وقف؛ سنت حسنه و ماندگار در طول تاریخ بشریت

فرهنگ یا واژه وقف، صدقه‌ای است و یکی از سنت‌های پسندیده آئین‌های مختلف و البته دین مبین اسلام به شمار می‌آید تا جایی که از تاریخ صدر اسلام یعنی از شخص رسول اکرم (ص) و امیر مومنان؛ حضرت علی (ع) این سنت ادامه داشته و به دوران امروز رسیده است. بنابراین، طبیعی است که با فراز و فرود تاریخ و سیر تحول بشر در قامت زیست اجتماعی، شیوه‌های وقف تغییر پیدا کنند، اما آن چه که ثابت مانده اصل و سنت وقف است. 

حجت الاسلام سید محمد سیدی کارشناس مذهبی و استاد دانشگاه، درمورد فرهنگ وقف و برکات آن بیان کرد: وقف منحصر به دین اسلام نیست تا جایی که موقوفات بسیار بزرگی داریم که متعلق به ادیانی جز دین مبین اسلام هستند که می‌توان به وقف‌های دین مسیحیت، یهود و... اشاره کرد که یهودیان به وقف، مقدس برای خداوند می‌گویند و موقوفاتی تحت عنوان موقوفات ابراهیم خلیل الله داریم. یعنی از زمانی که بشر خودش را پیدا کرده و حس نوع دوستی در او به وجود آمده است وقف هم وجود داشته و اَشکال مختلفی داشته است. مثلاً افراد وقف می‌کردند که مزرعه‌ای بکارند و در فصل زمستان، گندم آن را برای پرندگان بگذارند و به مرور زمان، شکل وقف تغییر پیدا کرده است و امروز، برای شرکت‌های دانش بنیان و توسعه علم و فناوری وقف انجام می‌دهند.

این استاد دانشگاه مطرح کرد: اگرچه نوع و نیتی که واقفین خیراندیش در طول تاریخ بشریت داشته اند تفاوت کرده است، اما سنت حسنه وقف و چشمه جاری در طول تاریخ بشریت بوده است. بنابراین، در ادیان دیگر هم، سنت حسنه وقف وجود دارد و خداوند متعال به دو چیز امر می‌کنند: یکی، عدالت و دیگری احسان است و درمورد احسان باید گفت که شکل‌های مختلفی دارد و به نمونه بارز و عینی آن می‌توان وقف گفت. زیرا احسان ماندگار و سنت حسنه جاری است که در طول تاریخ، باقی خواهد ماند.

او ادامه داد: موقوفاتی متعلق به ۴۰۰ سال پیش و یا بیشتر از این داریم که در همه این سال‌ها به نیت واقف عمل شده است و کماکان نام و یاد واقف همراه با موقوفه اش زنده و پاینده بوده است. 

حجت الاسلام سیدی، درمورد کارکرد‌های وقف افزود: کارکرد‌های وقف را می‌توان در نیت‌های موقوفات بدست بیاوریم. یکی از ارکان موقوفات، نیت واقف است که به چه نیتی اموال خود را وقف کرده است؟! به طور مثال؛ فردی نیت می‌کند که وقف خود را برای دانش آموزان بی بضاعت صرف کند که این وقف، کارکرد آموزشی دارد و گاهی نیت واقف برای ایتام، زنان بی سرپرست یا زنان خودسرپرست است که این نوع وقف، کارکرد اجتماعی دارد و در مقابل، یک واقف برای بهداشت وقف انجام می‌دهد و اموال خود را در جهت ساخت بیمارستان صرف می‌کند و یا فردی اموال خود را در سنت حسنه قرض الحسنه وقف می‌کند تا وام قرض الحسنه به نیازمندان اعطا شود که همه این‌ها نشان می‌دهند وقف می‌تواند با توجه به نیت‌های متنوع موقوفات، کارکرد‌های مختلفی داشته باشند.