قصه تمام‌نشدنی مافیای کودکان کار/ پرونده این افراد چه زمانی بسته می‌شود؟

پشت چراغ‌قرمز چهارراه، جثه نحیف و ظریفش را روی شیشه جلوی ماشین می‌اندازد و با دستمال کهنه و چرک‌مُرد شده‌ای که در دست کوچک سیاه و کبره‌بسته‌اش دارد شروع به پاک کردن شیشه‌ها می‌کند. چند کودک قد و نیم قد دیگر هم که فال حافظ و گل‌های پلاسیده برای فروش دارند، صورت‌هایشان را به پنجره چسبانده‌اند و برای جلب‌توجه و ترحم گردن ‌کج می‌کنند؛ این وضعیت کودکانی است که به‌جای کودکی کردن، در خیابان‌های شلوغ و پرترافیک شهر صورت‌هایشان با هُرم داغ آفتاب تابستان و رد سوز سیلی زمستان پینه‌بسته است. خنده‌هایشان مملو از نامیدی است و طعم دود دارد و رنگ‌زردی ضعف در چشم‌های بی‌رمقشان موج می‌زند.

آن‌ها کودکی را در سایه سنگین فقر، مهاجرت، ازکارافتادگی، اعتیاد و یا بیماری والدین و مواردی از این دست تجربه می‌کنند؛ بی‌آنکه ایامی برای تفریح داشته باشند. درواقع در سنین پایین با مشکلات جسمی و روحی متعدد و بدون لحظه‌ای کودکی کردن بزرگ می‌شوند. با توجه به اینکه کودکان روحیه لطیف، اثرپذیر و حساسی دارند، تولد در خانواده آسیب‌دیده و به دنبال آن زندگی در بستر آسیب‌های مختلف اجتماعی مراحل طبیعی رشد و شکل‌گیری هویت کودک را با اختلال مواجه می‌کند.

البته متولی اصلی ساماندهی کودکان کار سازمان بهزیستی کشور است، به طوری که تاکنون 32 مرتبه طرح جمع‌آوری کودکان کار را اجرایی کرده است که هر بار نیز با شکست مواجه شده و خروجی موثری نداشته است، اما حال شهرداری تهران در دوره ششم مدیریت شهری معتقد است که  نسبت به این امر بی‌توجه نبوده و زیرساخت‌هایی را برای رسیدگی به وضعیت آنان فراهم کرده که می‌توان از آن جمله به 34 مرکز پویاشهر (مرکز استعدادیابی، آموزش و توانمندسازی کودکان کار) اشاره کرد. البته با توجه به‌حکم شهردار تهران در سمت نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور مدیریت آسیب‌های اجتماعی رسیدگی به معضل کودکان کار به‌طور جد پیگیری می‌شود.

در همین راستا احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه زاکانی نماینده رئیس‌جمهور در حوزه آسیب‌های اجتماعی (کودکان کار، معتادان متجاهر، متکدیان، حاشیه‌نشینی، مفاسد اخلاقی و خانواده این گروه‌ها) است، اظهار کرد که قرار نیست مسئولیتی از دستگاه‌ها گرفته شود، بلکه قرار است بر عملکرد دستگاه‌ها نظارت داشته و از آن‌ها سؤال شودو بر همین اساس به صورت ماهانه به رئیس‌جمهور گزارش ارائه شود. ما می‌خواهیم از این طریق از رشد فزاینده آسیب‌های اجتماعی خصوصاً در مورد کودکان کار جلوگیری کنیم.

مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران درباره ساماندهی کودکان کار می‌گوید: در قرارگاه اجتماعی کارگروه‌های مختلفی ازجمله کارگروه ویژه کودکان کار و خیابان و زباله گرد تشکیل داده‌ایم. به طوری که در حوزه کودکان کار یک طرح ویژه کوتاه‌مدت، بلندمدت و میان‌مدت استعدادیابی، حرفه‌آموزی و توانمندسازی کودکان کار را پیشنهاد دادیم؛ اما اجرایی نشد. اکنون با توجه به‌ حکم شهردار تهران به‌طورجدی این طرح را پیگیری خواهیم کرد.

وی با اشاره به مافیای کودکان کار و فعالیت شبکه‌ای آنها بیان می‌کند: تعدادی از کودکان که در چهارراه‌ها حضور دارند به همراه خانواده‌هایشان برای کار به تهران آمده‌اند. مابقی توسط مافیا که در ازای مبلغی از کودکان بهره‌کشی می‌کنند، فعالیت دارند.

احمدی‌صدر همچنین درخصوص برخورد با پیمانکارانی که از کودکان بهره‌کشی می‌کنند، اظهار می‌دارد: شهرداری تهران با پیمانکارانی که از کودکان کار استفاده کند، همکاری نمی‌کند، اما پیمانکاران قانون را دور می‌زنند و با یک فرد بزرگ‌سال قرارداد می‌بندند و آن فرد از کودکان استفاده کرده و با مبلغ بسیار کم این کودکان را به‌کار می‌گیرد.

آنچه حائز اهمیت است اینکه ساماندهی کودکان کار بسیار پیچیده و دشوار بوده و نیازمند همکاری و هماهنگی همه دستگاه‌های ذی‌ربط است. از این رو بناشده شهردار تهران با توجه به حکم دریافتی از سوی رئیس‌جمهور بر موضوع مافیای کودکان کار (شبکه اجاره کودکان کار و اتباع) ورود کرده و دولت‌مردان را نسبت به این موضوع حساس کند. به طوری که روی اقدامات آنان و همکاری در این حوزه نظارت داشته باشد و به رئیس‌جمهور گزارش دهد.

اگرچه به گفته احمدی‌صدر بحران آسیب‌های اجتماعی با یکی، دو سال فعالیت رفع نمی‌شود، اما می‌توان با اقدامات مؤثر شرایط را به سمتی سوق داد که مانع از رشد صعودی آن شد.