تولید محتوا برای نوجوانان مهجور مانده است

حسین شکیب‌راد، تهیه کننده و برنامه ساز حوزه نوجوان گفت: به نظر من «اقیانوس آرام» در مجموع برنامه خوبی است؛ اما باید قشر خاکستری که هدف ابتدایی بود را جذب کند. باید برنامه‌ها بتوانند نسل خاکستری را جذب کنند.

تهیه کننده برنامه «دهه هشتادی‌ها» بیان کرد: برنامه «اقیانوس آرام» دکور جذابی دارد و نوجوانان در این برنامه منفعل نیستند؛ با این حال نمی‌توان گفت این برنامه صرفا برای نوجوانان ساخته شده است. حضور چهره‌های سرشناس در یک برنامه دارای جذابیت است، اما همه مخاطبان نوجوان را جذب نمی‌کند. چون اساسا بخشی از نسل جدید، الگوپذیر نیستند.

دبیر ضمیمه «نوجوانه» روزنامه جام جم درباره وضعیت برنامه سازی برای گروه سنی نوجوان گفت: این مساله را می‌توان از چند جهت مورد بررسی قرار داد. یک جهت میزان محتوای تولید شده است. با وجود آنکه در صدا و سیما شبکه اختصاصی برای نوجوان (شبکه امید) نیز وجود دارد، اما چندان وضعیت تولید برنامه از نظر میزان حجم، امیدوارکننده نیست. هر چند با تغییرات در حوزه مدیریتی امید است تا شاهد تحولاتی باشیم.

حجم تولیدات برای نوجوانان کم است

شکیب راد افزود: فارغ از صدا و سیما، حجم تولیدات در بخش‌های دیگر مانند سینما، تئاتر، موسیقی، شبکه‌های اجتماعی و... نیز چندان قابل توجه نیست و از این رو می‌توان به این نتیجه رسید بخش تولید محتوا برای نوجوانان علاوه بر کیفیت از نظر کمیت نیز مهجور مانده است.

او بیان کرد: تلفیق حوزه نوجوان با کودکان نیز بر این مهجوریت دامن زده است. به عنوان مثال اگر در جشنواره اصفهان ۶۰ محتوا تولید شده باشد ۵۰ مورد آن در حوزه کودکان است. چنین اتفاقی نیز به ضعف تولیدات موجود برای نوجوانان تنه می‌زند.

شکیب راد بر این باور است مهم‌ترین علت به عدم شناخت برنامه سازان برمی‌گردد: برخی افراد که به این حوزه ورود کرده‌اند نیز شناخت درست و کافی از قشر نوجوان جامعه ندارند. به ویژه نسل نوجوان امروز که دهه هشتاد را در برمی‌گیرد. برای همین هم طبیعی است سازندگان تولید محتوا در هر ژانری یا به سمت تولید محصول برای این قشر نمی‌روند یا اگر بروند تولید با کیفیت و مطلوبی ندارند و مخاطب که نسل نوجوان امروز هستند را به سمت ساخته‌های خود جذب نمی‌کنند.

لزوم شناخت و تعامل با نوجوانان

شکیب‌راد با اشاره به اهمیت شناخت و تعامل نوجوان در ساخت برنامه گفت: در گام اول باید شناخت و تعامل برای ساخت برنامه وجود داشته باشد. به عنوان مثال اگر شما بخواهید برای کشوری مانند کره جنوبی برنامه سازی کنید اول از همه باید با زبان کره‌ای آشنایی پیدا کنید. آشنایی با زبان نسل نوجوان نیز مهم است. در حال حاضر بسیاری از برنامه ساز‌ها زبان نسل جدید را نمی‌شناسند. وقتی همین نخستین گام به درستی برداشته نشود ارتباط نیز به درستی برقرار نخواهد شد و هر روز هم می‌بینیم این فاصله و شکاف بیشتر و بیشتر می‌شود.

به گفته شکیب‌راد، نتیجه‌ای که عدم شناخت زبان نسل نوجوان امروز به همراه دارد ساخت برنامه‌هایی است که مخاطب‌های خاص خود را به دست نمی‌آورد: «یک زمانی نوجوان‌ها را به صورت دهه‌ای معرفی می‌کردند؛ مثل بچه‌های دهه پنجاه، بچه‌های دهه شصت و...، اما در حال حاضر نمی‌توان این نسل را به صورت دهه‌ای از یک دیگر مجزا کرد. نسل حال حاضر هر سال دارای روحیات، اخلاقیات و خواسته‌های مختلف هستند. برای همین هم به عنوان مثال حتی نوجوان ۵ سال پیش را نمی‌توان با نوجوان امسال یکی دانست و به صورت مشترک توصیفشان کرد.»
او با اشاره به تجربه ساخت برنامه «دهه هشتادی‌ها» گفت: «برنامه‌ای که برای نوجوان‌ها با عنوان «دهه هشتادی‌ها» در شبکه سه ساختیم وقتی فصل اول آن به اتمام رسید تصمیم داشتیم تا فصل دوم آن را هم بسازیم؛ اما در اتاق فکر به این نتیجه رسیدیم این کار اشتباه است. چون این برنامه برای همان زمان جواب می‌داد و اگر بخواهیم با همان ساختار برنامه را ادامه دهیم اشتباه است.

نباید مقابل فضای مجازی ایستاد

به باور این برنامه ساز، استفاده درست از فضای مجازی لازم است و نباید سایر رسانه‌ها و نهاد‌ها را مقابل فضای مجازی قرار داد: باید به راهکاری رسید تا پیوند میان رسانه و فضای مجازی برقرار شود. باید دید نسل نوجوان امروز چرا و چطور وارد فضای مجازی شده و چه کار باید انجام داد تا نوجوان تولیدات برنامه سازان داخلی را هم در این فضا دنبال کنند و حتی تشنه شوند تا تولیدات داخلی را از رسانه ملی نیز دنبال کنند. برنامه سازان باید تولیدات خود را وارد فضای مجازی نیز کنند تا اگر نوجوانی خواست از این فضا استفاده کند، سراغ تولیدات آن‌ها و محتوایی که ساخته‌اند بروند.

لزوم وجود زنجیره تولید محتوا

شکیب راد درباره تاثیر زنجیره وار محتوا در فضا‌های مختلف رسانه‌ای گفت: برد رسانه‌های خارجی در همین زمینه است. آن‌ها این زنجیره را به درستی شناخته‌اند و می‌دانند چگونه محتوایی که تولید می‌کنند را با فضا‌های مختلف پیوند بزنند تا آنچه تولید کرده‌اند علاوه بر مثلا تلویزیون در سینما، کتاب، موسیقی، فضای مجازی و... نیز نفوذ کرده و سهمی از هر کدام آن‌ها داشته باشند. به عنوان مثال هری پاتر چگونه فراگیر شد؟ بعد از نوشتن کتاب و ساخت فیلم سینمایی، تولید سریال، انیمیشن، تئاتر، لوازم التحریر، شعر و موسیقی و... شروع شد و این زنجیره توانست به هدف خود برسد و نوجوان‌ها با سلیقه‌های متنوع را نیز با خود همراه سازد. در ایران نیز باید زنجیره محصولات فراهم شود.

او افزود: در هر صورت نسل نوجوان امروز با اینترنت و فضای مجازی به دنیا آمده است و می‌توان گفت شهروند بومی این فضاست. پس باید پذیرفت که نوجوان امروز در این فضا زندگی می‌کند. حالا باید دید چطور می‌توان محتوا‌های تولید شده را وارد این دنیا کرد؟

شکیب راد در پایان تاکید کرد: این راهکار تنها از طریق فهم خود نوجوان، زبان، ادبیات و تفکرات او ممکن خواهد بود. دنیا به این نتیجه رسیده است و پیوند را با چنین فضایی برقرار کرده و با هم در حال تعامل هستند. این راه حل درست است که باید ما هم به این نتیجه و بارو برسیم.