واکاوی علت سوزاندن دانشجویان دانشگاه رشت در اسکانیا روزها پس از حادثه

و یک روز پس از آن حادثه، سخنگوی دبیرخانه آتش‌نشانان کلانشهرهای کشور اعلام کرد: در ساعت 16:30 روز چهارشنبه، چهارم دی ماه حادثه آتش‌سوزی یک دستگاه اتوبوس اسکانیا در جاده تهران - رشت حوالی دانشگاه گیلان اعلام شد؛ بلافاصله آتش‌نشان های شهرستان رشت به محل حادثه اعزام شدند و پس از ایمن‌سازی محل نسبت به اطفاء حریق اقدام کردند.

سید جلال ملکی، با اشاره به اینکه علت آتش‌سوزی در حال بررسی است، ادامه داد: خوشبختانه مسافرهای این اتوبوس کمی جلوتر از آتش‌سوزی پیاده شده بودند و راننده آن نیز سالم مانده است.

با وجود انتشار این اخبار از سوی کارشناسان روزها پس از بروز حادثه برخی رسانه ها، خبری با تیتر "آتش گرفتن اتوبوس اسکانیای حامل دانشجویان" را ساختند و منتشر کردند که مراجعه به سرویس های جستجوگر اخبار، نشان می دهد خبر کذب و جعلی منتشر شده، به مراتب بیشتر از خبر واقعی بازتاب داشته و مورد توجه قرار گرفته است.

اما علت این آتش سوزی چه بود؟

ماجرا از آنجا آغاز می شود که به گفته علی مقصودی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی رشت راننده یک دستگاه اتوبوس مسافربری اسکانیا مسافران خود را پیاده می کند، در حال حرکت بوده که راننده‌اش ناگهان به وسیله آینه از وقوع حریق در قسمت عقب خودرویش مطلع می شود.

پس از اطفای حریق، متخصصان و کارشناسان امر به بررسی علت بروز آتش سوزی می پردازند، و در نهایت مشخص می شود که دلیل بروز نقص فنی و آتش گرفتن اتوبوس اسکانیای محور رشت - تهران دستکاری تابلوی برق و خارج شدن از گارانتی شرکت مذکور بوده است، با وجود این برخی رسانه های دیداری و فضای سایبر پس از گذشت روزها دوباره خبری را منتشر می کنند که بر اسکانیا بودن اتوبوس آتش گرفته تاکید دارد و این نکته پرسش های متعددی را  برای مخاطبان آگاه  که به تیتر بسنده نکرده، خبر را تا انتها مطالعه می کنند، مطرح می کند.

مهمترین پرسش این است که چرا اتوبوس های اسکانیا که سالیان سال یکی از مطمئن و راحت ترین اتوبوس های بین شهری به شمار می رفته است در چند ماه اخیر به طور زنجیره ای آتش می گیرند و خبرساز می شوند.

استفاده از ترفندهای مختلف برای جذاب کردن تیتر و جلب نظر مخاطبان، امری رایج و از مهارت های خبرنویسی است، اما این مهم با منحرف کردن ذهن مخاطب و فریب دادن او تفاوت دارد و نباید فراموش کرد تیترهای داغ جعلی به منظور جذب مخاطب توهین به شعور مردمی است که به اعتبار رسانه، اعتماد کرده اند.

آن روی سکه!

انتشار اخبار غیر واقعی به قصد بالابردن تعداد مخاطب رسانه، نه تنها اقدام شایسته ای نیست، بلکه هر شخص آگاهی به روشنی در می یابد که پشت پرده چنین ترفندهای رسانه ای برای پیشبرد مقاصد مغرضانه و سودجویانه است.

احسان اسماعیلی، کارشناس رسانه با انتقاد از رواج رویکرد نشریات زرد در رسانه های معتبر،  بر هوشیاری بیشتر دبیران خبر در برابر جریان سازی های هدفمند تاکید کرد و گفت: همه ما می دانیم که گاهی هدف از تولید یک خبر، به ویژه وقتی به نقل از منابع ناشناس و یا کارشناسان بی نام مطرح می شود، جریان سازی و یا تخریب اشخاص و رقباست.

وی افزود: به عنوان مثال ما بارها خبرهایی را درباره مسموم بودن برخی برنج ها خوانده یا بازتاب داده ایم، بی آنکه بدانیم گاهی اوقات سازنده این خبر، دلالان و وارد کنندگان نوع دیگری از برنج بوده اند و حتی گاهی شایعه آنقدر دامن زده می شود که نمایندگان مجلس و یا مسئولان دولتی نیز خواستار جمع آوری برنج هایی می شوند که فقط در صدر اخبار رسمی هستند، و توضیحات وزارت بهداشت و بازرگانی درباره سلامت کالا یا شنیده نمی شود، و یا در میان هجمه خبرهای غیر واقعی نادیده گرفته می شود.

وی یادآور شد: برای نمونه شایعه استفاده از مواد مسموم کننده و حتی خون حیوانات برای خوشرنگ شدن نوع مرغوبی از چای خارجی چندی پیش منتشر شد که پشت آن هم، برخی از دلال ها قرار داشتند. سودجویانی که برای کسب درآمدهای نامشروع به تشویش اذهان عمومی دست می زنند و با بیرون کردن رقیب از میدان بدون دردسر به ثروت های نجومی دست می یابند. 


این روزها در جاده های کشور چه می گذرد!

 و این روزها خبرهای متعددی از نوسازی حمل و نقل شهری و بین شهری به گوش می رسد که این اخبار از عزم جدی مسئولان در نوسازی ناوگان حمل و نقل بین شهری و شهری حکایت دارد. این خبرها به معنای ورود اتوبوس های جدید به ناوگان حمل و نقل شهری و بین شهری است که با تصمیم مسئولان در انتخاب نوع برند ارتباط تنگاتنگی دارد.

اما همزمان با این موضوع هنگامی که بی توجه به حوادث متعدد جاده ای که هر روز رخ می دهد برخی رسانه ها صرفا به برجسته کردن اخبار مربوط به آتش گرفتن اسکانیا می پردازند، و در اینجا این پرسش مطرح می شود که چه اهدافی پشت پرده این اخبار نهفته است؟ به راستی چه پاسخی برای انتشار یک خبر کذب و بی اساس آن هم کشته شدن دانشجویان در آتش سوزی اسکانیا وجود دارد؟ و چرا این بار پای دانشجویان را وسط کشیده اند، اما پرسش مهم تر این که چرا اتوبوس های اسکانیا که سالها در جاده های کشور تردد داشته اند و خط تولید آن قدمت 15 ساله دارد، و از قبال آن حداقل 5000 کارگر و متخصص ایرانی با اشتغال در خط تولید و تعمیرگاه های مجاز نان خانواده خود را تامین می کنند، در سال های قبل به طور زنجیره ای آتش نمی گرفتند؟ احتمالا پاسخ این سوالات کمی پیچیده است.