کبریت کشاورزان، بلای جان اراضی کشاورزی/ دود آتش در چشم کشاورزان و مردم می‌رود
آتش زدن مزارع یکی از روش های سنتی پس از برداشت محصولات است که کشاورزان پس از برداشت محصولات کشاورزی و به منظور آماده سازی زمین برای کشت بعدی انجام می شود.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، مطابق ماده بیست قانون هوای پاک، سوزاندن بقایای گیاهی ممنوع بوده و طبق قانون اساسی هر اقدامی علیه محیط زیست، جرم محسوب می‌شود.
آتش زدن مزارع یکی از مسائل جدی و پراهمیتی است که حل آن پیش از هر چیزی نیاز به آگاهی سازی و اطلاع رسانی گسترده دارد.
بسیاری از کشاورزان، بدون اطلاع از ضرر‌ها و معایب این کار، اقدام به سوزاندن بقایای گیاهی کرده و متاسفانه تصور می‌کنند این عمل، بهترین و موثرترین روش برای آماده‌سازی زمین است.
آتش زدن مزارع پس از برداشت اول محصولات
ژاله کریمی نژاد، مشاور رئیس سازمان محیط زیست و مسئول سلامت غذا سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: آتش زدن مزارع معمولا زمانی صورت می‌گیرد که برداشت یک محصول انجام شده و قرار است کشاورزان کشت بعدی را انجام دهند. بعد از برداشت محصولات پاییزه که در اوایل فصل بهار انجام می‌شود کشاورزان برای افزایش سرعت و تسهیل در عملیات آماده‌سازی زمین برای کشت‌های تابستانه، مبادرت به این اقدام نادرست می‌کنند.
سوزاندن بقایای کشاورزی ممنوع
وی با بیان اینکه محیط زیست از عناصر مختلفی مانند آب، خاک و هوا تشکیل شده است، اظهار داشت: سوزاندن بقایای گیاهی باعث تاثیرات بسیار نامطلوبی بر محیط زیست می‌شود و وقتی که سوزاندن بقایای گیاهی رخ می‌دهد، بخشی از گاز‌هایی که متصاعد می‌شوند نامطلوب بوده و می‌توانند باعث آلودگی هوا شوند. بخشی دیگر از محیط زیست که در این فرآیند نامطلوب صدمه زیادی می‌بیند خاک است. به دلیل اینکه خاک عنصر اصلی محیط زیست بوده و به طور مستقیم و غیر مستقیم در تامین و امنیت غذایی ما نقش دارد، آسیب به آن در نهایت باعث آسیب به خود ما می‌شود.
کریمی افزود: ماده بیستم قانون هوای پاک دقیقا به همین مورد اشاره دارد و به طور مستقیم و صریح اعلام می‌کند که سوزاندن بقایای گیاهی ممنوع است.
چرا نباید بقایای گیاهی را بسوزانیم؟
مشاور رئیس سازمان محیط زیست بیان کرد: خاک از مواد زنده و غیر زنده‌ای تشکیل شده که آن را به یک بستر مناسب برای کشت انواع گیاهان مختلف تبدیل کرده‌اند، بنابراین اگر خاک سوزانده شود، بخش عمده مواد غذایی که به طور آلی و غیرمعدنی در آن وجود دارند در اثر حرارت بسیار زیاد تولید شده در سطح خاک، از بین می‌روند و به مرور خاک به یک عنصری که فقط مواد معدنی و مواد سوخته و خاکستر در آن وجود دارد تبدیل شده و به هیچ عنوان نمی‌تواند موادغذایی و املاح و عناصر مورد نیاز گیاه مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم را در اختیار آن گیاه قرار دهد. در نتیجه چرخه‌های زیستی مختل می‌شوند و کشاورز متوجه می‌شود وقفه‌ای در رشد گیاه به‌وجود آمده و ناچار می‌شود در فصل زراعی بعدی کود‌های شیمیایی بیشتری استفاده کند.
وی ادامه داد: مصرف این کود‌های شیمیایی وقتی از حد مطلوب بگذرد، به خاک آسیب جدی وارد می‌کند و باعث می‌شود به مرور حاصلخیزی خاک کمتر و کمتر شود.
قانون چه می‌گوید؟
این مقام مسئول اذعان داشت: مطابق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی هر اقدامی علیه محیط زیست از سوی افراد جامعه، جرم محسوب می‌شود. علاوه بر این، اصل ۵۰ قانون اساسی هم دقیقا به این مورد اشاره می‌کند که همه مردم باید حافظ محیط زیست باشند.
تکنولوژی جدید، جایگزینی برای سوزاندن
وی درخصوص اقدامات انجام شده برای افزایش آگاهی کشاورزان بیان داشت: سعی ما همیشه بر این بوده تا با کشاورزان زحمت‌کش ارتباط بسیار خوبی داشته باشیم و موجب ارتقا سطح دانش آن‌ها شویم. ما در سالیان اخیر با آموزش‌های سالم تلاش کردیم اطلاعات و دانش لازم را به آن‌ها ارائه دهیم.
ژاله کریمی‌نژاد افزود: به دلیل اینکه بقایای گیاهی محکم و ایستاده هستند کار کردن با آن‌ها ساده نیست و نیاز به ادوات خاصی دارد که خوشبختانه این فناوری و تکنولوژی در دنیا وجود دارد و ماشین‌آلات و ادواتی ساخته شده‌اند که قادر هستند به راحتی وارد بقایای مزرعه قبلی شده و کار کشت بعدی را انجام دهند.
ارائه تسهیلات به کشاورزان متقاضی ادوات
مسئول محیط زیست و سلامت غذا ادامه داد: ما باید سطح دانسته‌های کشاورزان را بالا ببریم. حالا اگر کشاورزی آموزش دید و متوجه شد که عمل سوزاندن بقایای گیاهی نادرست است، باید ادوات لازم برای آن کشاورز را تهیه کرده و در اختیارش قرار بدهیم. خوشبختانه در بسیاری از شرکت‌های داخلی ما این ماشین‌آلات و ادواتی که دوستدار محیط زیست بوده و کشاورزی حفاظتی را انجام می‌دهند، با کیفیت بالا تولید می‌شوند و کشاورزان عزیز می‌توانند به مراکز جهاد کشاورزی و مدیریت‌های شهرستان‌ها مراجعه کنند و خواهان این ادوات شوند تا بتوانند کشت حفاظتی را انجام دهند.
کریمی نژاد اظهار کرد: ضمن اینکه تسهیلات خوب و بسیار مناسبی هم از طریق مجموعه جهاد کشاورزی در اختیار این کشاورزان عزیز قرار می‌گیرد تا بتوانند با توجه به قیمتی که وجود دارد نقدینگی خود را با این تسهیلات بانکی بالا برده و اقدام به خرید ادوات مربوطه کنند.
وی بیان داشت: همان‌طور که وظیفه همه ماست باید حافظ آب و خاک و محیط زیست باشیم تا بتوانیم به یک کشاورزی پیشرفته دانش‌بنیان و همگام با نیاز کشاورزان برسیم. از تمام کشاورزان عزیز تقاضا دارم نکته‌های گفته شده را جدی گرفته و با دقت رعایت کنند تا انشاالله روز به روز شمار کشاورزانی که اقدام به آتش زدن بقایا می‌کنند کمتر و کمتر شود.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی
محمد قاسمی‌نژاد، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: یکی از منابع انرژی و تامین کننده مواد مورد نیاز گیاهان همان مواد آلی خاک است که در واقع این مواد آلی از همان بقایا و کلش‌های گیاهی و جانوری حاصل می‌شوند. در شرایط آب و هوایی خوزستان که جز شرایط آب و هوایی خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود معمولا تشکیل مواد آلی به شدت محدود است. در نتیجه برای اینکه این مواد آلی را داشته باشیم باید کاه و کلش و بقایای گیاهی را حفظ کرده تا بتوانیم مواد آلی خاک را بالا ببریم.
وی در خصوص اقدامات انجام شده برای جلوگیری از این عمل بیان کرد: برای جلوگیری از سوزاندن کاه و کلش ما بار‌ها و بار‌ها کارگاه‌های آموزشی برای کشاورزان برگزار کردیم که این آموزش‌ها باز هم ادامه خواهد داشت، ولی متاسفانه برخی از کشاورزان به بهانه مبارزه با آفات، بیماری‌ها یا تسهیل در امر آبیاری اقدام به سوزاندن کاه و کلش می‌کنند که این کار بسیار نادرست و غیرکارشناسی بوده و موجب آلودگی محیط زیست و کاهش شدید حاصلخیزی خاک می‌شود.
کشاورزی حفاظتی، کلید حل این مشکل
قاسمی نژاد افزود: ما علاوه بر کار‌های ترویجی و آموزشی، راهکار مناسب را هم به کشاورزان ارائه می‌دهیم. بهترین راهکار، استفاده از کشاورزی حفاظتی است. در این روش به جای آن‌که بقایای گیاهی را بسوزانند، محصول را در ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر از خاک برداشت می‌کنند که با این‌کار حدود ۳۰ درصد از خاک در داخل مزرعه باقی می‌ماند یعنی کشت مستقیم بدون عملیات خاک‌ورزی.
معاون بهبود تولیدات گیاهی در پایان یادآور شد: قبلا حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از کاه و کلش‌ها سوزانده می‌شد، اما اکنون با برگزاری این کارگاه‌ها و آموزش‌های انجام شده، این آمار به زیر ۵ درصد رسیده‌است.
اثرات مخرب آتش زدن مزارع
رحیم الوندی، کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با تاکید بر اینکه آتش زدن مزارع مورد تایید هیچ یک از کارشناسان زراعت هم نیست، بیان داشت: این کار علاوه بر آن‌که تاثیر مثبتی بر عملکرد کشاورزی ندارد، اثرات مخربی مانند آلودگی هوا، کاهش گیاخاک، از بین بردن باکتری‌های مفید خاک، کاهش رطوبت خاک و همین‌طور موجب از بین بردن جانوران منطقه و سرایت آتش به جنگل‌ها و مراتع اطراف و حتی گاهی آسیب به ابنیه و تاسیسات می‌شود.
وی تصریح کرد: آتش زدن مزارع تنها موجب افزایش سرعت آماده‌سازی زمین برای کشت بعدی می‌شود و با توجه به معایب بسیاری که دارد انجام آن اصلا قابل توجیه نیست.
این کارشناس محیط زیست اذعان داشت: برای جبران تاخیر در کشت مزرعه می‌توان چند مرحله زمین را دیسک زد تا کاه و کلش به عنوان کود گیاهی به لایه‌های زیرین زمین منتقل شوند. این کار هم به خود خاک کمک می‌کند و هم معایبی مانند از بین رفتن میکرو ارگانیسم‌ها و گیاخاک را ندارد. همین‌طور می‌توانیم از دستگاه‌های جمع‌کننده کاه و کلش استفاده کرده و آن‌ها را جمع‌آوری کنیم تا به عنوان خوراک دام یا در صنایع مورد استفاده قرار بگیرند.
با متخلفان برخورد می‌شود
الوندی در خصوص برخورد با کشاورزان خاطی بیان کرد: متاسفانه بعد از برداشت گندم به علت وسعت و کثرت زیادی که این آتش‌سوزی‌ها دارد، عملا برخورد قضایی و برخورد با تک تک این افراد بسیار دشوار است، اما به صورت موردی در مواردی که این آتش‌سوزی‌ها به جنگل، مراتع یا مناطق حفاظت شده سرایت کنند یا باعث آلودگی هوا به صورت گسترده و مشهود بشوند، با کشاورزان متخلف برخورد جدی می‌شود.
این مقام مسئول اظهار داشت: یکی از کار‌هایی که دستگاه‌های دولتی لازم است انجام بدهند، آموزش کشاورزان از طریق مراکز خدمات کشاورزی ادارات جهاد کشاورزی است که می‌تواند در آگاهی دادن به کشاورزات بسیار موثر باشد. ولی مهم‌ترین کار ارائه شیوه و روش‌های جایگزین است.
کمک به اقتصاد کشاورزان با روش‌های جایگزین
رحیم الوندی ادامه داد: یشنهاد می‌شود به جای آتش زدن کاه و کلش، با توسعه صنایع جانبی مانند تبدیل کاه و کلش به خوراک دام یا کاغذ سازی، پس‌مانده مزارع را به محصول با ارزش تبدیل کنیم. با این کار هم از آلودگی هوا و خسارت به محیط زیست جلوگیری و هم به اقتصاد کشاورزان کمک می‌شود.
وی افزود: وقتی کشاورزی متوجه شد که این کاه و کلش برای او صرفه اقتصادی دارد خود به خود به سمت استفاده از این شیوه پیش می‌رود و دیگر رغبتی به آتش زدن مزرعه نخواهد داشت.
امید است با برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی بیشتر و تلاش برای آگاهی‌سازی کشاورزان از سوی مسئولان مربوطه، بالاخره روزی در تمام مزارع استان شاهد اجرای روش‌های جایگزین به جای سوزاندن بقایای گیاهی باشیم و آمار آتش زدن مزارع به صفر برسد.
گزارش از سمانه برون
انتهای پیام/
