هدف ملک سلمان از کنار گذاشتن عمان از معادلات سیاسی عربستان چیست؟/ آیا عمان به مهره سوخته عربستان تبدیل شده است؟
روزنامه «رای الیوم» در گزارشی به بررسی سفر دوره‌ای پادشاه عربستان به کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس پرداخت.
به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان؛ سردبیر روزنامه «رای الیوم» با بیان اینکه سعودی‌ها با کنار گذاشتن عمان درصدد تشکیل اتحادی جدید به جای اتحاد شورای همکاری خلیج فارس هستند، تاکید کرد عربستان در هیچ یک از جنگ هایش در سوریه، عراق و یمن موفقیتی حاصل نکرده است و به همین علت درصدد تشکیل اتحادی جدید است.
عبدالباری عطوان در یادداشتی در این روزنامه نوشت: سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی، در نخستین سفر دوره ای خود به چهار کشور، دستور کار نشست سران کشورهای عربی حوزه خلیج [فارس] را که امروز سه شنبه در منامه آغاز خواهد شد و نیز ماهیت ائتلاف ها و شکل جدید شورای همکاری خلیج [فارس] را در آینده نزدیک، مشخص کرد.
اگر درصدد بررسی آینده منطقه خلیج [فارس] و ماهیت روابط بین کشورهای آن و نیز روابط دیپلماتیک بین کشورهای منطقه باشیم، نکات و ملاحظاتی وجود دارد که باید مد نظر گرفته شود که عبارتند از:
نخست، پادشاه عربستان در سفر دوره ای خود به کشورهای عربی حوزه خلیج [فارس] کشور عمان را نادیده گرفت، کشوری که عضو موسس شورای همکاری است، اما پادشاه عربستان به عمد آن را نادیده گرفت. این اقدام پادشاه عربستان سخنان غانم البوعینی، وزیر امور شورای مشورتی بحرین را در گفتگو با روزنامه الحیات تایید می کند. او در این گفتگو اعلام کرده بود موضوع اتحاد کشورهای حوزه خلیج [فارس] در نشست منامه بررسی خواهد شد. این اتحاد ممکن است بدون عمان تشکیل شود.
سفر نکردن پادشاه عربستان به مسقط پایتخت عمان بیانگر این است که این کشور از چنین اتحادی کنار گذاشته خواهد شد. همچنین، این سفر بیانگر وجود بحران پنهان بین ریاض و مسقط است. عمان چند سال پیش زمانی که عربستان در نشستی در منامه تشکیل چنین اتحادی را مطرح کرد، با آن مخالفت کرد.
دوم، اقدام پادشاه عربستان سعودی در برگزیدن شهر «ابوظبی» پایتخت امارات به عنوان نخستین مقصد سفر دوره ای خود، بدون برنامه نبوده بلکه گامی بوده که با دقت بسیار زیادی برداشته شد. پیام سیاسی نهفته این اقدام این بود که امارات که بزرگترین نقش را در کنار عربستان در عملیات «طوفان قاطعیت» و جنگ یمن ایفا می کند، نزدیک ترین کشور حوزه خلیج [فارس] به قلب سران عربستان است و در این خصوص بر دیگر کشورهای عربی اولویت دارد. امارات بیشترین قربانی را در این جنگ داد و با بیشترین هواپیما در آن شرکت کرد.
سوم، پافشاری پادشاه عربستان سعودی در سفر به کویت، برای حل بحران نفتی بین کشورش با کویت و از سرگیری استخراج نفت از میدان مشترک «الخفجی»، حاکی از تمایل عربستان برای حل یکی از اختلاف های مرزی موجود بین کشورهای عضو اتحاد پیشنهادی است. انرژی تولیدی از این میدان چهارصد هزار نفت در روز است که دو کشور به نسبت مساوی بین خود تقسیم می کنند.
چهارم، سفر پادشاه عربستان سعودی به ابوظبی فقط دو ساعت پس از اینکه عبدالفتاح سیسی آنجا را ترک کرد، نشان از تاکید و تمرکز او به اتحاد پیشنهادی، به عنوان اتحادی راهبردی در عرصه امنیتی، اقتصادی و سیاسی بوده که فقط بر کشورهای حوزه خلیج [فارس] و جدایی از مصر مبتنی است. سفر وی به امارات دو ساعت پس از خروج السیسی از آن، نشان می دهد که همه امیدها درباره احتمال آشتی بین عربستان و مصر در آینده ای نزدیک به یاس تبدیل شده است.
پنجم، حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر پیشین قطر [پدر امیر کنونی] در کنار پسرش تمیم بن حمد، در صدر افراد استقبال کننده از پادشاه عربستان سعودی در فرودگاه دوحه بود؛ این بدان معناست که آشتی قطر و عربستان رژف تر و جدی تر شده است، امری که بسیاری آنرا پیش‌بینی می کردند. می دانیم که روابط بین امیر سابق قطر با پادشاه کنونی عربستان پیش از رسیدن به سمت پادشاهی، خوب نبود. آن زمان سلمان متهم شد که از کودتای نافرجام برای سرنگون کردن حمد بن خلیفه در سال 1996 حمایت کرده بود، به همین علت روابط آن‌ها تیره شد.
عطوان در ادامه یادداشت خود افزود: مشخص نیست که مقامات عمان به این تلاش های عربستان برای به حاشیه راندن آن، چگونه واکنش نشان خواهند داد. عمانی ها همیشه ترجیح می دهند سکوت اختیار کنند و وارد فضای کشمکش سیاسی و رسانه ای نشوند و تمایل به آرامش دارند. شاید سطح مشارکت عمان در نشست امروز منامه بیانگر نوع واکنش آن‌ها در این خصوص باشد.
جنگ یمن، حجم مشارکت در آن، سطح پیوستن به عربستان برای رویارویی با ایران در خاک سوریه و عراق، معیار یا شرط عضویت در هر گونه اتحاد جدیدی خواهد بود. شاید محدود شدن سفر پادشاه عربستان به چهار کشور عربی و مستثنی کردن ششمین عضو شورای همکاری از این سفر، نشان دهنده این باشد که این کشورها اساس و محور اصلی اتحاد جدید خواهند بود.
عربستان نتوانست بی طرفی عمان را در جنگ یمن برتابد و انتظار داشت که عمان به طور چشمگیری در آن شرکت کند. عربستان چند سال خشم خود را در این باره فرو خورد، اما سرانجام صبر آن پایان یافت، به ویژه اینکه درستی دیدگاه عمان درباره این جنگ ثابت شد.
اجلاس منامه در حالی برگزار می شود که سران عربستان سعودی در هیچ یک از جنگ های خود در سوریه، یمن و عراق موفق نبوده اند و نیز در شرایطی است که با بحران شدید مالی مواجه اند. در این بین، مردم عربستان به علت سیاست های ریاضتی آل سعود، ناراضی هستند. این سیاست ها ناشی از اعمال مالیات های مستقیم و غیر مستقیم است. لغو یارانه کالاها و خدمات ضروری و اساسی بدون هیچ اقدام متقابلی، نپرداختن به هیچ گونه اصلاح سیاسی که شهروندان بتوانند طی آن در امور کشور خود مشارکت و قوه مجریه را باز خواست و از طریق پارلمان منتخب یا رسانه های آزاد آن را زیر نظر داشته باشند، از جمله عوامل نارضایتی مردم عربستان است.
طبیعی است که دستور کار این اجلاس، حاوی مسائل مهمی باشد، اما در مقایسه با مهم ترین موضوع که همان جنگ یمن است، مسائل بی اهمیتی مطرح خواهد شد. جنگ یمن وارد بیستمین ماه خود شده است، بدون اینکه به هدف اصلی خود که همان بازگرداندن صنعا و تسلیم کردن انصارالله و متحدشان عبدالله صالح، برسد.
اجلاس منامه همچنین اجلاس آمادگی برای مقابله با دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب [پیروز] آمریکا خواهد بود. ترامپ خواهان «خراج» [مالیات] از کشورهای شورای همکاری، به ویژه عربستان سعودی به عنوان بهای حمایت از امنیت شان، است که مقدار آن نیز یک چهارم درآمدهای نفتی آنهاست.
انتهای پیام/
