متخصص طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی بابل گفت: همچنین داروها، برنامه‌های غذایی و دستورالعمل‌های دیگری برای به اصطلاح پاکسازی بدن، کاهش وزن و کنترل عوارض دیابت مانند پای دیابتی وجود دارد که پزشکان متخصص طب سنتی با توجه به شرایط هر فرد تجویز می‌نمایند.

او افزود: نکته بسیار مهم و حیاتی اینکه قطع مصرف دارو‌های رایج بیمار مانند متفورمین و گلیبن کلامید به هیچ عنوان به صورت ناگهانی و در شروع درمان طب سنتی توصیه نمی‌شود، به ویژه در بیمارانی که مدت‌ها تحت درمان با این دارو‌ها بوده اند، تنظیم دارو‌های سنتی باید به نحوی باشد که تداخلی با دارو‌های مصرفی بیمار نداشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل با ذکر این نکته که استفاده زودهنگام از دستور العمل‌های طب سنتی و مکمل میتواند تاثیر بیشتری در کنترل بیماری داشته باشد، گفت: به تدریج و با شروع تاثیرگذاری دارو‌های گیاهی می‌توان تا حدودی دارو‌های شیمیایی را کاهش داد و جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.