دل‌‍مشغولی‌های سبزه آرایی درآستانه سال نو

استفاده از ظروف یکبار مصرف برای کشت سبزه، مصرف آب زیاد به منظور نگهداری سبزه با توجه به اختصاص بخش عمده‌ای از آن به بذر گندم و هدررفت میزان قابل توجهی محصولات زراعی باعث هشدار فعالان محیط زیست شده درباره نحوه برپایی سنت سبزه آرایی شده است.

افزون بر این موارد تجربه هر ساله شب عید در کهگیلویه و بویراحمد نشان می‌دهد که شمار قابل توجهی سبزه تولید شده از سوی کاسبان در استان به دلیل نبودن مشتری دور ریخته می‌شود این‌ها یعنی اینکه به همراه سنت زیبای سبزه آرایی هدر رفت سرمایه‌های زیادی صورت می‌گیرد که با برنامه ریزی و فرهنگ سازی باید برای آن فکری عاجل کرد.

درست کردن سبزه از آیین‌هایی است که در گذشته‌های نه چندان دور به دست دختران جوان این استان با شور شوق خاصی انجام می‌گرفت به عبارت دیگر نیاکان این سرزمین سبزه را در خانه کشت می‌کردند و این باعث می‌شد نه آلودگی زیست محیطی سبزه‌های اضافی ایجاد شود و نه بذر غلات به هدر برود، اما امروز بخش عمده‌ای از این کالا به صورت آماده تهیه می‌شود.

شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی معمولا در نخستین جمعه از دهه دوم اسفند ماه اقدام به کشت سبزه می‌کنند این سنت در گذشته‌های نه چندان دور در سینی و یا کوزه‌های سفال انجام می‌شد، اما در سال‌های اخیر بیشترین میزان سبزه مردم این خطه در ظروف یکبار مصرف انجام می‌شود که این خود به دلیل رهاسازیش در طبیعت پیامد‌های زیست محیطی زیادی به همراه دارد.

شیوه سبزه آرایی سال‌های اخیر کهگیلویه و بویراحمدی‌ها بر این منوال بوده دانه‌ها و بذر‌ها را در ظرفی می‌ریزند و یک پارچه نمدار سبز یا سفید رنگ بر روی آن می‌کشند و این سبزه‌ها در روز سیزدهم فروردین در طبیعت رهاسازی می‌شود.

معایب شیوه سبزه آرایی

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه تجزیه ظروف یکبار مصرف سال‌ها زمان می‌برد و در این مدت وجود این ظروف باعث آلودگی آب، خاک و محصولات کشاورزی و در نهایت تهدید برای سلامتی انسان‌ها می‌شود از هموطنان خواست سبزه‌های نوروز امسال را در ظروف سفالی یا چوبی کشت کنند.

جمشید عبدی پور تصریح کرد: خوردن ظروف یکبار مصرفی که سبزه در آن کشت شده از سوی دام‌ها یکی دیگر از پیامد‌های رهاسازی آن در طبیعت است که امکان به خطر افتادن سلامت انسان‌ها بر اثر گوشت و شیر آن وجود دارد.

وی تاکید کرد: کشت سبزه در ظروف یکبار مصرف همچنین منجر به چند برابر شدن زباله‌ها می‌شود که با توجه به اینکه افزایش زباله‌ها خود تهدید کننده محیط زیست و موجودات زنده است نیاز است تا شهروندان نسبت به انتخاب ظروف سبزه‌ها حساسیت بیشتری داشته باشند.

وی عنوان کرد: رهاسازی ظروف یکبار مصرف سبزه در طبیعت که در روز سیزدهم فروردین هر سال صورت میگیرد افزون بر نازیبا کردن سیمای طبیعت باعث آلودگی منابع آب، خاک و تهدید سلامتی انسان‌ها می‌شود.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد:با توجه به افزایش جمعیت در کشور و نیاز بیشتر به محصولات زراعی و خشکسالی‌های پیاپی ضرورت دارد ضمن حفظ این سنت زیبای نیاکان ایرانی راهکار‌هایی یافت تا با هزینه‌های مالی و زیست محیطی کمتر آیین سبزه آرایی انجام کرد.

عبدی پور اظهار داشت: استفاده از بذر درختان جنگلی به جای محصولات زراعی بهترین اقدام برای کشت سبزه است.

وی اظهار داشت: با توجه به اقلیم هر منطقه گونه‌های مختلف بذر گونه‌های جنگلی را می‌توان کشت کرد و سپس به جای رهاسازی سبزه گندم در طبیعت آن را در جنگل‌ها کاشت.

پویش سبزه ماندگار اقدامی ارزنده

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به راه اندازی پویش سبزه ماندگار از سوی فعالان محیط زیست در فضای مجازی تاکید کرد:در این پویش از بذر گونه‌های جنگلی یا بذر‌هایی غیراز قوت قالب مانند مرکبات برای کشت سبزه استفاده می‌شود.

عبدی پور تصریح کرد:پیشگیری از هدر رقت میزان قابل توجهی گندم یا حبوبات نخستین مزیت این اقدام پسندیده است.

اهمیت سبزه آرایی

کهگیلویه و بویراحمدی‌ها قرار دادن سبزه بر روی سفره هفت سین را برای نشاط و آرامش خجسته می‌دانند، آنان سبزه را از جوانه گندم، جو، خاکشیر و عدس رویانده و بر این باورند که سبزه آرایی در نخستین لحظات سال، شادابی و خرمی در طول سال را به همراه دارد.

سبزه آرایی

نیاکان ایرانی سبزه را مظهر تولد دوباره و زایش و سبزی می‌دانستند در ایران باستان رسم بر این بود که ۲۵ روز قبل از نوروز در کاخ پادشاهان دوازده ستون ازخشت خام برپا می‌ساختند و بر هرکدام یک نوع غله می‌کاشتند، آنان معتقد بودند اگر سبزه‌ها خوب بروید سال پر برکتی در پیش است.

در ایران باستان دانه‌های گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، باقلا، نخود و کنجد را بر این ستون‌های خشتی می‌کاشتند و روز ششم فروردین آن‌ها را برمی چیدند و به نشان برکت و باروری در تالار‌ها پخش می‌کردند و معمولا سه قاب از سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر خوان می‌گذاشتند.

راهکار‌های سبزه آرایی با هزینه کمتر

صاحبنظران اعتقاد دارند که گندم یک محصول استراتژیک است و نباید برای سبزه عید نوروز آن را هدر داد. آنان کاشت دانه در باغچه ها، استفاده از دانه‌های سبز شده به عنوان خوراک پرندگان، کاشت بذر‌ها در خاک، کاشت بذر سبزی، جمع آوری و تبدیل سبزه‌های عید به کود کمپوست را پیشنهاد می‌دهند.

استفاده از گیاهان سوزنی برگ‌ها و کاج‌های مختلف اعم از کاج تهران، کاج سیاه، سرو نقره‌ای که شکل و شمایل آن شبیه به خوشه گندم است و روش تولید آن به این ترتیب است که ابتدا مخروط‌ها را یک شبانه روز در آب گذاشته تا باز شود سپس به مدت ۱۴ روز نگهداری می‌شود تا سبز شود راهکاری برای حفظ سنت سبزه آرایی بدون، اما و اگر است.

استان ۷۲۶ هزاری نفر کهگیلویه و بویراحمد مشهور به سرزمین آریوبرزن در جنوب غربی ایران قرار دارد.

منبع: ایرنا